Tevfik PALAZ, Osman ÇEPNİ, Bahadır KILCAN

Sözlü ve Yazılı Kültür Aktarımında Sosyal Bilgiler Dersinin Rolüne İlişkin Öğretmen Görüşleri

Bu araştırmada, sözlü ve yazılı kültürün aktarımında sosyal bilgiler dersinin rolüne ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan araştırma nitel araştırma deseninde durum çalışması niteliğindedir. Araştırmanın çalışma gurubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılının bahar döneminde Karabük İli merkez ilçesinde bulunan ortaokullarda görev yapan 16 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmanın çalışma grubunun seçiminde amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmada veriler, araştırmacılar tarafından uzman görüşlerine de başvurularak hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Uygulama sonrasında katılımcılardan elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma verilerinden hareketle yapılan içerik analizi sonucunda araştırmanın bulguları iki temel boyut altında toplanmıştır. Bunlar; yazılı sözlü kültür aktarımında sosyal bilgiler dersi ve yazılı sözlü kültür aktarımında diğer derslerin yanında sosyal bilgiler dersi olarak ifade edilebilir. Bazı sosyal bilgiler öğretmenleri sözlü ve yazılı kültür aktarımında, dersin içeriğinden ve kullandığı edebi ürünlerden dolayı dersi etkili bulurken bazı sosyal bilgiler öğretmenleri de derste yeterince kültürel ögelere önem verilmediğini ifade etmiştir. Çalışmanın bulgularından hareketle politika yapıcıların ve uygulayıcı konumunda olan öğretmenlerin belirtilen bu sözlü ve yazılı kültür öğelerini, programın da ön gördüğü şekliyle etkili bir şekilde tasarlayarak eğitim öğretim sürecinde kullanmaları önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sözlü ve yazılı kültür, sosyal bilgiler dersi, öğretmen görüşleri, nitel araştırma

Teachers’ Opinions on The Role of The Social Studies Lesson in Oral and Written Cultural Transmission

This study aimed to determine the role of social studies lesson in oral and written cultural transmission according to the opinions of social studies teachers. This study was designed as a case study under qualitative research method. The participants of the study included 16 social studies teachers chosen through convenience sampling under purposeful sampling methods and employed in secondary school located in the city center of Karabuk Province in 2016-2017 education year and spring term. The data of the study were collected through a semi-structured interview form developed by the searchers depending on the expert opinions. The data of the study were analyzed through content analysis and the results yielded two fundamental dimensions. These were (1) social studies course in written and oral culture transmission and (2) social studies course together with other courses in the oral culture transmission. Some of the participant teachers found the class effective for the oral and written transmission because of its content and its literary language, however some stated that the class did not include all some of the cultural elements. Depending on the results of the current study, it is reasonable to suggest that teachers as practitioners and policy makers should design oral and written cultural elements, as the program prescribes, and make use of them in the teaching process.

Keywords:

Oral and written culture, social studies lesson, teacher opinions, qualitative research,

