EDEBİYATTA TERSİNME/ÜSLÛBU’TTEHEKKÜM SANATININ ARAP DİLİ VE EDEBİYATINDA BAZI ÖRNEKLERİ

Yunanca kandır- fiilinden türeyen ???????? (eironeía) ironi/Tersinme, kelime olarak "söylenilenin tersini kasdetmek" ya da "bilip de bilmezlikten gelmek"tir. İroni için bir şeyi söyleyip tam tersini kastetmek olarak çok genel bir tanım yapmak mümkündür. En geniş anlamıyla ironi bir belagat üslubu, edebi bir tekniktir. Yüzeyde belli bir anlam ifade eden ama hakikatte tam tersi bir anlamı kasteden bir anlatımdır. İroni, sözel, dramatik ve durumsal gibi kategorilere ayrılabilir. Sözel, dramatik ve durumsal ironi genellikle asıl kastedileni vurgulamak için kullanılır. İroninin sözlü ironi, durum ironisi, dramatik ironi, kritik ironi, komik ironi, trajik ironi, nihilist ironi, paradoksal ironi, nazik ironi, kişisel olmayan ironi ve kozmik ironi birçok türü vardır. Biz bu makalede Kur'an'da ve Arap şiirinde bulunan bazı sözlü ironi/tersinme türlerini inceleyeceğiz. Bu makale Kur'an'da ve Arap şiirinde bulunan bazı sözlü ironilerin semantik ve pragmatik imalarını açıklamayı amaçlamaktadır. Bu makale semantik ve pragmatik perspektiflerden bakarak bazı ironik ifadeli ayetlerin ve şiirlerin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla incelenmek üzere birkaç Kur'an ayeti ve bazı Arap şiiri parçaları seçilmiştir. Makalede Kur'an'dan ve Arap şiirinden bazı sözlü ironi ifadeleri çağdaş semantik ve pragmatik sahalarının uzmanları tarafından ortaya konan temel sözlü ironi modelleri açısından incelenerek açıklanmaya çalışılmıştır.

SOME ASPECTS OF VERBAL IRONY IN THE ARABIC LANGUAGE AND LITERATURE

Irony (fromAncient Greek εἰρωνεία (eirōneía), meaning "dissimulation, feigned ignorance" is an umbrella term which can be used with a lot of different meanings in various texts; hence it is hard to explain it in a single definition. Irony can be vaguely defined as “saying thing while meaning the opposite”. Irony may be divided into categories such as verbal, dramatic, and situational. Verbal, dramatic, and situational irony are often used for emphasis in the assertion of a truth. This article aims at shedding light on the semantic and pragmatic implications of verbal irony in the Koran and Arabic poetry. This article aims to provide a better understanding of the ironic ayaat and poetries through semantic and pragmatic perspectives. For this purpose, a few ironic ayaat and some parts of Arabic poetry were selected for the analysis. The article is based on analyzing, and clarifying the implicated meaning of some verbal irony expressions from the Holy Quran and the Arabic poetry in terms of the main verbal models of irony proposed by contemporary specialists of semantic and pragmatic studies

