Cengiz AYDIN

514197

Dijital Dönüşüm Bağlamında Belgenin Yaşam Döngüsü Süreçlerinin Yönetiminde Yapay Zekâ Kullanımı

Bilgi teknolojilerindeki gelişmeler bağlamında, blokzincir, büyük veri ve yapay zekâ (YZ) gibi birçok teknolojik uyulama diğer alanlarda olduğu gibi belge yönetiminde de dijital anlamda bir dönüşümü zorunlu kılmıştır. Dijital dönüşüme paralel olarak belgenin üretiminden imhasına kadar olan süreçlerinin bütünü olan yaşam döngüsü süreçlerinin YZ teknolojileri bağlamında etkin bir şekilde yönetilmesi mümkün olabilmektedir. YZ teknolojileri, belgenin yaşam döngüsünde tanımlamayı basitleştirilme, düzenlenme, arşivlenme ve ayıklama süreçlerinin akıllı yöntemlerle hızlandırıp otomatikleştirmede önemli katkılar sunma potansiyeline sahiptir. Bu çalışmada; betimleme ve belgesel tarama yöntemleri kullanılarak dijital dönüşüm bağlamında belge yönetimi ve arşivlerde belge yaşam döngüsü süreçlerinin etkin yönetiminde yapay zekâ teknolojileri kullanımına ilişkin tespit ve değerlendirmeler yapılmış, oluşturulan belge yaşam döngüsü modeli çerçevesinde öneriler geliştirerek genel çerçeve ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:

Yapay Zekâ, Belge Yaşam Döngüsü, Dijital Dönüşüm

Using Artificial Intelligence in the Management of Records Lifecycle Processs in the Context of Digital Transformation

In the context of developments in information technologies, many technological applications such as blockchain, big data and artificial intelligence (AI) have necessitated a digital transformation in records management as well as in other fields. In parallel with digital transformation, it is possible to effectively manage the life cycle processes, which are the entire processes from the production of the records to its destruction in the context of AI technologies. AI technologies have the potential to make significant contributions to simplifying the identification, arranging, archiving and disposition processes of the records in its lifecycle, by accelerating and automating the processes with intelligent methods. In this study, by using descriptive and documentary review methods, determination and evaluations were made regarding the use of artificial intelligence technologies in the effective management of records lifecycle processes in the context of digital transformation and the general framework was tried to be revealed by developing suggestions within the framework of the new records lifecycle model created.
Keywords:

