Saçaklızâde Mehmed Efendi’nin (v. 1145/1732) İlimlere Bakışı: Tertîbü’l-‘Ulûm Bağlamında Bir İnceleme

Öz Müslüman düşünürler kendi dönemlerine gelinceye kadar ortaya konan ilim anlayışlarını ilimler tasnifine tahsis ettikleri eserlerde ele almışlardır. Bu eserler, onların ilimleri belirli ölçütleri dikkate alarak tasnif çabaları görülebileceği gibi bu düşünürlerin ilim anlayışları ve ilimler arası hiyerarşiye dair fikirlerini de ihtiva etmektedir. Bu düşünürler arasında Saçaklızâde Mehmed Efendi’nin Tertîbü’l-‘ulûm adını verdiği eseri, onun genel bir ilimler tasnifi anlayışını ortaya koyması yanında kendi düşüncesi içerisinde ilimlere bakışına dair önemli bilgiler sunmaktadır. Özellikle felsefî ilimlere dair içerdiği yargılar bağlamında onun ilim anlayışına dair birtakım sonuçlara ulaşmak mümkündür. Bu çalışma, zikredilen eser bağlamında Saçaklızâde’nin ilimlere bakışını ve bu bakış açısının bir sonucu olarak felsefî ilimlere dair mülahazalarını ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Saçaklızâde, İlimler Tasnifi, Felsefî İlimler, Tertîbü'l-'ulûm

PDF

___

AKIN, Adem – DEMİR, Remzi. “Saçaklızâde Muhammed İbn Ebi Bekr el-Mar‘aşî ve Tertîb el-‘Ulûm Adlı Eseri”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, s. 16, 1-64.

ALPER, Ömer Mahir. İbn Sînâ, İstanbul:İSAM Yayınları, 2008.

ALPER, Ömer Mahir, Gazzâlî’nin Felsefî Geleneğe Bakışı: O Gerçekten Bir Felsefe Karşıtı Mıydı?, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2001), 87-107.

GAZÂLÎ. İhyâü ‘ulûmi’d-dîn, ts. Kahire.

GEL, Mehmet. “XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı İlim Geleneğindeki ‘Hakim Çizgi’ye ‘Felsefe’ Odaklı Bir Eleştiri: Saçaklızâde Muhammed el-Mar‘aşî”, Ötekiler Peşinde: Ahmet Yaşar Ocak’a Armağan, İstanbul 2015, 643-663.

İBNÜ’L-EKFÂNÎ. İrşâdü’l-kâsıd ilâ esnâ’l-mekâsıd, thk. Mahmud Fâhûrî-Muhammed Kemâl-Hüseyin Sıddîk, Beyrut:Mektebetü Lübnân Nâşirûn, 1998.

KİRAZ, Celil. Saçaklızâde Mehmed Efendi’nin Beyzâvî’ye Yönelik Eleştirileri, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15/1 (2006), s. 319-367.

ÖZCAN, Tahsin. “Saçaklızâde Mehmed Efendi”, DİA, 35 (2008), s.368-370.

RÂGIP PAŞA. Sefînetü’r-Râgıb ve defînetü’l-metâlib, Bulak: Dârü’t-tıbâati’l-âmire, 1282.

SAÇAKLIZÂDE. Tertîbü’l-‘ulûm, thk. Muhammed İsmail es-Seyyid Ahmed, Beyrut 1988.

SAÇAKLIZÂDE. Tertibü’l-‘Ulûm, trc. Zekeriya Pak-M. Akif Özdoğan, Kahramanmaraş: Ukde Kitaplığı, 2009.

SAÇAKLIZÂDE. Neşru’t-Tevâli‘, thk. Muhammed Yusuf İdris, Amman:Dâru’n-Nûri’l-Mübîn, 2011.

SAÇAKLIZÂDE. Tertîbü’l-‘ulûm, Hacı Ahmed Paşa Ktp. nr. 346.

SAÇAKLIZÂDE. Tertîbü’l-‘ulûm, Ragıp Paşa Ktp., nr. 818.

SAÇAKLIZÂDE. Tertîbü’l-‘ulûm, Raşid Efendi Ktp., nr. 540.

SAÇAKLIZÂDE. Reddü’l-Celâl, Esad Efendi Ktp., nr. 1115.

SAÇAKLIZÂDE. Risâle fi’l-ittila‘ ‘alâ ba‘di’d-desâisi’l-vâkı‘a fi’l-Beyzâvî, Râşid Efendi Ktp., nr. 62.

SAÇAKLIZÂDE. Hâşiye ‘alâ Şerhi ‘Akâidi’n-Nesefiyye, Mehmed Asım Bey Ktp., nr. 211.