FALİH RIFKI ATAY'IN TEK PARTİ VE ÇOK PARTİLİ DÖNEMDE DEMOKRASİYE BAKIŞI

Cumhuriyetin önemli kalemlerinden Falih Rıfkı Atay, II. Meşrutiyet Dönemi'nden itibaren Türk siyasi hayatında gazeteci ve siyasi bir figür olarak yer almıştır. II. Meşrutiyet Dönemi'nden itibaren gazeteci, Cumhuriyet döneminde de hem gazeteci hem milletvekili olarak devlet bürokrasisinde önemli görevler almış, Çankaya toplantılarında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'in yakınında bulunması nedeniyle inkılâpların hazırlanması ve yürütülmesine, çok partili yaşama geçiş denemelerine tanıklık etmiştir. Bu çalışmamızda Falih Rıfkı Atay'ın 1970'li yıllara kadar Türkiye Cumhuriyeti'nin siyasal rejimi ve kurulmaya çalışılan Türk demokrasisi ile ilgili görüşleri çeşitli makalelere ve yayınladığı kitaplara dayanılarak incelenmiştir

FALİH RIFKI ATAY’S VIEW OF DEMOCRACY IN THE ONE-PARTY AND MULTİ-PARTY PERIOD

Falih Rıfkı Atay, one of the important writers of Republic, has took part in Turkish politics as a journalist and political figure since 2th Constitutional Period. He has been assigned to important tasks in state bureaucracy as a journalist since 2th Constitutional Period and also both as a journalist and as a deputy in Republic Period. Accompanying President Mustafa Kemal Atatürk in Çankaya meetings, he has witnessed the preparing of reforms, being carried out of reforms and attempts of the transition to a multi-party system. In our report, Falih Rıfkı Atay’s opinions about the political regime of Republic of Turkey till 1970 and Turkish democracy tried to be found was examined on the base of books published by him and different essays

