Öz XX. yüzyılda, çok sayıda toplu katliam yaşanmıştır. Toplumsal ayrışmanın kaçınılmaz sonucu olarak yaşanan bu katliamlarda milyonlarca insan ölmüş, yaşanan dramların bireyler üzerindeki travmatik etkisi kuşaklar arası aktarımla toplumsal belleğe kazınmıştır. Bu geniş ölçekli şiddet eylemlerinden biri de hiç şüphesiz Ruanda soykırımıdır. Sömürgeci ve yerel güçlerin etkisiyle tırmanan toplumsal kamplaşma bir iç savaşa evrilmiş, sonuç olarak Ruanda'nın halklarından olan Hutuların diğer Ruandalılar Tutsileri ve Twaları hedef alan kanlı şiddet eylemleri gerçekleştirmişlerdir. Bu şiddet eylemleri sonucunda yaklaşık yüz gün içinde 800.000 kişi hayatını kaybetmiştir. 1994 yılında yaşanan bu vahşet, sosyolojik, antropolojik, politik ve edebi birçok çalışmanın konusu olmuştur. Ruanda soykırımını bireysel ve toplumsal travma ve bellek ekseninde ele alması bakımından Belçikalı çizer Jean-Philippe Stassen'in Déogratias (2000) adlı eseri de önemlidir. Eserde soykırım süreci, tanık olduğu insanlık dışı olayların ardından ölümcül bir deliliğe tutulan genç Hutu Déogratias'ın gözünden anlatılır. Zamansal düzlem olarak soykırımın hemen sonrasında başlayan bu anlatıda zihinsel geri dönüşlere sıklıkla yer verilir. Gerçek tanıklıkların derlenmesiyle kaleme alınan bu kurgusal eserde, çizer Stassen söylenmesi mümkün olmayan, resmi tarih anlatılarında yer almayanları bir “bellek ödevi” bilinciyle aktarır. “Soykırımı ve sonuçlarını içeriden görmek” fikrinden yola çıkan Stassen'in karşılaştığı sorunsal şudur: kelimelere dökülmesi imkansız olan bu insanlık dramını çizgi ve resimlerle nasıl anlatmak gerekir? Bu çalışmada Stassen'in grafik romanı Déogratias tarih ve belleğin çizgisel temsilleri ekseninde ele alınacaktır.