Artificial Intelligence, Records Lifecycle, Digital Transformation,

PDF

___

  • Aalami, N. (2020). Derin öğrenme yöntemlerini kullanarak görüntülerin analizi. EskiÅŸehir Türk Dünyası Uygulama ve AraÅŸtırma Merkezi BiliÅŸim Dergisi, 1(1), 17-20. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/866023
  • AEOLIAN. (2021). The National Archives UK) Case Study. https://www.aeolian-network.net/wp-content/uploads/2021/11/AEOLIAN-Case-Study-1-The-National-ArchivesUK.pdf
  • Akalın B. (2020). SaÄŸlık hizmetleri ve yönetiminde yapay zekâ. Ä°stanbul: Hiper Yayıncılık, 125-132.
  • Akaner, M. ve Özdemir, V. (2022). Yapay zekâ kullanılarak faaliyet alanları tehlike sınıflarının belirlenmesi için örnek bir çalışma. Çalışma Ä°liÅŸkileri Dergisi, 13 (1), 123-139https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2160692
  • Akgöbek, Ö. ve Çakır, F. (2009). Veri madenciliÄŸinde bir uzman sistem tasarımı. 6. Akademik BiliÅŸim Konferansı (11-13 Åžubat 2009). Åžanlıurfa (s. 801-806) içinde. Åžanlıurfa: Harran Ãœniversitesi.
  • AltaÅŸ, Ä°.H. (1999). Bulanık mantık: Bulanıklık kavramı. Enerji. Elektrik, Elektromekanik Dergisi, 62, 80-85.
  • AltuntaÅŸ, E.Y. (2018), Dijital dönüşüm uygulamalarının kurumların marke deÄŸeri üzerine etkisi, Egemia Dergisi, 2 (1), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/464395
  • Arslan, K. (2017). EÄŸitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu EÄŸitim Bilimleri Dergisi, 11 (1), 71-88. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1174773
  • Arslan, O. (2020). Ãœretim satın almalarında yapay zekâ ile bir uygulama; Türkiye'de çelik sektörü (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Asiltürk, A. (2021). Ä°ÅŸletmelerde dijital dönüşüm yönetiminde nihai hedef: Dijital olgunluk. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 647-669. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1504975
  • Atalay, M., ve Çelik, E. (2017). Büyük veri analizinde yapay zekâ ve makine öğrenmesi uygulamaları, Mehmet Akif Ersoy Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (22), 155-172. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/387269
  • Aydın, C. (2003). Bilgi teknolojilerindeki geliÅŸmeler ışığında arÅŸivcinin deÄŸiÅŸen rolü (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Aydın, C. (2010). Elektronik belgelerin arÅŸivlenmesi ve eriÅŸim (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Aydın, C. ve Özdemirci, F. (2011). Elektronik belgelerin arÅŸivlenmesinde gerçekliÄŸin ve bütünlüğün korunması. Bilgi Dünyası, 12 (1), 105-127. https://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/224/220
  • Aydın, Ä°. ve DeÄŸirmenci, C. H. (2018). Yapay zekâ. Ä°stanbul: Girdap Yayınları.
  • CibaroÄŸlu, M.O. ve Yalçınkaya, B. (2019). Belge ve arÅŸiv yönetimi süreçlerinde büyük veri analitiÄŸi ve yapay zeka uygulamaları. Bilgi Yönetimi, 2 (1), 44-58. doi:10.33721/by.570634
  • Colavizza, G., Blanke, T., Jeurgens, C. ve Noordegraaf, J. (2022). Archives and AI: An overview of current debates and future perspectives. Journal on Computing and Cultural Heritage, 15 (1), 1–15. https://dl.acm.org/doi/pdf/10.1145/3479010
  • Dearstyne, B. W.(2001).ArÅŸivsel giriÅŸim: Modern arÅŸivcilik ilkeleri, uygulamaları ve yönetim teknikleri. (Çev. M. Akbulut, A. O. Ä°cimsoy). Ä°stanbul.
  • Dearstyne, B. W. (1999). Records management of the future: Anticipate, adapt, and succeed. Information Management Journal, 4 (33), 5-8.
  • Delabie, F. (2021). Dusting off recordkeeping in the age of artificial. https://itnation.lu/news/dusting-off-recordkeeping-in-the-age-of-artificial-intelligence
  • Demirhan, A. , Kılıç, Y. A. ve Ä°nan, G. (2010). Tıpta yapay zekâ uygulamaları. YoÄŸun Bakım Dergisi, 9 (1), 31-41. http://www.yogunbakimdergisi.org/managete/fu_folder/2010-01/2010-9-1-031-041.pdf
  • Elmas, Ç. (2018). Yapay zekâ uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Emel, G. G. ve TaÅŸkın, Ç. (2002). Genetik algoritmalar ve uygulama alanları. UludaÄŸ Ãœniversitesi Ä°ktisadi ve Ä°dari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (1), 130.
  • Ergen, M. (2019). What is artificial intelligence? technical considerations and future perception. The Anatolian Journal of Cardiology, 22 (2), 5-7. https://anatoljcardiol.com/en/what-is-artificial-intelligence-technical-considerations-and-future-perception-16546
  • Gacar, A. (2019). Yapay zekâ ve yapay zekânın muhasebe mesleÄŸine olan etkileri: Türkiye’ye yönelik fırsat ve tehditler. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 389-394. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/905187 Kandur, H. (1997). Yerel yönetimlerde arÅŸiv uygulamaları. Archimedia, 27, 3-7.
  • Kandur, H. (1998). Belediyelerde arÅŸiv yönetimi. Ä°stanbul: REMAK.
  • Kandur, H. (1999). Management of electronic records: Educating archivist and records managers. ArÅŸiv AraÅŸtırmaları Dergisi, 1, 35-45.
  • Kandur, H. (2006). Elektronik belge yönetimi sistem kriterleri referans modeli (2. bs). Ankara: Devlet ArÅŸivleri Genel Müdürlüğü.
