Sinema ve Öğretmen İmajı: Türk Filmlerinin Kadın ve Erkek Öğretmen İmajı Açısından İncelenmesi

Bu araştırmada eğitim ve öğretmen temalı Türk filmlerinde öğretmen-öğrenci ilişkisi, öğretmen-toplum ilişkisi ve ekonomik durum açısından yansıtılan kadın ve erkek öğretmen imajlarını belirlemek amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak 8 adet film incelenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak film değerlendirme formu kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada özgeci davranışlar ve idealistlik bağlamında, kanaat önderi bağlamında, ekonomik durum açısından kadın ve erkek öğretmen imajlarının benzer olduğu belirlenmiştir. Disiplin sağlamada ve toplumsal değişimi gerçekleştirmede benzer imajların yanı sıra farklılıkların da olduğu görülmüştür. Disiplin sağlamada kadın öğretmenlerin tümünün ve erkek öğretmenlerinin çoğunluğunun sosyal pekiştireç kullandığı ve cezadan uzak durdukları gözlenmiştir. Erkek öğretmenlerden sadece birinin ceza kullandığı görülmüştür. Toplumsal değişimi gerçekleştirmede kadın öğretmenlerin görev yaptıkları yerlerde sosyal, ekonomik ve kültürel; erkek öğretmenlerin ise kültürel açıdan toplumu değiştirme çabasında oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sinema, Türk filmi, öğretmen imajı, eğitim

Cinema and Teacher Image: Examining Turkish Films in Terms of Female and Male Teacher Image

In this study, it was aimed to determine the images of male and female teachers reflected in Turkish films on education and teacher in terms of teacher-student relationship, teacher-community relationship and economic situation. In this study, which was carried out using case study, one of the qualitative research methods, eight films were examined by using the purposive sampling method. The film evaluation form was used as a data collection tool in the research. Content analysis was used in the analysis of research data. In the research, it has been determined that the images of female and male teachers are similar in terms of altruistic behaviors and idealism, in the context of opinion leaders, and in terms of economic situation. It has been observed that there are differences as well as similar images in enforcing discipline and realizing social change. In providing discipline, it was observed that all female teachers and the majority of male teachers used social reinforcement and avoided punishment. It has been observed that only one of the male teachers used punishment. In the realization of social change, it has been determined that women teachers force change socially, economically and culturally whereas male teachers are trying to change society from a cultural point of view in the places where they work.

Keywords:

