Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında “Araştıran Öğretmen”e Genel Bir Bakış: Eylem Araştırmalarını Neden ve Nasıl Yapıyoruz?

Bu araştırmada eylem araştırmaları açısından zengin bir kapsam sunan sosyal bilgiler dersi bağlamında gerçekleştirilen eylem araştırmalarındaki mevcut eğilimin belirlenmesi ve gelecekteki olası eylem araştırmalarına ilişkin bir projeksiyon geliştirilmesi amaçlanmıştır. SSCI, ERIC, EBSCO, Google Scholar, Ulakbim TRDizin indeksleri üzerinden Türkiye adresli dergilerde yayınlanan 66 makale üzerinden gerçekleştirilen içerik analizi sonucuna göre; alternatif model/uygulama ve etkinliklerin kullanımı, tarihsel yöntem ve becerilerin öğretimi, çoklu okuryazarlıkların öğretimi, kavram öğretimi, teknoloji kullanımı ve değer öğretimi olmak üzere geniş bir konu yelpazesinin olduğu görülmüştür. Eylem araştırması yürütücüsünün rolü açısından; araştırmacı uygulama sürecinin içerisinde, araştırmacı uygulama sürecinin dışında ve araştırmacı-öğretmen birlikte uygulayıcı olmak üzere araştırmacı rollerinin açıklandığı, en fazla “öğretmen” rolünü üstlenen araştırmacının uygulayıcı olarak yer aldığı görülmektedir. İşbirlikçi, katalizör veya yansıtıcı olarak sürecin içinde yer alan araştırmacı rolünün yerine dışarıdan müdahale eden geleneksel tekil araştırmacı anlayışının devam ettiği tespit edilmiştir. Ayrıca en fazla teknik, bilimsel ve işbirlikçi yaklaşımın kullanıldığı; araştırmaların çoğunluğunda eylem araştırması döngüsünün/yansıtma süreçlerinin belirtilmediği ve geçerlik/güvenirlik süreçlerine ilişkin açıklamaların yer almadığı görülmektedir. Çalışma grubu/katılımcılar incelendiğinde öğrenci, öğretmen adayı, öğretmen, veli ve öğretim üyesine yer verildiği, en sıklıkla ele alınan katılımcıların öğrenciler, en az sıklıkla ele alınan katılımcıların ise öğretim üyeleri olduğu belirlenmiştir. Ayrıca eylem araştırmalarına ilişkin terminolojik açıdan metodolojik bir kavramsal birlikteliğin de olmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal bilgiler, eylem araştırması, öğretmen araştırması

An Overview of the “Researching Teacher” in the Field of Social Studies Education in Turkey: Why and How Do We Do Action Research?

This research aims to determine the current trend in action research conducted in the context of social studies lessons, which offers a rich scope in terms of action research, and to develop a projection for possible future action research. According to the content analysis results of 66 articles published in Turkey-addressed journals through SSCI, ERIC, EBSCO, Google Scholar, and Ulakbim TR Dizin indexes, it has been seen that there is a wide range of topics including the use of alternative models/applications and activities, teaching historical methods and skills, teaching multiple literacy, concept teaching, technology use, and value teaching. In terms of the role of the action research practitioner, it is seen that the researcher roles are explained within the researcher implementation process, outside the researcher implementation process, and the researcher-teacher co-practitioner. It has been determined that the traditional individual researcher approach, which intervenes from the outside, continues instead of the researcher role in the process as a collaborator, catalyst, or reflector. In addition, in most of the studies, the most technical, scientific, and collaborative approach is used, it is observed that the action research cycle/reflection processes are not specified and there are no explanations regarding the validity/reliability processes. When the study group/participants were examined, it was determined that students, teacher candidates, teachers, parents, and faculty members were included. While the most frequently addressed participants were students, and the least frequently discussed participants were faculty members. In addition, it is seen that there is no methodological unity in terms of terminology related to action research.

Keywords:

