Elif KULA, Bilge Zeynep ÜÇYILDIZ, Pınar ALTUNSOY

Farklı Hava Kalitesinin Pinus nigra Stoma Sayısı Üzerine Etkisi

Günümüzde endüstriyel gelişmeler, trafik faaliyetleri, yanlış tarım uygulamaları, fosil yakıtların tüketimi gibi farklı birçok sebeple atmosferin hava kalitesi değişmektedir. Stoma sayısındaki farklılıklar bu durumun bitkiler üzerindeki etkisini gösterip biyomonitör olarak kullanılabilir. Bu çalışmada Eskişehir ’de farklı hava kirliliği yoğunluklarına sahip olan dört ayrı lokalitedeki (çimento fabrikası, şehir merkezi, şehir içinde yer alan şeker fabrikası, kent ormanı) Pinus nigra bitkisinin stoma sayılarını karşılaştırmak amaçlanmıştır. Stoma yoğunluklarını belirlemek için dörtfarklı lokaliteden 2015, 2016, 2017 boğumlarına ait Pinus nigra yaprakları toplanmıştır. Her lokalite için 5’er yaprak incelenmek üzere üst taraflarına şeffaf bant yapıştırılıp kalıp çıkarılmıştır. Bant 8 eşit parçalara bölünerek lamel üzerinde 10×40 büyütmeli ışık mikroskobunda incelenerek stoma sayımı yapılmış ve ortalamaları SPSS programında analiz edilmiştir. Bulgulara göre aynı bitki üzerinden alınan üç yıla ait yapraklardaki stoma sayısı karşılaştırıldığında anlamlı bir fark görülmemiştir. Fakat lokaliteler arasında stoma sayısı bakımından belirgin farklılıklar tespit edilmiştir. Buna göre ortalama olarak stoma sayısının en fazla kent ormanında, en az ise çimento fabrikasında alınan örneklerde olduğu gözlenmiştir. Şeker fabrikasından alınan örneklerde stoma sayısı şehir merkezinden alınan örneklerden daha az olduğu tespit edilmiştir. Bu durum ise yoğun trafiğin yarattığı hava kirliliğinin yanı sıra şeker fabrikası bacalarından çıkan hava kirleticileri de stoma sayısını olumsuz etkilediği şeklinde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

hava kirliliği, stoma sayısı, pinus nigra, biyomonitör

The Effect of Different Air Quality on Pinus nigra Stomata Number

The air quality of the atmosphere changes for many different reasons, such as industrial developments, traffic activities, wrong farming practices, consumption of fossil fuels. Differences in the number of stomata which is effected directly by these reasons, can be used as biomonitors. In this study, it is intended that the comparing to number of stomata belonging to Pinus nigra from four different highly air polluted localities (cement plant, urban centre, sugar factory in the town, urban forest) in Eskişehir. Pinus nigra leaves were collected from these four localities in 2015, 2016, and 2017 inter nodes. For every locality, five each leaves were moulded by attaching the clear tape to apex. Each apex that is divided eight equal pieces, examined under the light microscope 10x40 magnification to count number of stomata and average means were analysed with SPSS. Results indicated that compared to the number of stoma in the leaves of three years taken from the same plant, there was no significant difference. However, definite differences in stoma numbers between localities were determined. Accordingly, the highest number of stomata were detected in the urban forest whereas, the leasts to manumbers observed in the cement plant. It is confirmed that, stoma numbers of samples taken from sugar factory were fewer than samples taken from urban centre. In addition to the air pollution caused by heavy traffic, pollutants diffused around from the sugar factory haveal so beenin terpreted as negatively affecting on the number of stomata.

Keywords:

Air pollution, Number of stoma, Pinus nigra, Bio-monitor,

PDF

___

Alp Ş., Çelik F., Keskin N. (2016). “Bazı Gül ve Kuşburnu Türlerinde (Rosa ssp.) Stoma Özellikleri ve Yoğunluğunun Görüntü Analizi Yöntemi ile Belirlenmesi” Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20 (3): 159-165.
Bayhan Y. K. (2016). “Çimento Toz Emisyonlarının Bazı Bitkilerin Yapı ve Metabolitlerine Etkileri”. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 16 (1): 147-152 .
Bingöl M.Ü., Geven F., Güney K., Ketenoğlu O., Erdoğan N. (2010).”Egzoz Gazlarının Bitkilere Etkileri ve Koruma Önerileri”. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (2): 63-67.
Boğan M. (2016). “İklim Değişiklikleri, Çöl Tozları, Ve Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi”. Tıpta Uzmanlık Tezi, Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi. Gaziantep-Türkiye.
Crıspım B. A., Spósıto J. C.V., Mussury R.M., Seno L. O.,Grısolıa A. B. (2014). “ Effects Of Atmospheric Pollutants On Somatic And Germ Cells Of Tradescantia pallida (Rose) D.R. Hunt Cv. Purpurea”, (86): 1899-1906.
Çağlar S., Sütyemez M., Bayazit S. (2004). “Seçilmiş Bazı Ceviz Tiplerinin (Juglans regia) Stoma Yoğunlukları”. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2): 169-174.
Düzenli S, Ağaoğlu Y.S.(1992). “Vitis vinifera L.’nin Bazı Çeşitlerinde Stoma Yoğunluğu Üzerine Yaprak Yaşının ve Yaprak Pozisyonlarının Etkisi”. Doğa-Turkish Journal of Agriculture and Forestry,(16): 63–72.
Enescu C.M., Rigo D., Caudullo G., Mauri A., Durrant T.H. (2016). “Pinus nigra in Europe: distribution, habitat, usage and threats”. Erişim adresi:https://www.researchgate.net/publication/299470596_Pinus_nigra_in_Europe_distribution_habitat_usage_and_threats.Son Erişim tarihi: 22.03.2021
Eris ,A,,Soylu A.(1992). “Stomatal Density in Various Turkish Grape Cultivars”. Vitis -Special Issue ,(29):382-389.
Gargın S. (2009). “Eğirdir/Isparta Koşullarında Bazı Üzüm Çeşitlerinin Stoma Yoğunluklarının Belirlenmesi”. 7. Türkiye Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu 5-9 Ekim, Manisa.
Kantarcı, D. (1995). “ Hava Kirliliğinin Bitkiler Üzerine Doğrudan ve Dolaylı Etkileri”.Erişim adresi: https://www.mmo.org.tr/tesisat-muhendisligi-30/makale/hava-kirliliginin-bitkiler-uzerine-dogrudan-ve-dolayli-etkileri Son Erişim Tarihi: 22.03.2021.