Cinema, Turkish film, teacher image, education,

PDF

___

Akcan, E., & Polat, S. 2016 . Eğitim konulu Türk filmlerinde öğretmen imajı: Öğretmen imajına tarihi bakış. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22 3 , 293-320. doi: 10.14527/kuey.2016.012.
Akıncı-Yüksel, N. A. 2015 . Kültürel bir ürün olarak Türkiye’de sinema filmlerinde okul, öğretmen ve öğrenci temsilleri. Global Media Journal TR Edition, 6 11 , 1-17.
Altınbaş, Ş., & Gündüz, M. 2018 . Türk sinemasında eğitim içerikli filmlerde okul yöneticisi tasviri. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 9 18 , 53-76.
Altunbay, M., & Alaca, J. 2021 . Öğretmen temalı filmlerde sunulan “ideal öğretmen” modeli. Milli Eğitim Dergisi, 50 230 , 409-422. doi: 10.37669/milliegitim.685711
Balcı, A. 2001 . Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A.
Barut, H. 2018 . Türk ve dünya sinemasında harika öğretmen miti. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Beyerbach, B. 2005 . The social foundations classroom: Themes in sixty years of teachers in film: Fast times, dangerous minds, stand on me. Educational Studies, 37 3 , 267-285. doi: 10.1207/s15326993es3703_5.
Birkök, M. C. 2008 . Bir toplumsallaştırma aracı olarak eğitimde alternatif medya kullanımı: Sinema filmleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 2 , 1-12. doi: 10.14687/ijhs.v5i2.574.
Burbach, H. J., & Figgins, M. A. 1993 . A thematic profile of the images of teachers in film. Teacher Education Quarterly, 20 2 , 65-75.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. 2016 . Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Can, N., Yıldırım, N., Bedir, G., & Atalmış, E. H. 2019 . İdealist öğretmen ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 4 , 405-418. doi: 10.18026/cbayarsos.628634
Can, Ş. 2005 . Öğretme-öğrenmede ipuçları ve pekiştireçlerin rolü. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 , 97-109.
Crume, M. A. T. 1988 . Images of teachers in novels and films for the adolescent, 1980-1987. Unpublished doctoral dissertation, University of Florida.
Çak, Ö. 2020 . Türk sinemasında öğretmen imajı ve öğretmenlik mesleğinin tarihsel süreç çerisinde dönüşümü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
Çebi, M. S. 2012 . Yeniliklerin yayılmasında sosyal taklidin ve kanaat önderlerinin işlevsel önemi: Gabriel Tarde’ın sosyal taklit teorisi açısından bir inceleme. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 34, 1–18.
Efendioğlu, E. 2013 . Türk sinemasında öğretmen imajı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Farhi, A. 1999 . Hollywood goes to school recognizing the superteacher myth in film. The Clearing House, 72 3 , 157-159. doi: 10.1080/00098659909599618.
Farrow , R. 2017 . Open education and critical pedagogy. Learning, Media and Technology, 42 2 , 130-146. doi: 10.1080/17439884.2016.1113991.
Friedman, I. A. 2016 . Being a teacher: Altruistic and narcissistic expectations of pre-service teachers. Teachers and Teaching, 22 5 , 625-648. doi: 10.1080/13540602.2016.1158469.
Gilbert, L. A. 2014 . Cinematic representations of female teachers: A narratological analysis of mise-en-scene in recent Hollywood films. Unpublished doctoral thesis, Northern Illinois University.
Giroux, H.A., & McLaren, P. 1986 . Teacher education and the politics of engagement: The case for democratic schooling. Harvard Educational Review, 56 3 , 213-238.
Güçlü, N. 1996 . Yabancı öğrencilerin uyum problemleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 101-110.
Gündüz, Y., & Balyer, A. 2011 . Eğitimde ödül ile cezanın yeri ve buna ilişkin alternatif yaklaşımlar. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 40 , 10-23.
Kaşkaya, A., & Çavuşoğlu, F. 2017 . Sınıf öğretmeni adaylarında eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesi: Okul ve öğretmen içerikli sinema filmleri uygulaması. International Online Journal of Educational Sciences, 9 3 , 842-861. doi: 10.15345/iojes.2017.03.018.
Kaşkaya, A., Ünlü, İ., Akar, M. S., & Sağırlı, M. Ö. 2011 . Okul ve öğretmen içerikli sinema filmlerinin öğretmen adaylarının mesleki tutumlarına ve öz yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11 4 , 1-19.
Koçak, A., & Arun, Ö. 2006 . İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu, Selçuk İletişim, 4 3 , 21-28.
Kontas, H. 2016 . The effect of an education-themed movie on the academic motivation of teacher candidates and their attitude towards teaching profession. Journal of Education and Training Studies, 4 6 , 93-103. doi: 10.11114/jets.v4i6.1483.
Kutanis, R. Ö., & Çetinel, E. 2014 . Kadınların sessizliği: Devlet okullarındaki kadın öğretmenler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 47 1 , 153-173.
McCullick, B., Belcher, D., Hardin, B., & Hardin, M. 2003 . Butches, bullies and buffoons: Images of physical education teachers in the movies. Sport, Education and Society, 8 1 , 3-16. doi: 10.1080/1357332032000050033.
Mckelvey, C., & Speare, J. 2015 . Teachers watching teachers: Exploring the influence of films on emergent teacher identities. International Journal of Multidisciplinary Comparative Studies, 2 1 , 74-87.
Mutafçılar, I. 2008 . Özgecilik kavramının tarihsel gelişimi ve öğretmen özgeciliği üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Nederhouser, D. D. 2000 . Reel teachers: A descriptive content analysis of the portrayal of American teachers in popular cinema. Unpublished doctoral dissertation, Northern Illinois University.
Onatır, M. 2008 . Öğretmenlerde özgecilik ile değer tercihleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Oruç, Ş., & Sarıbudak, D. 2015 . Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin eğitim içerikli filmlerin eğitim ortamlarına etkisine ilişkin görüşleri. International Journal of Field Education, 1 1 , 19-41.
Özden, B. A. 2015 . Erken Cumhuriyet döneminde öğretmenlik mesleği ve öğretmen kimliği. Kebikeç, 40, 7-20.
Özpınar, M. 2008 . Köyde görev yapan sınıf öğretmenlerin sorunları Aydın ili örneği . Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Parlaktuna, İ. 2010 . Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege Akademik Bakış, 10 4 , 1217: 1230.
Pavenkov, O., Pavenkov, V., & Rubtcova, M. 2015 . The altruistic behavior: characteristic of future teachers of inclusive education in Russia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 187, 10-15. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.03.003.
Peca, K. 2000 . Critical educational administration: Research, theory and practice. Portales, New Mexico: Eastern New Mexico University. [ERIC Number: ED 455564].
Raimo, A., Devlin-Scherer, R., & Zinicola, D. 2002 . Learning about teachers through film. The Educational Forum, 66 4 , 314-323. doi: 10.1080/00131720208984850.
Sağıroğlu, N.A. 2013 . Özgürleştirici eğitim arayışları: Köy enstitüleri ve eleştirel pedagoji okulu. Amme İdaresi Dergisi, 46 1 , 81-98.
Scull, W. R., & Peltier, G. L. 2007 Star power and the schools: Studying popular films’ portrayal of educators. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 81 1 , 13-17. doi: 10.3200/TCHS.81.1.13-18.
Sezer, G. O. 2014 . İpuçları ve dönütlerle öğretmen ödüllerini artırmanın uygun olmayan ilkokul öğrenci davranışlarını azaltmadaki etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Şafak, P. 2014 . Davranışçı öğrenme kuramı. S. Büyükalan Filiz Ed. . Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları içinde s. 25-44 . Ankara: Pegem Akademi.
Tan, C. 2006 Philosophical reflections from the silver screen: Using films to promote reflection in pre‐service teachers. Reflective Practice, 7 4 , 483-497. doi: 10.1080/14623940600987080.
Trier, J. D. 2001 . The cinematic representation of the personal and professional lives of teachers. Teacher Education Quarterly, 28 3 , 127-142.
Turin, O. 2019 . Gender differences in the portrayal of Jewish teachers in Israeli films made before and after the establishment of the state, 1932-1956. Nashim: A Journal of Jewish Women’s Studies & Gender Issues, 34, 77-97. doi: 10.2979/nashim.34.1.04.
Ulutaş, E. 2015 . Toplumsal bir tip: Kanaat önderi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yakar, H. G. İ. 2013 . Sinema filmlerinin eğitim amaçlı kullanımı: Tarihsel bir değerlendirme. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 1 , 21-36.
Yalanız, Y. 2018 . Sinemaya konu olan eğitim sistemlerinin örgütsel ve yönetsel sorunları. TRT Akademi, 3 5 , 138-163.
Yazıcı, E. 2016 . Olan-olması gereken perspektifinden bir medeniyet inşacısı ve eğitim emekçisi olarak öğretmen. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 7 13 , 147-162.
Yetişkin, E. 2010 . Güncel politik sinemayı yeniden düşünmek. Akademik İncelemeler Dergisi, 5 2 , 95-116.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. 2011 . Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yılmaz, N. 2007 . Sınıf öğretmenlerinin sınıf içi disiplini sağlamada kullandıkları ödül ve ceza yöntemlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yurdigül, A. 2014 . Eğitim olgusunun sinematografik anlatıdaki yeri üzerine bir yaklaşım denemesi Bal filmi örneği . Ekev Akademi Dergisi, 18 60 , 487-502.