The Predicament of the Crimean Tatars, Past and Present
Bu makale, Kafkasya ve Karadeniz bölgelerinde Rusya'nın önemli bir güç olarak yükselmesiyle birlikte, Kırımlıların nasıl bağımsızlıklarını ve vatanlarını yitirdiklerini ortaya koymaktadır. Cengiz Han'ın bir torunu tarafından 13. yüzyılda fethedilmesinden sonra, Kırım bağımsız bir Hanlık oldu. Yarımadada yerleşik Cenevizli tacirlerle çatışmalar ve iç çekişmeler sonucunda Hanlık Osmanlı tabiiyetine girdi. Rusya ile girilen rekabet, iki yüzyıl boyunca iniş çıkışlarla devam etti. 17. yüzyılın başlarında, Ruslar Doğu Avrupa'da hatırı sayılır bir güç haline gelmişlerdi. Hanlığı 18. yüzyılın sonlarına kadar sıkıştırdıktan sonra Kırım'ı ilhak ederek varlığına son verdiler. Giderek daha sertleşen politikalar ve sistematik mülksüzleştirme sonucunda Tatarlar kitleler halinde göç etmek zorunda kaldı- lar ve zamanla kendi memleketlerinde azınlık durumuna düştüler. Bu durum 1944'te yarımadadaki tüm Tatarların tehciriyle sonuçlandı. Her ne kadar Tatarlar Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra büyük sayılarla Kırıma dönmeye başladılarsa da iyi karşılanmadılar ve idari pozisyonlardan dışlanmaya devam ettiler.
Kırım Tatarlarının Geçmişteki ve Günümüzdeki Çıkmazları
This article demonstrates how, with the rise of Russia as a major power in Caucasia and the Black Sea regions, the people of Crimea lost their independence and homeland. In the fifteenth century, two centuries after its conquest by a grandson of Genghis Khan, the Crimea came to house an independent Khanate. Inner struggles in the Khanate and its rivalry with the Genoese traders along the coast led to its vassaldom to the Ottomans. The rivalry that subsequently developed with Russia caused the contested regions to keep changing hands for the next two centuries. By the mid-seventeenth century, the Russians had gained considerable power throughout East Europe. The Russians' increasingly harsh policies and systematic dispossession encouraged the mass emigration of Tatars, who eventually found themselves a minority in their fatherland. The dispossession process ended with the deportation of the entire Tatar population from the Crimea in May 1944. Although the Tatars began returning to the Crimea in large numbers after the collapse of the Soviet Union, they met with a hostile reception and continued to be excluded from the ranks of government.
___
- Allworth, Edward (1988). "The Crimean Tatar Case". Tatars of the Crimea. Ed. Edward Allworth. Durham and London. 3-8.
- Atmaca, Tayfun (2009). Sömürülen Topraklarda Sürgünler ve Soykırımlar. Ankara.
- Bala, Mirza (1952). "Kırım." İslam Ansiklopedisi.
- Bozkurt (Altuğ), Giray Saynur (2003). "Hanlık Döneminde Kırım". Sanatı, Tarihi, Edebiyatı ve Musikisiyle Kırım. Ed. Oktay Aslanapa. Ankara. 65- 122.
- _____, (2004). "İsmail Bey Gaspıralı ve Eğitim Reformu". İsmail Bey Gaspıralı İçin. Ed. Hakan Kırımlı, Bülent Tanatar, Dündar Akarca ve İbrahim Köremezli. Ankara. 289-302.
- Dagdzhi, Timur Shakhmuradovich (Ed.) (2008). Stalinskii genotsid i etnotsid krymskotatarskogo naroda: dokumenty, fakty, kommentarii. Simferopol.
- Dyomkin, Denis (2014). "Putin Tells Crimean Tatars Their Place is in Rus- sia". Reuters, http://in.reuters.com/article/2014/05/16/uk-ukraine-cri- sis-the Crimea-Tatars-idINKBN0DW1B020140516.
- Fisher, Alan W (1987). The Crimean Tatars. Stanford.
- _____, (1979). "The Crimean Tatars, the USSR, and Turkey". Soviet Asian Ethnic Frontiers. Ed. William O. Mc Cagg, Jr. and Brian D. Silver. New York. 1-24.
- Ishaqov, Damir (2010a). "Introduction". Tatar History and Civilization. Is- tanbul. 17-31.
