TÜRKİYE’DE PARA POLİTİKASININ ÖDEMELER BİLANÇOSUNA ETKİSİ: 2003-20151 TÜRKİYE'DE PARA POLİTİKA

Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde para politikasının ödemeler bilançosu üzerindeki etkisini analiz etmektir. Çalışmada analiz dönemi olarak 2003-2015 yılları seçilmiştir. Değişken olarak reel faiz oranları, reel efektif döviz kuru, M2 para arzı, kredi hacmi, büyüme oranları ile cari işlemler dengesi kullanılmıştır. Çalışmada serilerin durağanlığını test etmek için ADF (Augmented Dickey-Fuller) birim kök testi kullanılırken; etki-tepki fonksiyonları, Varyans ayrıştırması ile VAR analizi yapılmış ve nedenselliğin tespitinde Granger nedensellik testi uygulanmıştır. Nedensellik testi sonuçlarına göre; cari açıktan reel efektif döviz kuru, reel faiz oranları, M2 para arzı ve kredi hacmine doğru tek yönlü bir nedensellik tespit edilmiştir. Ayrıca büyüme oranından cari işlemler açığına doğru tek yönlü bir nedensellik söz konusudur. Cari açıktaki değişikliğin nedenleri olarak sırasıyla büyüme oranları, reel efektif döviz kuru, reel faiz oranları ve kredi hacmi varyans ayrıştırması ile tespit edilmiştir.

THE EFFECTS OF THE MONETARY POLICY ON THE BALANCE OF PAYMENTS IN TURKEY: 2003-201

The main purpose of this study is to analyze the effect of monetary policy on the balance of payments in Turkey. In the study, 2003-2015 years were selected as the analysis period. Real effective exchange rate, real interest rates, M2 money supply, loan volume, growth rates and current account balance were used as variables. In the study, while the ADF (Augmented Dickey-Fuller) unit root test was used to test the stability of the series; The VAR analysis was performed with the effect-response functions, variance decomposition and Granger causality test was applied to determine the causality. According to the causality test results; a one-way causality from the current account deficit to the real effective exchange rate, real interest rates, M2 money supply and credit volume. There is also a oneway causality from the growth rate to the current account deficit. Growth rates, real effective exchange rate and real interest rates and credit volume were determined as the reasons of the change in current account deficit by variance decomposition.

