Tatar Türklerinde Mitolojik Varlıklarla İlgili Mitler ve İnanışlar (İyeler ve Yaratıklar)

Kaynağını halkın tarihinden, kültüründen, hatta yaşadığı coğrafyadan alan halk inanışları, bir milletin kimliğini ve karakteristik özelliğini belirleyen en önemli faktörlerdendir. Tatar halk edebiyatında mitolojik varlıklarla ilgili mitler, genelde nesir şeklinde yazılan, iyeler ve olağanüstü yaratıklar hakkında oluşan eserlerdir. Bu eserlerde, insanların orman yaratığı Şüräle, suda yaşayan yaratıklar Su Anası, Su Atası, Su İyesi, evde yaşayan Ev İyesi, Biçura ve katledilmiş insanların ruhu olduğuna inanılan Öräk (Hortlak) gibi mitolojik varlıklar ile “karşılaşması” anlatılır. Tatarlar, en eski devirlerde yarattıkları mitolojik varlıklar ile bugün de “iç içe yaşamakta” ve onları edebi eserlere konu yapmaktadırlar. Bu inanç, Tatar Türklerinin, kendilerini evrenin bir parçası olarak algılamalarına yardım etmektedir.

PDF

___

Balint, G. (1875), Kazani-Tatar nyetvtanulmanyok. İ.Füzet. Kazani-tatar szövegek, Budapeşt.

Bayazitova, Flöra (1995), Tatar Halqınıñ Bäyräm Häm Könküreş Yolaları, Qazan: Tatarstan Kitap Näşriyatı.

Cen-Pärilär Bar Dilär... Tatar Halıq Legendaları Häm Mifları. (1992), Qazan: “Qazan” Jurnalı Redaktsiyase.

Möhämmätcanov, Rif (1982), Başqortstan Iq Buyı Tatarlarınıñ Yola İcatı. Ufa: Başqort Däwlät Universitetı.

Nasıyrî, K. (1974), Saylanma Äsärlär. 1. Tom, Qazan: Tatarstan Kitap Näşriyatı.

Nasırov, K.A. (1880), “Poverya i Obryadı Tatar, Obrazovavşiyese Pomimo vliyaniya Na İh Jizn Sunnitskogo Magometanstva”, Zapiski İmperatorskogo Russkogo Geografiçeskogo Obşestva Po Otdelu Etnografii. SPb.VI.

Sedova, L. (1986) “Mordovskiye Bıliçki O yazıçeskih Pokrovitelyah Lesa i Vodı.", Folklor Narodov RSFSR, Ufa: Başkirskiygosuniversitet.

Tatar Halıq İcatı. Rivayätlär häm Legendalar (1987), Qazan: Tatarstan Kitap Näşriyatı.

"Tatar Horafatı." "Añ", 1913, N-13, 230-232 s., n-14, 245-248 s., N- 15, 259-261 s., N-16, 282-283 s.

Tatar Mifları. G. Gıylmanov Hikäyäläwendä (1996), 1. Kitap, Qazan: Tatarstan Kitap Näşriyatı.

Tatar Mifları. G. Gıylmanov Hikäyäläwendä (1999), 2. Kitap, Qazan: Tatarstan Kitap Näşriyatı.

Urazman, Räüfä (1992), Tatar Halkınıñ Yolaları häm Bäyrämnäre, Qazan:Tatarstan Kitap Näşriyatı.

Zamaletdinov, Lenar (1979), "O Mifologiçeskoy Osnove Skazki "Şurale", Gabdulla Tukay. Materialı Nauçnoy Konferentsii i Yubeleynih Torjestv, Posveşonnıh 90-letiyu So Dnya Rojdeniya Poeta, Kazan: Tatarskoye Knijnoye İzdatelstvo.