Bilim tarihine bakıldığında, Eski Yunan’dan beri süregelen ikiliklerin var olduğu görülmektedir. Bu ikiliklerin en önemlilerinden biri belirlenimcilik- özgür irade ikiliğidir. Bilim felsefesi alanındaki diğer ikiliklerde olduğu gibi, belirlenim-özgür irade ikiliğine de çözüm getirilmeye ve uzlaştırılmaya çalışılmıştır. Bhaskar çalışmalarıyla bilinirliği artan eleştirel gerçekçi bakış açısı ikiliği aşmada hâlihazırda en önemli girişimdir. Eleştirel gerçek- çilik, sosyal bilimler alanında, pozitivizmin görgülcülüğünden ve Humecu nedenselliğinden kaçınırken; post-pozitivizmin ya da postmodernizmin göreliliğinden de uzak durarak gerçekçi bir bilim anlayışının imkânını savunmaktadır. Bu çalışmada, bu ikiliğe ilişkin bilim felsefesindeki duruş- lar sergilenmeye ve ikiliği aşma çabası gösterenlerin fikirleri tartışılmaya çalışılmıştır. Son olarak, Bhaskar’ın eleştirel gerçekçiliğinin bu ikiliğe neden ve nasıl çözüm getirdiği ifade edilmektedir.

It is found that there have been dualities in the history of science since the Ancient Greek. One of the most important dualities is determinismfree will debate. As any other debate in the philosophy of science, determinism-free will debate was tried to be understood and solved. The Roy Bhaskar’s critical realism perspective is still the most significant challenge to deal with the dualities. Critical realism asserts the realist philosophy of science in the social science while avoiding amprisizm and Humean causality of positivism, relativity of postmodernism. In this study, first it is presented the different perspectives on the determinism-free will duality in the social science and then discussed the arguments on these perspectives to deal with the duality. It is concluded with the discussion of why and how the critical realism of Bhaskar solve the this duality.