PDF

___

ABAY, Ahmet, Kur’an’da İronik Anlatımın Bir Örneği: Tebbet Suresi, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, Konya, 2012.
ABDULFETTAH Laşin, el-Beyân fi ḍav’i esâlibi’l-Kur’an, Daru’l-fikri’l-Arabî, Kahire, 1988.
ABDULHADİ b. Zâfir eş-Şehri, İstrâticiyyâtü’l-hitâb (Mukârebe Luğaviyye Tedâvüliyye), Dâru’l-Kitâbi’l-cedîd el-müttehide, Birinci baskı, Beyrut, 2004.
ABDULHALİM Hıfni, et-Tasvîru’s-sâḫir fi’l-Kur’ani’l-Kerim, el-Hey’etu’lMısriyyetu’l-Âmme li’l-kitâb, Kahire, 1992.
AKAY, Ali (Çeviren), Kur’an’da İroni: Bir Yusuf Kıssası İncelemesi; Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.IX, sayı:1, Diyarbakır, 2007.
AKŞEHİRLİ, Soner, Anlam Bilimine Yardımcı Bir Alan: Pragmatik Bilimi http://www.ege-edebiyat.org/docs/323.doc
ÇORUK, Fatma Jale Gül, Hiciv Üzerine Bir Çalışma, (Türk, İngiliz ve Ermeni Edebiyatları Örnekleminde), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ermeni Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2014.
DERVİŞCEMALOĞLU Bahar, Göstergebilim Sözlüğü (İroni md.), http://www.ege-edebiyat.org/docs/506.pdf
el-ALEVÎ, Yahya b. Hamza, et-Tırâzu’l-mütezammin liesrâri’l-belâğa ve ulûmi hakâiki’l-i’câz, Matbaatu’l-Muktataf, Mısır, 1914.
el-CÂHIZ, Ebu Osman Amr b. Bahr, el-Beyânve’t-tebyîn, Th. Fevzi Atvî, Daru Sa’b, Birinci baskı, Beyrut, 1968.
el-İSFAHÂNÎ, Râğıb, Ebu’l-Kâsım el-Huseyn b. Muhammed, el-Müfredât fi Ğarîbi’l-Kur’an, Mektebetu Nezar Mustafa el-Bâz, Mekke, Ts.
el-KAZVÎNÎ, Celaluddin, Ebu Abdullah Muhammed, el-Îḍâh fi ulûmi’l-belâğa, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, Ts.
el-MÜTENEBBÎ, Ebu'ṭ-Ṭayyib Aḥmed b. el-Ḥuseyn b. el-Ḥasan, Dîvânu’lMütenebbî, Daru Beyrut, Beyrut,1983.
el-VÂHİDÎ, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmeden-Nisabûrî, Esbâbu’n-nüzûl, Th. Kemal Besyûnî Zağlûl, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Birinci baskı, Beyrut, 1991.
ez-ZEMAHŞERİ, Carullah Ebu’l-Kâsım Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an hakâiki ğavâmidi’t-tenzîl fi vücûhi’t-te’vîl, Th. Adil Ahmed Abdülmevcûd vd.,Mektebetü'l-Ubeykan, Birinci baskı, Riyad, 1988.
ez-ZERKEŞÎ, Bedruddin Muhammed b. Abdullah, el-Burhan fi ulûmi’l-Kur’an, Th. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, 3. Baskı, Kahire, 1984.
ez-ZEVZENÎ, Ebu Abdullah el-Huseyn b. Ahmed, Şerhu’l-Muallakâtu’s-seb, Lecnetu’t-tahkîk fi’d-dâri’l-âlemiyye, Beyrut, 1992.
İBN MANZUR, Muhammed b. Mükkerrem, Lisânu’l-Arab, Daru’l-Meârif, Kahire, Ts.
KARADİKME Arzu, İroni Kavramı ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Eserlerinde İroni, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Sivas, 2006.
KILIÇ, Savaş, İroni, İstihza, Alaysılama, Cogito, Kış, 2008,
LEECH, Geoffrey N., A linguistic Guide To English Poetry, New York, 1969, 15. Baskı, Kuala Lumpur, 1991.
MUHAMMED, el-Abd, el-Mufârakatu’l-Kur’âniyye, Dirâse fi binyeti’d-dilâle, Mektebetu’l-âdâb, Kahire, 2006.
MUSTANSİR, Mir, Irony in the Quran: A Study of the story of Joseph, http://www.academia.edu/7544366/Irony_in_the_Quran_A_Study_ of_the_Story_of_Joseph.pdf
NUMAN, Abdussemi Mütevellî, el-Mufârakatu’l-lugaviyye fi’d-dirâsâti’lGarbiyye ve’t-turâsi’l-Arabiyyi’l-kadîm, Daru’l-ilm ve’l-îmân li’n-neşr ve’ttevzî, Birinci Baskı, Desuk, 2014.
SARIOĞLU, Gözde, Bakî, Nef’î ve Nedîm Divanlarında İroni, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Basılmanmış Yüsek Lisans Tezi, İstanbul, 2013.
SEYYİD KUTUP, Fi Zılali’l-Kur’an, Daru’ş-şuruk, 32. Baskı, Kahire, 2003. SİGAR, Ahmed Haydar; TAHA, Zeyn Said, A ContrastiveStudy Of İronic Expressions İn English And Arabic, College of Basic Education Researchers Journal, Vol. (12) No. (2), Duhok, 2012
YALTKAYA, Şerafettin (Çev.) Muallakat Yedi Askı, , M.E.B. Yay., İstanbul, 1985.
ZİYAB Ahmed; ANÂNİZE, Ahmed Hüseyin, Üslubu’t-tehekküm fi’l-Kur’ani’lKerim (Dirase tahliliye beyaniyye), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, el-Câmiatu’l-Ürdüniyye, Amman, 2005.