  • Kandur H., Yalçınkaya B., Yılmaz E. (2017). ArÅŸiv malzemesinin tanımlama ilkelerinin araÅŸtırma hizmetlerine yansıtılması. DışiÅŸleri Bakanlığı Diplomatik ArÅŸiv Dairesi DIAD ArÅŸiv Sistemi. Diploması ve Dış Politika AraÅŸtırmalarında ArÅŸivlerin Rolü Uluslararası Sempozyumu (7-8 Nisan 2016). Ä°stanbul (s. 31-50) içinde, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk AraÅŸtırmaları Merkezi.
  • Kane, G. G. (2017). Digital Maturity, Not Digital Transformation. MITSloan Management Review. https://sloanreview.mit.edu/article/digital-maturity-not-digital-transformation/
  • Kaptan, S. (1995). Bilimsel araÅŸtırma ve istatistik teknikleri, Ankara: Tek Işık Web.
  • Karasar, N. (2016). Bilimsel araÅŸtırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
  • Kaya, Ä°. ve Engin, O. (2005). Kalite iyileÅŸtirme sürecinde yapay zekâ tekniklerinin kullanımı. Pamukkale Ãœniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11 (1), 103-114.
  • Kayır, Y., Mergen R. ve Asal Ö. (2019). Rulman seçimi için bir uzman sistem. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 5 (3), 216-226. doi: 10.30855/gmbd.2019.03.02
  • Keskenler, M. K. ve Keskenler, E. F. (2017). GeçmiÅŸten günümüze yapay sinir aÄŸları ve tarihçesi. Takvim-i Vekayi, 5 (2), 8-18. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/396994
  • Lappin, J. ( 2020), Records management before and after AI revolution. https://thinkingrecords.co.uk/2020/01/30/records-management-before-and-after-the-ai-revolution/ Lin, W. C, Chen, J. S., Chiang, M. F., ve Hribar, M. R. (2020). Applications of artificial intelligence to electronic health record data in ophthalmology. TransVisSciTech., 9 (2), 1-13. https://tvst.arvojournals.org/article.aspx?articleid=2762343
  • OGL, (2021). Using AI for digital records selection in government. https://cdn.nationalarchives.gov.uk/documents/using-ai-digital-selection-in-government.pdf
  • Oktay, T., Çelik, H. ve Uzun, M. (2017). A novel learning algorithm to estimate the optimum fuselage drag coefficient. Sakarya Ãœniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21 (1), 64-68. http://www.saujs.sakarya.edu.tr/tr/download/article-file/274432
  • Özdemirci, F. (2019). Milli e-ArÅŸiv bilgi sistemi ağı ve veri merkezi yapılanma önerisi: Yenilikçi teknolojiler-Yeni nesil arÅŸivciler-Yapay zekâ ve ötesi. Bilgi Yönetimi, 2 (2) , 169-176. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/881021
  • Öztürk, H. (2021). ArÅŸivcilikte yapay zekâ kullanımı (Yüksek lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Payne, N. (2018). Stirring the cauldron: redefining computational archival science (CAS) for the big data domain. IEEE International Conference on Big Data. https://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=8258182
  • Riedl, M. O. (2019). Human-centered artificial intelligence and machine learning. Human Behavior and Emerging Technologies, 1 (1), 3-33. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/hbe2.117
  • Rolan, G., Humphries, G., Jeffrey, L., Samaras, E., Antsoupova, T. ve Stuart, K. (2018). More human than human? Artificial intelligence in the archive. Archives and Manuscripts, 47 (2), 179-203. https://publications.archivists.org.au/index.php/asa/article/view/10311/10357
  • SaÄŸlam, M. (2021). Ä°ÅŸletmelerde geleceÄŸin vizyonu olarak dijital dönüşümün gerçekleÅŸtirilmesi ve dijital dönüşüm ölçeÄŸinin Türkçe uyarlaması. Ä°stanbul Ticaret Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (40), 395-420. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1188379
  • Sebastian, I.M., Ross, J. W., Beath, C., Mocker, M., Moloney, K. G. ve Fonstad, N.O. (2017). How big old companies navigate digital transformation. MIS Quarterly Executive, 16 (3), 197–213. https://core.ac.uk/download/pdf/132606601.pdf
  • Standart Dosya Planı 2005/7 sayılı BaÅŸbakanlık Genelgesi (2005, 25 Mart). Resmî Gazete (Sayı: 25766 (Mükerrer)). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/03/20050325-10.htm
  • Ulusal yapay zekâ stratejisi. (2021). https://cbddo.gov.tr/SharedFolderServer/Genel/File/TR-UlusalYZStratejisi2021-2025.pdf
  • Varol, E. (2017). Türkiye’nin sanayide dijital dönüşüm yetkinliÄŸi. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/download/8817_f994085fce0c6d5159e54d40069d67b1
Bilgi Yönetimi-Cover
  • Yayın Aralığı: 2
  • BaÅŸlangıç: 2018
  • Yayıncı: Ankara Ãœniversitesi Bilgi Yönetim Sistemleri Belgelendirme ve Bilgi GüvenliÄŸi Merkezi ( BÄ°L-BEM)
ArÅŸiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Dijital Dönüşüm Bağlamında Belgenin Yaşam Döngüsü Süreçlerinin Yönetiminde Yapay Zekâ Kullanımı

Cengiz AYDIN

Arşivcilik Alanında Uygulayıcıların Makalelerdeki Yazarlık Katkıları ve Araştırma İş Birlikleri Üzerine Bir Analiz

Mithat Baver ZENCİR, Talih ÖZTÜRK, Korcan DOĞAN

Editörden.../ Dijital Çağda Kurumların ‘Bilgi Sicili’ Temiz Olmalı...

Fahrettin ÖZDEMİRCİ

Kamu Sektöründe Kurumlar Arasında Bilgi Paylaşımı: Türkiye’deki Politika ve Yasal Düzenlemelere Yönelik Bir Değerlendirme

Ali Murat ÜNLÜ, Tolga ÇAKMAK

Belleten Dergisinin Görsel Haritalaması ve Bibliyometrik Analizi (2009-2021)

Selçuk NAM, Hasan TUTAR

Sivil Havacılıktaki Uçuş Operasyonlarında Pilotların Bilgiye Dayalı Karar Alma Süreci

Mehmet Sadettin DİNÇER