PDF

___

ADIGÜZEL, U ğur (2014), Türkiye'de Cari Açığın Asimetrik Davranışının Analizi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 61-74.
AKTAŞ, Cengiz (2010), Türkiye'de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki İliş kinin VAR Tekniği İle Analizi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 123-140.
ALPTEKİN, Volkan (2009), Türkiye'de Dış Ticaret-Reel Döviz Kuru İlişkisi: Vektör Otoregresyon (VAR) Analizi Yardımıyla Sınanması. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 132-149.
AMİSANO, Gianni., ve Giannini, Carlo (1992), Topics in Structural VAR Econometrics . New York: Springer.
ASLAN, Hanifi (2009), Para Teori ve Politikası. Bursa: Alfa Aktüel.
ATIŞ, Aydanur., ve Saygılı, Fatih (2014), Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicilerinin Ampirik Analizi. Sosyo Ekonomi(1), 88-103.
BAYRAKTUTAN, Yusuf, ve Demirtaş, Işıl (2011), Geliş mekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 1-28.
BERNANKE, Ben. S., Laubach, Thomas., Mıshkın, Frederic. S., ve Posen, Adam S. (2001), İnflation Targeting. Princeton University Press. New Jersey .
BITZIS, Grigorios, Paleologos, John M., ve Papazoglou, Christos (2008), The Determinants of the Greek Current Account Deficit: The EMU Experience. Journal of International and Global Economic Studies, 1(1), 105-122.
BOIVIN, Jean., Kıley, Michael T., ve Mıshkın, Frederic S. (2010), How Has the Monetary Transmission Mechanism Evolved Over Time? Finance and Economics Discussion Series Divisions of Research ve Statistics and Monetary Affairs. Washington.
BOYD, Derisk., Caporale, Gogielmo. M., ve Smith, Ron (2001), Real Exchange Rate Effects on The Balance Of Trade: Cointegration And The Marshall-Lerner Condition. İnternational Journal Of Finance And Economics(6), 187-200.
BÜYÜKAKIN, Tahir,ve Erarslan, Cemil (2004), Enflasyon Hedeflemesi ve Türkiye'de Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8), 18-37.
ÇAK, Murat (2013), Türkiye'de Cari Açık. İstanbul: Beşir Kitabevi.
ÇAKIR, Abdulkadir S., ve Sözen, İlyas (2016), Türkiye'de Cari İşlemler Dengesini Etkileyen Finansal Değişkenlerin VAR Analizi. Akademik Hassasiyetler, 3(5), 19-41.
CİCİOĞLU, Şükrü, Ağ uş, Ayfer, ve Torun, Pınar (2013), Para Politikası Araçlarının Cari Açık Üzerindeki Etkinli ği:Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Uygulama. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 2(4), 01-13.
CHAILLOUX, Alexandre, Gray, Simon,ve Mccaughrın, Rebecca (2008), Central bank collateral frameworks: Principles and policies. International Monetary Fund, Monetary and Capital Markets Department.
ÇİFTCİ, Necati (2014), Türkiye’de Cari Açık, Reel Döviz Kuru ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkiler: Eş Bütünleşme Analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 129-142.
DORNBUSH, Rudiger, Fısher, Stanley, ve Startz, Richard (2011), Macro Economics. New York: McGraw-Hill.
EĞİLMEZ, Mahfi (2015), Kendime Yazılar. 09.01, 2016 tarihinde Mahfi Eğilmez Web Sitesi: http://www.mahfiegilmez.com/2015/04/akpnin-ekonomide-13-yl.html adresinden alındı
ENER, Meliha, ve Arıca, Feyza (2012), The Current Account-İ nterest Rate Relation: A Panel Study For OECD Countries. Journal of Business Management and Economics, 3(2), 48-54.
ERBAYKAL, Erman (2007), Türkiye'de Ekonomik Büyüme Ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili midir? Bir Nedensellik Analizi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 81-88.
ERDOĞAN, Seyfettin (2005), Alternatif Para Politikası Stratejileri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(9), 34-54.
ERDOĞAN, Seyfettin ve Bozkurt, Hilal (2009), Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri: MGARCH Modelleri İle Bir İnceleme. Maliye Finans Yazıları, 1(84), 135-172.
ERKILIÇ, Serdar (2006), Türkiye'de Cari Açığın Belirleyicileri. (Basılmamış Uzmanlık yeterlilik Tezi).Ankara: TCMB.
ESEN, Ethem, Yıldırım, Zekeriya ve Kostakoğlu, Fatih (2012), Faiz Oranlarındaki Bir Artış Cari İşlemler Açığını Artırır mı? Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(32), 215-227.
GÖÇER, İsmet (2013), Türkiye'de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 213-242.
GÖÇER, İsmet (2015), Ekonometri. İzmir: Aymir Yayınevi.
GÖÇER, İsmet, Mercan, Mehmet, ve Peker, Osman (2013), Kredi Hacmi Artışının Cari Açığa Etkisi: Çoklu Yapısal Kırılmalı E şbütünleşme Analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Ve İstatistik Dergisi, 18(1), 1-17.
GUJARATI, Damodar N. ve Porter, Dawn (2012), Temel Ekonometri. İstanbul: Litertür Yayıncılık.
IMF. (1993), Balance of Payments Manual. Washington: International Monetary Fund.
JONSSON, Gunnar (1999), The Relative its and Implications of Inflation Targeting for South Africa. IMF Working Paper. Washington D.C.