- Ishaqov, Damir (2010b). "Islamic Turco-Tatar States in the 15th-16th Centu- ries". Tatar History and Civilisation. Istanbul. 117-78.
- Izmailov, Iskander, and Mirqasim Usmanov (2010). "The Djocid Nation and its Islamization: Muslim Culture of the Golden Horde Period". Ta- tar History and Civilization. Istanbul. 75-115.
- İnalcık, Halil (1991). "Struggle for East-European Empire: 1400-1700 - the Crimean Khanate, Ottomans and the Rise of the Russian Empire". The Turkish Yearbook 21: 1-16.
- _____, (1944). "Yeni Vesikalara göre Kırım Hanlığı'nın Osmanlı Tabiliğine Girmesi ve Ahidname Meselesi". Belleten 8: 185-229.
- _____, (1948). "Osmanlı-Rus Rekabetinin Menşei ve Don-Volga Kanalı Teşebbüsü (1569)". Belleten 46: 349-402.
- _____, (1993). "Power Relationship between Russia, the Crimea and the Ottoman Empire as Reflected in Titulature". The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire: Essays on Economy and Society. Bloomington. 369-411.
- _____, (1999). "Osmanlı-Rus İlişkileri". Türk-Rus İlişkilerinde 500 Yıl (1491-1992). Ankara. 25-36.
- _____, (2002). "Kırım Hanlığı." İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay.
- Keleş, Erdoğan (Ed.) (2013). Kırım Harbi'ne Dâir Notlar. Ankara.
- Kırımal, Edige (1994)."Kırımda Topyekûn Tehcir ve Katliam". Kırım'daki Soykırımı Unutmayınız. Ed. Sabri Arıkan. Ankara. 19-46.
- Kırımlı, Hakan (1996). National Movements and National Identity among the Crimean Tatars. Leiden.
- _____, (2002). "Rus İdaresi Dönemi." İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yay.
- Kireçci, M. Akif, and Selim Tezcan (2014). A Brief History of the Crimea. Ankara: ASEM Yay.
- Kreindler, Isabelle (1986). "The Soviet Deported Nationalities: A Summary and an Update". Soviet Studies 38: 387-405.
- Lazzerini, Edward James (1988). "İsmail Bey Gasprinskiy (Gaspıralı): Mod- ernizm Söylemi ve Ruslar". Tatars of the Crimea. Ed. Edward Allworth. Durham and London. 149-69.
- Meyer, James H. (2007). "Immigration, Return, and the Politics of Citizen- ship: Russian Muslims in the Ottoman Empire, 1860-1914". Interna- tional Journal of Middle East Studies 39: 15-32.
- Nadir, Devlet (2001). "Mirza İsmail Bey Gaspıralı'nın Öngördüğü Türk Dil Birliği Neden Gerçekleşmedi?". Yüz Yılda Gaspıralı'nın İdealleri. Ed. Cezmi Bayram, İsmail Türkoğlu ve Filiz Baloğlu. Ankara. 59-62.
- Özenbaşlı, Ahmet (2004). Çarlık Hakimiyetinde Kırım Faciası. Çev. İsmail Otar. Eskişehir.
- Saray, Mehmet (2001). "Gaspıralı İsmail Bey ve Türk Dünyası'nda Dil ve Kültür Birliği". Yüz Yılda Gaspıralı'nın İdealleri. Ed. Cezmi Bayram, İsmail Türkoğlu ve Filiz Baloğlu. Ankara. 33-37.
- Speri, Alice (2014). "Crimean Tatars Hardly Reassured by Putin's Promises of Inclusion." Vice News. http://news.vice.com/article/crimean-Tatars- hardly-reassured-by-putin-s-promises-of-inclusion.
- Vozgrin, Valerii Evgenevich (1992). Istoricheskie sudby Krymskikh tatar. Moscow.
- Williams, Brian Glyn (2002). "The Hidden Ethnic Cleansing of Muslims in the Soviet Union: The Exile and Repatriation of the Crimean Tatars". Journal of Contemporary History 37: 323-347.
- Zaloznaya, Marina, and Theodore P. Gerber (2012). "Migration as Social Movement: Voluntary Group Migration and the Crimean Tatar Repa- triation". Population and Development Review 38: 259-284.
- ISSN: 1301-0549
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1996
- Yayıncı: Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı