Yapısal Ahşap - Rutubet İlişkisi
Yapısı nedeniyle bünyesinde rutubet bulunduran ağaç malzeme (ahşap), kullanım yerine bağlı
olarak %19’dan %5’e kadar inen kuruluğa ihtiyaç gösterir. Çünkü kuruluk, mekanik dayanımdan
stabiliteye, yüzey işlemlerinden doğal dayanıma kadar birçok avantajı beraberinde getirmekte ve bu
avantajlar yapısal ahşapta çok daha öne çıkmaktadır. Ancak ahşap bir mühendislik malzemesi
olduğundan, dikkat edilmesi gereken ilave hususlar da bulunmaktadır. Örneğin teknolojinin gelişmesiyle
masif ahşapla birlikte geliştirilen CLT, Glulam gibi tabakalı malzemelerin fonksiyonel farklılıkları ve
kullanım yerine bağlı nem istekleri bu hususlardan bazılarıdır. Zira ahşap esaslı malzemelerin yapıda iç
mekân, yarı iç - yarı dış ve dış mekân kullanımına dayalı nem beklentileri farklıdır. Ayrıca, TS, EN, ISO,
Eurocode 5 gibi standartlarda belirtilse de malzemeye yeterince hâkim olunmadığı takdirde, yapıda
seçilecek ahşap ürün türü, kavramlar ve ölçülerde karışıklıklar yaşanabilmektedir. Bu sebeple ahşap
yapı tasarımlarında, inşaat mühendisi ve mimarlarla orman endüstri mühendislerinin ortak çalışması
gerektiği söylenebilir. Bunun dışında, oluşan sektörel boşlukta yer bulmuş terminoloji yanlışlarının da
düzeltilmesi, bu noktada ahşap ürünlerin künyesi verilirken kalite sınıfı ve ebatlarıyla birlikte kuruluk
derecesinin de ortaya konması elzemdir. Bu çalışmayla, dikkat çekilen tüm bu konulara açıklık
getirilirken ahşabın sürdürülebilir kullanımının esas öznesi olan ahşap-rutubet ilişkilerine dair teknik
doğrular vurgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Daralma, genişleme, masif ahşap, rutubet içeriği, sürdürülebilirlik
Structural Wood - Moisture Relation
Wood material, which contains moisture due to its structure, needs dryness from 19% to 5%
depending on the place of use. Because dryness brings with it many advantages, from mechanical
strength to stability, from surface treatments to natural strength, and these advantages are much more
prominent in structural wood. However, there are additional requirements to consider since wood is an
engineering material. For example, some of these issues include functional differences of layered
materials such as CLT and GLULAM, which were developed together with solid wood with the
development of technology, and moisture demands depending on the place of use. Because the
moisture content expectations of wood-based materials are different based on indoor, semi-indoor,
semi-outdoor, and outdoor use. In addition, although it is stated in standards such as TS, EN, ISO, and
Eurocode 5, if the material is not sufficiently mastered, there may be confusion about the type of wood
product, concepts, and dimensions to be selected in the building. For this reason, it can be said that
forest industry engineers should work together with civil engineers and architects in wooden structure
designs. Additionally, it is essential to correct the terminology mistakes that have taken place in the
industry and to reveal the quality class and dimensions, as well as the degree of dryness, while giving
the tag of wooden products at this point. In this study, while clarifying all these issues, the technical
truths about the structural wood and moisture relations, which are the main subject of the sustainable
use of wood in the building, are emphasized.
Keywords:
moisture content, Shrinkage, solid wood, sustainability, swelling,
___
- ANONİM, 2003. ThermoWood handbook. 2. Baskı. Helsinki: Finnish ThermoWood Association.
- BOZKURT, A. Y. ve GÖKER, Y., 1996. Fiziksel ve mekanik ağaç teknolojisi. 2. Baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları.
- KANTAY, R., 1993. Kereste kurutma ve buharlama. İstanbul: Ormancılık Eğitim ve Kültür Vakfı.
- WIMMER, R., 2002. Wood quality: causes, methods, control. Almanya: Springer-Verlag.
- WIEDENHOEFT, A. ve EBERHARDT T. L., 2010. Structure and function of wood. İçinde: R. J. ROSS ve J. R. ANDERSON, ed. Wood handbook: wood as an engineering material. Washington: USDA Forest Service, Forest Products Laboratory. General Technical Report FPL-GTR-190, 509, p.1, v.190.