PDF

___

Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, Üç Dal Neşriyat, İst: 1974.
Kolost, Arapyan, Alemdar Mustafa Paşanın Hayatı ve Hatıraları.
AHMAD, Feroz, İttihat ve Terakki (1908-1914), Kaynak Yay. İstanbul 2004.
AKŞİN, Sina, Şeriatçi Bir Ayaklanma 31 Mart Olayı, İmge Kitabevi, Ankara 1994.
ALBAYRAK, Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Yayınevi, Ankara 2004.
ARBLASTER, Anthony, Demokrasi, Doruk Yayıncılık, Ankara 1999.
ATATÜRK, M. Kemal, Nutuk (Söylev), TTK. Ank: 1999.
ATAY, Falih Rıfkı, Batış Yılları, Dünya Yay. İstanbul 1963.
-----------------------, Çankaya, İstanbul, Bateş A.Ş., İstanbul 1984.
-----------------------, Faşist Roma Kemalist Tiran ve Kaybolmuş Makedonya, Hakimiyet-i Milliye Matbaası, Ankara, 1931.
-----------------------, Pazar Konuşmaları, İstanbul 1965, s. 197.
-----------------------, Eski Saat, İstanbul, Akşam Matbaası, 1933.
AVŞAR, Abdülhamit, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Kitabevi Yayınları, İstanbul 1998.
BAYSAN, M. Galip, Milli Mücadele Dönemi ve Sonrasında Atatürk ve Demokrasi, Türk Demokrasi Vakfı Yay. Ankara 1997.
BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Doğu Batı Yay. İst: 1978.
BİRİNCİ, Ali, Hürriyet ve İtiaf Fırkası, Dergâh Yay. İstanbul 1990.
ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), İmge Kitabevi, Ankara 1995.
DAHL, Robert, A., Demokrasi ve Eleştirileri, (Çev: Levent Köker), Yetkin Basımevi, Ankara 1993.
EROĞUL, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara 2003.
GÖLDAŞ, İsmail, Takrir-i Sükûn Görüşmeleri, Belge Yayınları, İstanbul 1997.
KARABEKİR, Kazım, İstiklal Harbimiz, (Sadeleştirme Faruk Özerengin), Merk Yayıncılık İstanbul, 1988.
KARAL, Enver Ziya, Büyük Osmanlı Tarihi, C. I, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları,
KİLİ, Suna, Şeref G., Türk Anayasal Metinleri, Türkiye İş Bankası Yay. İst: 2000.
KOÇAK, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Yurt Yayınları, Ank. 1986,
KÖPRÜLÜ, Recep, Mustafa Egemen, Milli Korunma Kanunu, Fb. Basımevi, Ank. 1947.
Türk Parlamento Tarihi, C. III, T.B.M.M. Vakfı Yay.
RAMSAUR, E.E., Jön Türkler ve 1908 İhtilali, (Çev: Nuran Ülken), Sander Yay. İst:1972.
RASİM, Ahmet, Osmanlı’da Batışın Üç Evresi, Evrim Yay. İstanbul.
SCHMİDT, Manfred, Demokrasi Kuramlarına Giriş, (Çev: M. Emin Köktaş), Vadi yay. Ank. 2002.
TANÖR, Bülent, Kurtuluş Kuruluş, Genişletilmiş 4. Baskı, Cumhuriyet Kitapları, İst: 2002.
---------------------, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Y.K.Y., İst: 2001.
TUNAYA, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C: II,Tarih Vakfı Yay. Ank:1984
-----------------------, Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Evreleri, Yedigün Matbbası, İst: 1960, s.5.
TUNÇAY, Mete, Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması (1923- 1931), Yurt Yayınları, Ank. 1981.
TURGUT Nükhet, Siyasal Muhalefet, Birey ve Toplum Yay. Ank.: 1984.
YEŞİL, Ahmet, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ank: 1988.
YETKİN, Çetin, Atatürk’ün Başarısız Demokratik Devrimi Serbest Cumhuriyet Fırkası, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İst: 1997
ZÜRCHER, Eric Jan, Terakiperver Cumhuriyet Fırkası, (Çev: Gül Çağalı Güven), Bağlam yayınları, İst. 1991.
-----------------------, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları İst: 2003.. ATAY, Falih Rıfkı, “Yeni Kanaun, Ana Prensipler, Tecrit”, Hakimiyeti Milliye, 11 Temmuz 1931, 3586, s.1.
----------------------, “Yaşasın Hürriyet”, Hakimiyeti Milliye, 20 Eylül 1930, 3301, s.1.
----------------------, “Fırkada” Hakimiyeti Milliye, 14 Kanuni Evvel 1932, No: 4101 s,1
----------------------, “Alçaklık” Hakimiyeti Milliye, 27 Haziran 1931, No: 3572, s.1.
----------------------, “Hokkabaz” Hakimiyeti Milliye, 30 Kanuni Evvel 1930, No: 3400, s.1.
----------------------, “Fırka ve Halk”. Hakimiyeti Milliye, 21 Kanuni Sani 1931, No: 3422, 1.
----------------------, “Anarşi”, Hakimiyeti Milliye, 17 Mayıs 1931, No:3531, s.1.
----------------------, “İngiliz Demokrasisi , Fransız Demokrasisi, Biz”, Hakimiyeti Milliye, 14 Mart 1931, No: 3471, s.1.
----------------------, “Bir Cevap, Hakimiyeti Milliye, 16 Haziran 1931, No: 3561, s.1.
----------------------, “İnkılapların Mücadelesi”, Hakimiyeti Milliye, 17 Mayıs 1932, No: 3891, s1.
----------------------,“Faşist İtalya”, Hakimiyeti Milliye, 6 Haziran 1932, No: 3911, .1.
----------------------, “Faşist İtalya”, Hakimiyeti Milliye, 6 Haziran 1932, No: 3911, s.1.
----------------------, “Demokrasi Davaları” Hakimiyeti Milliye, 25 Şubat 1934. No: 4525, s.1.
----------------------, “Particilik Nedir”, Ulus, 23 Haziran 1945, s.1.
----------------------, “Son Verilmesi Gereken Bir Devrim”, Ulus, 5 Şubat 1946, s.1.
----------------------, “Hükümet Düşmanlığının İç Yüzü” Ulus, 7 Ağustos 1946, s.1.
----------------------, “Teşkilatlanma İşini Nasıl Halletmeliyiz”, Dünya Gazetesi, 1 Mayıs 1954, No: 782, s.1.
----------------------, “Gene Kadro” Hakimiyeti Milliye, 5 Mart 1931, No: 3462, s. 1.
----------------------, “Fikir Kavgası”, Hakimiyeti Milliye, 3 Temmuz 1931, No: 3578, s. 1.
----------------------, “Büyük Meclis”, Hakimiyeti Milliye, 3 Temmuz 1933, No: 4318, s.1.
----------------------, “Bozukluk Temelde”, Dünya Gazetesi, 13 Ağustos 1952, No: 158, s. 1,
----------------------, Bu Günkü Rejim, Dünya Gazetesi, 21 Nisan 1952, No: 39. s. 1, 6.
----------------------, “Demokrasi”, Hakimiyeti Milliye, 16 Temmuz 1928, s.1.
AYDEMİR, Ş. Süreyya, “Falih Rıfkı ve Son Eseri”, Kadro, Sayı 9, 1932.
BAKACAK, Alper, “Falih Rıfkı ATAY’ın Düşünce İkliminde Kemalizm”, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl I, S. 2, Ankara Güz 2005.
GÖNLÜBOL, Mehmet, “Falih Rıfkı ATAY’ın Dili, Biçemi Üzerine Notlar”, Türk Dili, C. 42, S. 351
İNALCIK, Halil, “Sened-i İttifak ve Gülhane Hattı Hümayunu”, Belleten, C. XXVIII, S. 112, Ekim 1964.
İSKİT, Servet, “Hakimiyet-i Milliye (Ulus) Gazetesi”, Aylık Ansiklopedi, C. I, No: 9, Ocak 1945.
Türk Kültürü, “Falih Rıfkı Atay”, Yıl IX, Sayı 103.
NABİ, Yaşar, “Falih Rıfkı Atay”, Varlık, Sayı 764, Mayıs 1971.
IV-Ansiklopediler
Cumhuriyet Ansiklopedisi, “ATAY, Falih Rıfkı” mad., C. III, İstanbul, Yapı “ K r e d i Yay. 2002.
İslam Ansiklopedisi, “Atay, Falih Rıfkı” mad., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. IV, İstanbul 1931.
Kim Kimdir Ansiklopedisi, “Atay, F. R. mad.,C. I, Nebiroğlu Yayınevi, İstanbul 1962.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, “Atay, Falih Rıfkı” mad., C. I, Anadolu Yayınları, İstanbul 1983.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi