Sibirya Türklerinde Ateşle İlgili İnançlar, Törenler ve Bazı Efsaneler

Bu makalede Sibirya’da yaşayan Altay, Tuva, Hakas ve Yakut Türklerinin ateşle ilgili, inanç, tören ve efsaneleri ele alınmıştır. Ateş, adı geçen Türk boylarının günlük hayatının vazgeçilmez bir parçasıdır. Yapılan incelemede Sibirya Türklerinde ateşle ilgili inanç, tören ve pratiklerde büyük müştereklikler olduğu görülmüştür.

Siberian Turks' Beliefs, Rituals, and Myths on Fire

This article focuses on the beliefs, rituals, and myths on fire of the Altay, Tuva, Hakas, and Yakut Turks living in Siberia. Fire is a highly significant element of the daily lives of these Turkic communities. This study suggests that Siberian Turks share many common beliefs, rituals, and practices on fire.

PDF

___

ADIGÜZEL, R. İlker, (1973), Makedonya’da Halk İnançları, Halkbilgisi Haberleri, S. II Ankara.

AFANESİYEV, L.A.-Teris, (1993), Ayıı Üereğe, Yakutsk.

AKSOY, Mustafa, Ocak-Ateş Geleneği, http://www.alewiten.com/atesocak.htm

ARAZ, Rıfat, (1995), Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği, Ankara.

ARIK, Durmuş., (2005), Hıristiyanlaştırılan Türkler (Çuvaşlar), Ankara.

BEREZKİN, İ.G., (1997), Saha Bılırgı Sehennere Uonna Kepseennere, Yakutskay.

BİDİNOV, K. A., (1998), Altayın Baylagan Çüm-cañdar, Gorno-Altaysk.

ÇERİBAŞ, Mehmet, (2004), Kadirli ve Çevresi Folklorunda Eski Türk İnançları, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.

ÇORUHLU, Yaşar, (2002), Türk Mitoljisinin Anahatları, İstanbul.

DIRENKOVA, N.P., (1940), Şorskiy Folklor, Moskova.

EMELYANOV, N.M., (2002), Cehiey Sahaların Folklora, Cokuuskay.

GRİGORİYEV, N.S., (1974), Saxa Tılın Somoğo Domoğun Tılcıta, Yakutsk.

İNAN, Abdulkadir, (1986), Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara.

İNAN, Abdulkadir, (1987), Makaleler ve İncelemeler, Ankara.

KALAFAT, Yaşar, (1995), Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara,

KATANOV, N.F., (2000), Tallap Algan Pılıg Togıstarı/Bilimsel Eserlerinden Seçmeler (Yay. Haz. Maynagoşeva V.E, Türkiye Türkçesine aktaran Fatma Özkan), Türksoy Yay., Ankara.

KEHL, Kristina, (1995) Tahtacı Geleneklerinde İslam Dışı Ögeler, Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Tahtacılar) Sempozyumu Bildirileri, Ankara.

KENİN-LOPSAN M.B., (1994), Tuva Çonnuñ Burungu Ujurları, Kızıl.

MAKSİMOV, Karl İvanoviç, (1995), Altay Folklor, Gorno-Altaysk.

MUYTUYEVA, Velentina Aleksandrovna-ÇOÇKİNA, Maya Petrovna, (1996), Altay Cañ, Gorno-Altaysk.

OCAK, Ahmet Yaşar, (2000), Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri, İstanbul.

ÖGEL, Bahaeddin, (1995), Türk Mitolojisi, Ankara.

PEKARSKİY, E.K., (1959), Slovar Yakutskogo Yazıka, Leningrad.

RADLOFF, Wilhelm, (1994), Sibirya’dan (Çev. Prof. Dr. Ahmet Temir), C. II, İstanbul.

ROUX, Jean-Paul, (1999), Altay Türklerinde Ölüm, İstanbul.

SANİNA, İ.N., (1996), Kalbakla Cuuza kap bolor, çarakla cuuza koş bolor, Gorno-Altaysk.

SARTAKOVA, Surayya, (1995) Ak Çoluşpa Atlayım, Gorno-Alytaysk.

SEROŞEVSKAY, V.L., (2004), Sahalar, Cokuuskay.

SÜLBE, Bagdarın, (1992), Aal Uotu Ottunan, Cokuuskay.

TANYU, Hikmet, (1976), Türklerde Ateşle İlgili İnançlar, I. Uluslarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, C. IV, Ankara, s. 283-304.

UKAÇİNA, K.E., (1993), Yamayeva E.E., Altay Alkıştar, Gorno-Altaysk,.

UTKİN, K.D., (1994), Uruu Ihıağar Sier-Tuom Köstüüete, Cokuuskay.

VARLAMOVA, R.P. (1994), Xatan, Ayılgı, Ayılğa, İteğel, Yakutsk.

VASİLİYEV ve d., (1996), Saha (Yakut) Halk Edebiyatı Örnekleri, Ankara.

YALGIN, Ali Rıza, (1993), Cenupta Türkmen Oymakları, Ankara.

YAMAYEVA, E.E., ŞİNCİN, İ.B., (1994), Altay Kep-Kuuçındar, Gorno-Altaysk,.

YEŞİLÇAY, Serpil, (1977), Doğum Sonrasıyla İlgili Gelenekler, Halkbilgisi Haberleri, S. 25, Ankara.

YÖRÜKÂN, Yusuf Ziya, (2006), Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri –Şamanizm-, Ankara.