- GÖRGÜN H. V., ÜNSAL Ö., KANTAY R. ve TORAMAN M., 2020. Investigation of outdoor equilibrium moisture content changes in Marmara region– Turkey. İçinde: VI. International Furniture Congress, 2-5 Kasım 2020, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi. s.73-73.
- ÜNSAL, Ö., GÜLER, C. ve DİLEK, B. 2014. Drying performances of industrial high frequency and microwave driers in drying of some hardwoods. İçinde: III. International Conference on Processing Technologies for the Forest and Bio-based Products Industries, 24-26 September 2014, Salzburg: Fachhochscule Salzburg, University of Applied Sciences. s.187-187.
- NAZIM, K., 2014. Tarihi Beyşehir Eşrefoğlu Camii'nde geleneksel yapı malzemeleri ve onarım çalışmalarının değerlendirilmesi. Artium. 2 (1), s. 58-69.
- RESCH, H., 2006. High-frequency electric current for drying of wood-historical perspectives. Maderas. Ciencia y tecnología. 8 (2), s. 67-82.
- GANN, 2023a. Compact, Hydromette [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.gann.de/en/products/handhelds/electronic-moisture-meters/compactseries/compact [Erişim Tarihi 11 Ocak 2023].
- GANN, 2023b. M 18, Ram-In Electrode [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.gann.de/en/products/handhelds/accessories/probes-sensors/m-18 [Erişim Tarihi 11 Ocak 2023].
- LOGICA, 2023. On irregular surfaces, MoisTest 30, Moisture Meters [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.logica-hs.it/en/strumenti-di-misura [Erişim Tarihi 11 Ocak 2023].
- NIGOS, 2023. Conventional Kilns, Wood Dryers [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.nigos.rs/conventional_wood_drying_kilns.html [Erişim Tarihi 11 Ocak 2023].
- SATOSHI, Y., 2006. The Tradition of Wooden Architecture in Japan [çevrimiçi]. Erişim adresi: http://www.nara.accu.or.jp/elearning/2006/tradition.pdf [Erişim Tarihi 11 Ocak 2023].
- WIKIPEDIA, 2021. Vasa (ship) [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Vasa_(ship) [Erişim Tarihi 12 Ocak 2021].
- EN 1995-1-1:2004+A2, 2014. Eurocode 5: Design of timber structures. General. Common rules and rules for buildings, European Standard.
- TS 1265, 2012. Kereste - İğne yapraklı ağaç keresteleri - Yapılarda kullanım için, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara.
- TS EN 13183-1, 2012. Biçilmiş Yapacak Odun (Kereste) Parçasının Rutubet Muhtevası – Bölüm 1: Fırın Kurusu Yöntemiyle Tayin, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
- TS EN 13183-2, 2012. Biçilmiş Yapacak Odun (Kereste) Parçasının Rutubet Muhtevası – Bölüm 2: Elektrikli Direnç Yöntemiyle Tahmin, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
- TS EN 13183-3, 2012. Biçilmiş Yapacak Odun (Kereste) Parçasının Rutubet Muhtevası – Bölüm 3: Kapasite Metodu ile Tayin, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
- ANONİM a, tb. CLT (Cross Laminated Timber) [fotoğraf] Ahşap ve ahşap esaslı ürünler görsel arşivi, Hızır Volkan Görgün, İstanbul.
- ANONİM b, tb. GLULAM (Glued Laminated Timber) [fotoğraf] Ahşap ve ahşap esaslı ürünler görsel arşivi, Hızır Volkan Görgün, İstanbul.
- ANONİM c, tb. LVL (Laminated Veneer Lumber) [fotoğraf] Ahşap ve ahşap esaslı ürünler görsel arşivi, Hızır Volkan Görgün, İstanbul.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2020
- Yayıncı: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Geleneksel Yapılarda Ahşap Malzemenin Durum Tespiti ve Korunmasına Yönelik İlkeler
Fotografik Mekân: Uyarlanabilir Yeniden Kullanıma Analojik Yaklaşımlar
Yapısal Ahşap - Rutubet İlişkisi
Hızır Volkan GÖRGÜN, Öner ÜNSAL
Kültür Kavramı Temelinde Türk Evi ve Japon Evi’nin Mekânsal Gelişimi ve Ahşap Malzeme Özellikleri