PDF

___

Akkuş, Z. (2006). Sosyal bilgiler öğretiminde destanların kullanımı[The use of epics in the teaching of social science]. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 31-48.
Arslan, E. (2014). Ortaokul 7. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde hikâye anlatım yönteminin akademik başarıya etkisi. [The effect of the story telling methods in the middle school 7. grade students' academic success in social studies lesson]. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
Ata, B. (2009). Sosyal bilgiler öğretim programı.[Social studies curriculum]Cemil Öztürk. (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi (Birinci Baskı) içinde (s.34-47). Ankara: Pegem.
Beldağ, A. ve Aktaş, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi eser kullanımı: Nitel bir çalışma. [Using Literary Texts to Teach Social Studies: A Qualitative Study] Erzincan Üniversitesi Erzincan Eğitim Bilimleri Dergisi, 18, 953-981.
Bütün-Kar, E. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde kanıt ve edebi eserlerin kullanımı.[Sosyal bilgiler öğretiminde kanıt ve edebi eserlerin kullanımı] H. Çalışkan ve B. Kılcan (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss.283-310). İstanbul: Lisans.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (7. Baskı) [Scientific research methods]. Ankara: Pegem.
Çifçi, T. (2011). Sosyal Bilgiler öğretiminde tarihî romanların kullanımının öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkisi. [The effect of using historical novels on student’s academic achievement in teaching social studies] Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Demir, S. B. ve Akengin, H. (2011). Hikayelerle sosyal bilgiler öğretimi. [Teaching social studies with stories] Ankara: Pegem.
Demir, S. B. (2011). Sosyal Bilgiler öğretim programına göre tasarlanmış hikâyelerin etkililiği. [The effectiveness of stories designed upon social studies curriculum]Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Erden, M. (1996). Sosyal bilgiler öğretimi.[Teaching social studies]İstanbul: Alkım.
Fredericks, A. D. (2007). Much more social studies through children’s literature: A collaborative approach. Westport CT: Teacher Ideas Press.
Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. (Ersoy, A., &Yalçınoğlu, P. Çev. Ed.). [Introduction to qualitative research]Ankara: Anı.
Güvenç, B. (2002). İnsan ve kültür (9. Basım). [Human and culture]İstanbul: Remzi.
Jarolimek, J. (1990). Social studies in elementary education (8th edition). New York: McMillian.
Kaya, Y. (2009). Lisans düzeyinde sosyal bilgiler eğitiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri: Öğretmen Adaylarının Görüşleri, [Problems ın socıal studıes educatıon at tertıary level and suggestıons for solutıons: teacher candıdates’ perspectıves]Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 31-53.
Karatay, H. (2007). Değer aktarımı açısından yerli ve yabancı çocuk edebiyatı ürünleri, [Domestic and foreign children's literature products in terms of value transfer]38.ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, (10–15 Eylül 2007) Ankara.
Kuş, E. (2012). Nicel-nitel araştırma teknikleri. (4. Baskı). [Quantitative-qualitative research techniques]Ankara: Anı.
Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları.[Turkish Language Curriculum in Terms of Culture Transfer]Eğitim ve Bilim, 33(150), 64-73.
McCall A. L. (2010). Teaching powerful social studies ideas through literature Circles. The Social Studies,101(4),152-159.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu.[Primary social studies lesson 6-7. Classroom curriculum and guide]Ankara: MEB Yayınları.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar).[Social studies course curriculum] http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686- SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.p df adresinden 20.01.2019 tarihinde erişim sağlanmıştır.
McGowan, T. & Guzzetti, B. (1991). Edebiyat temelli sosyal bilgiler öğretimi. [Literature based social studies teaching](Çev: Ahmet Doğanay) http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/doganay_01.pdf, adresinden 23.01.2017 tarihinde erişilmiştir.
Mindivanlı, E., Küçük, B., ve Aktaş, E. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerlerin aktarımında atasözleri ve deyimlerin kullanımı. [Using proverbs and idioms in social studies course to convey values]Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3). 93-101.
Oruç, Ş. (2009). Sosyal bilgiler 6. sınıf ders kitaplarında edebi ürünler. [The literal works in the 6th class course books]Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(2), 9-24.
Özcan, H. (2008). Halk edebiyatı metinlerinin çocuk edebiyatına kaynak olması ve örneklem olarak dede korkut hikâyeleri, [Texts of folk literature are examples for children’s literature and stories of dede korkut as a sample]Turkish Studies, 3(2), 582-603.
Safran, M. (2008). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. [Overview of social studies teaching] B. Tay ve A. Öcal (Ed.), Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (1-19). Ankara: Pegem.
Sills-Briegel, T. & Camp, D. (2001). Using literature to explore social issues. Social Studies, 91(3), 116-120.
Sözer, E. (2008). Sosyal bilgiler dersinin tanımı, kapsamı ve ilköğretim programındaki yeri. [ Definition, scope and place of social studies course in primary education program] Ş. Yaşar, (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (41-55). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Şimşek, A. (2014). Sosyal bilgiler derslerinde bir öğretim materyali olarak edebi ürünler, [Literary products as a teaching material in social studies courses]M. Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi, (3.Baskı), Ankara: Pegem.
Tokcan, H. (2016). Sosyal bilgiler ve edebiyat. [Social studies and literature]H. Tokcan. (Ed.). Sosyal bilgilerde sözlü ve yazılı edebiyat incelemeleri (1. Baskı) içinde (s. 1-24). Ankara: Pegem.
Ünlü, İ. (2016). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin ders materyali olarak edebi ürün kullanımına yönelik görüşleri,[The viewpoints of social sciences teachers on the use of literary genres as class materials] International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(22), 120-136.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). [Qualitative research methods in the social sciences]. Ankara: Seçkin.