Türkçede Çekim ve Yapım Eklerinin Özellikleri ve Sınırları

Geleneksel dilbilgisi kitaplarında, Türkçedeki bazı eklerin çekim veya yapım ek(ler)i olmaları konusunda bir birlik görülmez. Bu yazıda çağdaş dilbilimi kaynakları, özellikle biçimbilgisi kaynakları dikkate alınarak çekim ve türetimi birbirinden ayıran zorunluluk, sözdizimsel ilgililik, kategori değiştirme, çekimlilik vb. ölçütler incelenmiş ve bunlar Türkçeye uygulanmıştır. Çekim kategorilerine, çekim ve türetimi birbirinden ayıran ölçütler uygulandığında bazı ekler temel çekim kategorilerini oluştururken bazıları hem çekim hem de türetim kategorisinde yer alırlar. Bazı ekler arasında keskin bir ayrımın olmaması devamlılık ilkesiyle daha iyi açıklanabilir. Çekim kategorileri devamlılık ilkesiyle birlikte bağlamsal çekim ve iç çekim gibi kavramlarla da ele alınabilir

On Properties and Boundries Between Inflectional and Derivational Suffixes in Turkish

In traditional grammars in Turkish, there is no consensus on the class of some derivational and inflectional suffixes. In this article, the criteria of obligatoriness, syntactic relevance, change of syntactic category, paradigms and etc. which distinguish between inflectional and derivational suffixes are examined by looking at linguistic works especially morphological studies. When the criteria which distinguish between inflectional and derivational suffixes are applied to inflectional categories it is observed that some suffixes belong to the basic inflectional categories and some suffixes bear both the characteristics of inflectional and derivational categories. The fact that there is not a sharp division between some suffixes can be explained by the continuum approach. Inflectional categories can be studied in terms of contextual and inherent inflection

___

  • Banguoğlu, Tahsin (2004). Türkçenin Gramesi. Ankara: TDK Yay.
  • Baure, Layrie (2008). "Derivational Morgholopy", Language and Campass 2/1: 196-210.
  • Booij, Geert (2005) The Grammar of Words. Oxford: Oxford University Press.
  • _____ (2006). "Inflection and Derivation". Encyclopedia of Language & Linguis- tics. Ed. Keith Brown. Elsevier Ltd. 654-661
  • Boz, Erdoğan (2004). "Türkiye Türkçesinde +DAn Ekli Nesne Ögesi Üzerine". V. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I. Ankara: Türk Dil Kuru- mu Yay. 501-511.
  • Bozkurt, Fuat (2004). Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı Yay.
  • Bybee, Joan (1985). Morphology: A study of the relation between meaning and form. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
  • Demir, Nurettin ve Emine Yılmaz (2003). Türk Dili El Kitabı. Ankara: Grafiker Yay.
  • Ediskun, Haydar (1996). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Eker, Süer (2005). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yay.
  • Emre, Cevat (1954). "Türkçede Cümle I. Ünlemden Cümleye". TDAY-Belleten. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. 105-180.
  • Ergin, Muharrem (1985). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi Yay.
  • Gencan, Tahir Nejat (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yay.
  • Gökdayı, Hürriyet ve Turgay Sebzecioğu (2006). "Geçiş aşamasında olan +cA ekinin türü". Türk Dili 649: 61-72.
  • Göksel, Aslı ve Celia Kerslake (2005). Turkish, A Comprehensive Grammar. Lon- don: Routledge.
  • Haspelmath, Martin (2002). Understanding Morphology. London: Arnold.
  • Hopper, Paul ve Sandra Thompson (1980). "Transitivity in grammar and dis- course". Language 56: 251-299.
  • Koç, Nurettin (1996). Yeni Dilbilgisi. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
  • Korkmaz, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yay.
  • Lewis, Geoffrey (2000). Turkish Grammar. Oxford: Oxford University Press.
  • Stump, Gregory (2001). "Inflection". The Handbook of Morphology. Eds. Spencer, Andrew & Arnold Zwicky. London: Blackwell Publishers. 13-43.
  • Sesli Türkçe Sözlük. http://www.tdkterim.gov.tr/seslisozluk/ (18.10.2008).
  • Tekin, Şinasi (1992). "Eski Türkçe". Türk Dünyası El Kitabı. C. II. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay. 69-119.
  • Timurtaş, Faruk Kadri (1992). "Eski Anadolu Türkçesi". Türk Dünyası El Kitabı. C. II. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yay. 120-145.
  • Trask, R. L. (1995). Language: The Basics. London: Routledge.
  • Uzun, Nadir Engin (2006). Biçimbilim: Temel Kavramlar. İstanbul: Papatya Yay.