FIKIH USÛLÜNÜN TEDVÎNİ VE HİCRİ III-IV. ASIRLARDA FIKIH USÛLÜ LİTERATÜRÜ

Usûl konularını ele alan ilk eser olan Şâfiî’nin Risale’sinden sonra alanda yaşanmış gelişmeler ile ilgili bir boşluk gözlemlenmektedir. Bu çalışmadaki amacımız “kayıp halka” veya “karanlık çağ” denilen bu döneme bir nebze olsun ışık tutmaktır. Bu dönemin karanlık veya kayıp olarak isimlendirilmesinin sebebi, döneme ait yazılmış eserlerin elimize ulaşmamış olmasıdır. Bu çalışmada, Şâfiî ve sonrasındaki yaklaşık iki asırlık zaman içinde yaşanan gelişmeleri konu olarak ele aldık. Çalışmamızda söz konusu dönemdeki usûl ile ilgili literatürü ortaya koymaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Kayıp Halka, Karanlık Çağ, Şâfiî, Risale

COMPILATION OF ISLAMIC LAW AND ISLAMIC LAW LITERATURE BETWEEN HIJRI III. AND IV. CENTURIES

After Risala, the first work of Shafi’i (death 204) received about usûl topics, a gap is observed about experienced developments in the field of usûl. Our aim in this study is to shed light a little bit on this period called “the missed link” or “dark period”. The reason why this period is called dark or missing is that we haven’t received written works concerning the period. We handled gradual developments experienced in the period of Shafi’i and the following two centuries. Our study, we have tried to introduce the literature about usûl concerning the period.

Keywords:

The Missed Link, Dark Period, Shafi, Risala,

PDF

___

Ebû Hamîd, Abdulhamîd b. Hibetullâh b. Muhammed b. el-Huseyn b.Ebî’l-Hadîd, Şerhu Nehci’l-Belâğa, (thk.Muhammed Ebû’l-Fadıl İbrâhîm), VI., Daru İhyâi Kutubi’l-Arabîyye, yy.,ty.
Ferrâ, Ebû Ya’lâ Muhammed b. El-Husey el-Bağdâdî, el-Udde fî Usûli’l-Fıkh, (thk. Ahmed b. Alî), V., Riyâd 1990.
Fihrî, Ahmed b. Yusûf b. Ya’kûb b. Alî, Fihristu’-l-Liblî, (thk. Yâsîn Yusûf b. Ayyâş, Avvâd Abdu Rabbihi Ebû Zeyne), Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrût 1988.
Hamîdullah, Muhammed, İslam Hukûk Etüdler, Bir Yay., İstanbul 1984.
Hatîb el-Bağdâdi, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit, Tarihu Bağdâd, XIV., Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût ty. Kırbaşoğlu, M. Hayri (haz.), Sünnî Paradigmanın Oluşumunda Şâfi’î’nin Rolü, Ankara 2003.
İbn Akîl, Ebu’l-Vefâ, el-Vâdıh fi Usûli’l-Fıkh, (thk. Abdullâh b. Abdulmuhsin et-Turkî), V. Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1999.
İbn Ferhûn, ed-Dîbâcu’l-Müzheb fi Ma’rifeti A’yâni Ulemâ’i-l-Mezheb, (thk.Muhammed el-Ahmedi Ebû’n-Nûr), II., Dâru’t-Turas, Kâhire ty.
İbn Hallikan, Ebû’l-Abbâs Şemsu’d-Dîn Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr, Vefâyatu’l-A’yan ve Enbâu Ebnâi’-Zamân, (thk. İhsan Abbâs), VII., Daru’s-Sadır, Beyrût 1994.
İbn Kâdî Şehbe, Ebû Bekr b. Ahmed b. Muhammed b. Ömer, Tabakâtu’ş-Şâfiîyye, (thk. Hâfız Abdulalîm Hân), IV., Âlemu’l-Kutub, Beyrût h. 1407.
İbn el-Kassâr, Ebi’l-Hasan Alî b. Ömer el- Bağdâdî, Mukaddime fî Usûli’l-Fıkh, (thk. Muhammed b. el-Huseyn es-Süleymânî), Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrût 1996.
İbn Munzir, Muhammed b. İbrâhîm, İcma’, (thk. Fuâd Abdulmunîm Ahmed), Dâru’l-Munim li’n-Neşr ve’t-Tevzi’, by. 2004.
İbn Nedîm, Ebû’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya’kûb İshâk el-Ma’ruf bi’l-Verrâk, Kitâbu’l-Fihrist Li’n-Nedîm, (thk.İbn Alî b. Zeyne’l-Âbidîn el-Hâîrî el-Mazenderânî), yy., Tahrân 1971.
İbn Salâh, Takiyyu’d-Dîn b. Amr Osmân b. Abdurrahmân, Tabakâtu Fukahâi’ş-Şâfiî, (thk. Muhyiddîn Ali Necîb), II., Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrût 1992.
İsmaîl Paşa, Bağdâdi, Hediyyetu’l-Arifîn Esmâu’l-Muellifîn ve Âsaru’l-Mûsânnifîn, II., Daru’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrût ty.
Kâdî İyâd, Ebû'l-Fazl İyaz b. Mûsâ b. İyaz el-Yahsubi, Tertîbu'l-Medârik ve Takrîbu'l- Mesâlik li-Ma'rifeti A'lâmi Mezhebi Mâlik, II., Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût 1994.
Kaffâl, Ebû Bekr Muhammed b. Alî b. İsmâîl eş-Şâşî, Mehâsinu’ş-Şerîa, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût 2007.
Katib Çelebi, Mustafa b. Abdillah, Hacı Halife, Keşfü'z-Zünûn an Esâmi'l-Kütüb ve'l-Fünûn, II., Daru İhyâi Turâsu’l-Arabî, Beyrût ty.
Kehhâle, Ömer Rida, Mu’cemu’l-Muellifîn, VI., Muessetu’r-Risâle, yy., 1994.
Köksal, Cüneyt, Usûlü’l-Fıkh’ın Mahiyeti ve Gayesi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2007.
Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Umer B. El-Huseyn, Menâkibu İmâmi’ş-Şâfiî, (thk. Ahmed Haccâzî), Mektebetu’l-Kulliyyâti’l-Ezheriyye, Kâhire h.1406.
Şâfiî, Muhammed b. İdris, Risâle, (thk.Ahmed Muhammed Şâkir), Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût ty.
Şâkir, Ahmed Muhammed, “Mukaddime”, er-Risâle, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût ty.
Zehebî, Şemsu’-Din Muhemmed b. Ahmed b. Osman, Siyeri A’lami’-Nubela, (thk.Ali Ebû Zeyd), XXX., Muessesetu’-Risâle, Beyrût 1993.
Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed bin Bahâdır bin Abdullâh, el-Bahru’l-Muhît Fî Usûli’l-Fıkh, (thk. Muhammed Muhammed Tamir), IV., Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrût 2000.
Ziriklî, Hayreddîn, el-A’lâm Kâmûsu Terâcim li Eşheri’-Ricâl ve’n-Nisâ, X., Dâru’l-İlmi li’l-Melayîn, Beyrût 2002.