Social studies, action research, teacher research,

PDF

___

Bargal, D. 2008 . Action research: A paradigm for achieving social change. Small Group Research, 39 1 , 17-27.
Baskerville, R., & Myers, M. D. 2004 . Special issue on action research in information systems: Making IS research relevant to practice: Foreword. MIS Quarterly, 28 3 , 329-335.
Berg, B. L. 2009 . Qualitative research methods for the social sciences. Boston: Allyn & Bacon.
Boog, B. W. 2003 . The emancipatory character of action research, its history and the present state of the art. Journal of Community & Applied Social Psychology, 13 6 , 426-438.
Brydon‐Miller, M., Greenwood, D., & Maguire, P. 2003 . Why action research? Action Research, 1 1 , 9-28.
Canlı, M. G., & Tepeli, Y. 2019 . Ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi üzerine eylem araştırması yöntemiyle yapılmış çalışmaların sistematik olarak incelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 5 2 , 54.
Carpenter, J. J. 2006 . “The development of a more intelligent citizenship": John Dewey and the social studies. Education and Culture, 22 2 , 31-42.
Clark, J. S., Porath, S., Thiele, J., & Jobe, M. 2020 . Action research. New Prairie Press.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. 2007 . Research methods in education. Routledge.
Costello, P.J.M. 2003 . Action research. New York: Continuum
Craig, D. V. 2009 . Action research essentials. San Francisco: John Wiley & Sons.
Curtis, R., Webb-Dempsey, J., & Shambaugh, N. 2010 . Understanding your data. In R.P. Pelton Ed. , Action research for teacher candidates: Using classroom data to enhance instruction pp.27-57 . Lanham, MD: Rowman & Littlefield Education.
Çalışkan, M., & Serçe, H. 2018 . Türkiye’de eğitim alanındaki eylem araştırması makaleleri: bir içerik analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 1 , 57-79.
Downe‐Wamboldt, B. 1992 . Content analysis: method, applications, and issues. Health Care for Women International, 13 3 , 313-321.
Drisko, J. W., & Maschi, T. 2016 . Content analysis: pocket guides to social work research methods. New York: Oxford University Press.
Durak, G., Yünkül, E., Cankaya, S., Akpinar, S., Erten, E., Inam, N., ... & Tastekin, E. 2016 . Content analysis of master theses and dissertations based on action research. Journal of Education and Training Studies, 4 12 , 80.
Elliot, J. 1991 . Action research for educational change. Philadelphia: Open University.
Ferrance, E. 2000 . Action research. Northeast and Islands Regional Educational Laboratory at Brown University.
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. 2011 . How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill.
Hinchey, P.H. 2008 . Action research primer. Frankfurt: Peter Lang.
Huang, H. B. 2010 . What is good action research? Action research, 8 1 , 93-109.
Johnson, A.P. 2014 . Eylem araştırması el kitabı Y.Uzuner & M.Ö. Anay, Çev. . Ankara: Anı.
Kemmis, S., & McTaggart, R. 1988 . Action research planner. Victoria: Deaken University.
Kock Jr, N. F. 1997 . Myths in organisational action research: reflections on a study of computer-supported process redesign groups. Organizations & Society, 4 9 , 65-91.
Krippendorff, K. 2018 . Content analysis: An introduction to its methodology. Sage.
LeJeune, M., Smiles, T., Wojcikiewicz, S., & Girod, M. 2010 . Teacher work sample methodology as a frame for action research. In R.P. Pelton Ed. , Action research for teacher candidates: Using classroom data to enhance instruction pp. 135-153 . Lanham, MD: Rowman & Littlefield Education.
Mayring, P. 2011 . Nitel sosyal araştırmaya giriş A.Gümüş & M.S. Durgun, Çev. . Ankara: BilgeSu.
Mayring, P. 2015 . Qualitative content analysis: Theoretical background and procedures. In A.
Bikner-Ahsbahs, C. Knipping, & N. Presmeg Eds. , Approaches to qualitative research in mathematics education pp. 365-380 . Dordrecht, Netherlands: Springer. McAteer, M. 2013 . Action research in education. Sage.
McNiff, J., & Whitehead, J. 2010 . You and your action research project. New York: Routledge.
Miles, M. B., & Huberman, A.M. 1994 . Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. California: Sage.
Mills, G. E. 2007 . Action research a guide for the teacher researcher. New Jersey: Pearson Merril Prentice Hall.
Munn-Giddings, C. 2021 . Action research. In R. Coe, M. Waring, L.V. Hedges, L. D. Ashley, Eds. , Research methods and methodologies in education pp. 85-92 . Sage publications.
Noffke, S. 1994 . Action research: Towards the next generation. Educational Action Research, 2 1 , 9-21.
Norton, L. 2009 . Action research in teaching and learning: A practical guide to conducting pedagogical research in universities. Routledge.
Ottosson, S. 2003 . Participation action research: A key to improved knowledge of management. Technovation, 2 , 87-94.
Pelton, R. P. 2010 . Action research for teacher candidates: Using classroom data to enhance instruction. Lanham, MD: Rowman & Littlefield Education.
Potter, W. J., & Levine‐Donnerstein, D. 1999 . Rethinking validity and reliability in content analysis. Journal of Applied Communication Research, 27 3 , 258-284.
Q’Brien, R. 2001 . An overview of the methodological approach of action research. In Roberto Richardson Ed. , Theory and practice of action research. Available: https://homepages.web.net/~robrien/papers/xx%20ar%20final.htm
Schmuck, R. A. 2006 . Practical action research for change. Corwin Press.
Simmons, M., McDermott, M., Eaton, S. E., Brown, B., & Jacobsen, M. 2021 . Reflection as pedagogy in action research. Educational Action Research, 29 2 , 245-258.
Somekh, B. 1995 . The contribution of action research to development in social endeavours: a position paper on action research methodology. British Educational Research Journal, 21 3 , 339-355.
Stemler, S. 2000 . An overview of content analysis. Practical Assessment, Research, and Evaluation, 7 1 , 1-6.
Tomal, D. R. 2010 . Action research for educators. Rowman & Littlefield Publishers.
Van Lier, L. 1994 . Action research. Sintagma: revista de lingüística, 6, 31-37.
Weber, R. P. 1990 . Basic content analysis. Beverly Hills, CA: Sage.
Winter, R. 2005 . Some principles and procedures for the conduct of action research. In O. Zuber-Skerritt Ed. , New directions in action research pp. 9-22 . Falmer Press.
Yeşiltaş, N. K., & Kaymakcı, S. 2009 . John dewey’nin eğitim anlayışı ve sosyal bilgiler eğitimine yönelik bazı örnek uygulamaları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 227-242.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. 2016 . Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Zuber-Skerritt, O. & Fletcher, M. 2007 . The quality of an action research thesis in the social sciences. Quality Assurance in Education 15 4 , 413-436.