KANDİL, Magda, ve Greene, Jashua (2015), The Impact Of Cyclical factors On The U.S Balance Of Payments. International Journal of Business, Economics and Law, 6(3), 28-
KARAÇOR, Zeynep, ve Gerçeker, Mustafa (2012), Reel Döviz Kuru Ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği (2003-2010), Selçuk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(23), 289-312.
KARLUK, Rıdvan (2013), Uluslararası Ekonomi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
KAYGISIZ, Ayşe D., Kaya, Dilek G., ve Kösekahyaoğ lu, Levent (2016), Türkiye'de Tasarruf, Yatırım, Cari Açık ve Büyüme: 1980-2014 Dönemi Üzerine Bir Nedensellik İlişkisi Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 273-300.
KESİKOĞLU, Ferdi, Yıldırım, Ertuğrul ve Çeştepe, Hamza (2013), Cari Açığın Belirleyicileri: 28 OECD Ülkesi İ çin Panel VAR Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 15-34.
KEYDER, Nur, ve Ertunga, Evrim İ. (2012), Para Teori-Politika-Uygulama. Ankara: Seçkin Yayıncılık A.Ş.
KILIÇ, Cüneyt (2015), Tüketici Kredileri Ve Cari Açık Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 407-420.
KORKMAZ, Murat, Dilbaz, Nur, Aytaç, Ayhan, Aksoy, Muzaffer, Germir, Hatice N., ve Kartal, Nurullah (2015), The Relation Between Real Exchange Rate In Turkey And Foreign Trade: An Applied Analysis. International Refereed Academic Social Sciences Journal, 18(6), 85-104.
MISHKIN, Frederic S. (2000a), Para Teori Ve Politikası. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
MISHKIN, Frederic S. (2000b), İnflation Targeting İn Eging Countries. Nber Working Paper Series, 1-12.
MORSY, Hanan (2009), Current account determinants for oil-exporting countries (No. 9-28).International Monetary Fund.
OKTAR, Suat, ve Dalyancı, Levent (2011), Türkiye'de Para Politikasının Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisinin Ekonometrik Analizi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 30(1), 1-22.
ORHAN, Osman Z., ve Erdoğan, Seyfettin (2008), Para Politikası. Ankara: Yazıt Yayın-Dağıtım.
ÖZATAY, Fatih (2011), Parasal İktisat Kuram Ve Politika. Ankara: Elif Yayınevi.
ÖZCAN, Serkan (2006), Para Politikası Tercihleri İle Finansal İstikrar arasındaki İlişki, Enflasyon Hedeflemesi Politikasında Finansal İstikrar Ve Türkiye Örneği. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi Basılmamış), Ankara: TCMB .
ÖZDAMAR, Gökhan (2015), Factors Affecting Current Account Balance Of Turkey: A Survey With The Cointegrating Regression Analysis. Journal of Business, Economics ve Finance, 4(4), 633-658.
ÖZTÜRK, Nazım (2012), Dış Ticaret Kuram Politika Uygulama. Bursa: Ekin Kitabevi.
PARASIZ, İlker (2011), Türkiye'de ve Dünya'da Bankacılık. Bursa: Ezgi Kitabevi.
PAYA, Merih (2013), Para Teorisi ve Para politikası. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
PEKER, Osman, ve Hotunluoğlu, Hakan (2009), Türkiye'de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 221-237.
SADİKU, Luljeta, Fetahi-Vehapi, Merale, Sadiku, Murat, ve Berisha, Nimete. (2015) , The Persistence and Determinants of Current Account Deficit of From: An Empirical Analysis. Procedia Economics and Finance, 33, 90-102.
STEİNER, Andreas (2014), Current Account Balance And Dollar Standard: Exploring The Linkages. Journal of International Money and Finance, 41, 65-94.
TARI, Recep (2015), Ekonometri. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
TARI, Recep, ve Bozkurt, Hilal (2006), Türkiye'de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri İle Analizi (1991.1-2004.3), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri Ve İstatistik Dergisi(4), 12-28.
TCMB. (2009), Ödemeler Dengesi İstatistikleri”ne İlişkin Yöntemsel Açıklama. 20.03. 2016 tarihinde merkez bankası Web Sitesi: http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/94562f9f-fa7d-471e-89f9-c0e0e00cf99f/%C3%96demeler+Dengesi+%C4%B0statistikleri+Y%C3 %B6ntemsel+A%C3%A7%C4%B1klama_BPM6.pdf?MOD=AJPERE SveCACHEID=ROOTWORKSPACE94562f9f-fa7d-471e-89f9-c0e0e00cf99f adresinden alındı.
TELATAR, Osman M., ve Terzi, Harun (2009), Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 119-134.
TİRYAKİ, Göksel (2014), Türkiye’de Bireysel Kredilerin Ekonomik Büyüme ve Cari Açık ile İlişkisi. Bankacılar Dergisi, 91, 55-74.
VURAL, Umut (2013), Geleneksel Olmayan Para Politikalarının Yükselişi. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi Basılmamış), Ankara: TCMB.
YAPRAKLI, Sevda (2010), Türkiye'de Esnek Döviz Kuru Rejimi Altında Dış Açıkların Belirleyicileri: Sınır Testi Yaklaşımı. Ankara Üniversitesi SBF Dergis, 64(4), 141-164.
YILMAZ, Ömer, ve Akıncı, Merter (2012), Türkiye'de Cari Açıkların Belirleyicileri: Bir Zaman Serisi Analizi. Tisk Akademi(2), 55-83.
YURDAKUL, Funda, ve Cevher, Erdoğan (2015), Determinants of Current Account Deficit in Turkey: The Conditional and Partial Granger Causality Approach. Procedia Economics and Finance, 26, 92-100.