OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E BARTIN’DA BELEDİYE TEŞKİLATININ KURULUŞU VE KARŞILAŞILAN YÖNETİMSEL SORUNLAR

Öz Bartın’da belediye teşkilatı kurulmadan önce “çarşı ağası” diye tabir edilen bir görevli tarafından çarşı ve pazar yerlerinin denetlenmesi, temizlik işlerinin yapılması gibi birtakım belediye hizmetlerinin yürütüldüğü bilinmektedir. 1867 yılında kaza merkezi haline getirilen Bartın’da belediye teşkilatının kurulması için de çalışmalara başlanmıştır. Bu kapsamda 1870 yılında kurulan belediye meclisi belediye hizmetlerini yürütme görevini üstlenmiştir. Ancak Bartın’da modern nitelikteki ilk belediye teşkilatı1876 yılında kurulabilmiştir. Belediyenin ilk yılları kurumsallaşmanın tamamlanması, mali sıkıntılar ve eleman eksikliği gibi problemlerin aşılması ile geçmiştir. Bu yüzden ilk beş yıllık dönemde belediyenin kayda değerbir çalışması olmamıştır. Bununla birlikte 1880’li yılların ortalarından itibaren şehirdeki belediye çalışmaları yoğunlaşmıştır. Belediyenin öncelikli gündem maddesi şehirdeki su problemini çözmek olmuştur. Bunun dışında temizlik işlerinin yürütülmesi, altyapı ve kanalizasyon sorununun giderilmesi, çarşı ve pazar yerlerinin denetlenmesi gibi işler belediyenin başlıca çalışma alanlarıdır. Ayrıca şehirdeki hükümet binası, köprüler ve okulların yapımında da belediye katkıda bulunmuştur. Osmanlı taşrasındaki pek çokküçük şehir belediyesinin yaşadığı sıkıntıların benzerleri Bartın Belediyesinde de görülmektedir. Belediyenin etkin bir şekilde teşkilatlanamaması, maddi yetersizlikler, bilgili eleman eksikliği, ayan gibi önde gelen isimlerin muhalefeti vb. durumlar bu sıkıntıların başlıcalarıdır. Bununla birlikte zaman zaman Bartın Belediyesi ile ilgili zimmete para geçirme, haksız yere vergi toplama, halka zulüm ve baskı yapma gibi birtakım yolsuzluk ve usulsüzlük iddiaları gündeme gelmiştir. Bunların birçoğunun yörenin önde gelen ayanları arasındaki rekabete dayanan şikâyetlerden kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Tüm bu zorluklara rağmen kuruluşunu takiben teşkilatlanma ve kurumsallaşma çabaları ile geçen ilk on yıllık dönemin ardından Bartın Belediyesinin çalışmalarındaki sürekliliğin devam ettiği görülmektedir. Üstelik Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele döneminde dahi bu çalışmaların sürdürülmüş olması Osmanlı’dan Cumhuriyet’e şehrin gelişiminin devam etmesi bakımından son derece önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Bartın, Belediye, Osmanlı Devleti, Cumhuriyet, Bayındırlık

PDF

___

AŞÇIOĞLU, Erkan, (1970),İktisadi ve Sosyal Yönleriyle Bartın,Bartın: Ticaret ve Sanayi Odası Yayını.
AŞÇIOĞLU, Erkan, (2001),Bartın,Bartın: Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Yayını.
BALLI, Ergül, (2015),Tanzimat’tan Cumhuriyet'e Bir Liman Kenti Bartın,İstanbul: Libra Yayınevi.
ÇADIRCI, Musa, (2013),Tanzimat Döneminde Anadolu kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı,(3. Baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
DAĞLI, Y. ve KAHRAMAN, S. A., (2005),Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi,C. II, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Düstur,(1881/1882), t.1, C.IV, İstanbul: Mahmut Bey Matbaası.
ERGİN, Osman Nuri, (1922),Mecelle-i Umur-ı Belediye, C.I, İstanbul.
GÜNEŞ, Mehmet, (2015),Osmanlı Devleti'nde Belediye İdaresinin Esasları, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
GÜVEN, Melek Sarı, (2019, Şubat), "19. Yüzyılda Amasra'da Madencilik Faaliyetleri ve İşletilemeyen Tekkeönü Maden Ocağının İmtiyaz Süreci",HistoryStudies,C.XI, S. 1, ss. 273-288.
HİZMETLİ, Mustafa, (2014), "Bartın Kadınlar (Garıla) Pazarı", (Ed. M. Hizmetli), Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Belge ve Fotoğraflarla Bartın, Bartın: Bartın Üniversitesi Yayınları No: 15.
HOMEROS, (1975), İlyada,(3. Baskı), (Çeviren: A.Erhat ve A.Kadir), İstanbul: Sander Yayınları.
ORTAYLI, İlber, (1992),"Belediye",Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,C. V,ss. 98-402.
ORTAYLI, İlber, ATAR, Fahrettin, (2001), "Kadı",Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,C. XXIV,ss. 66-73
ORTAYLI, İlber, (2016),Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı,(2. Baskı), İstanbul: Kronik Yayıncılık.
ORTAYLI, İlber, (2017),Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi,(6. baskı), Ankara: Cedit Neşriyat.
ORTAYLI, İlber, (2018),Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), (3. Baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
PAŞAZADE, Âşık, (2003),Osmanoğulları'nın Tarihi, (Düzenleyen: K. Yavuz ve M. Y. Saraç), İstanbul: K Kitaplığı.
SAKAOĞLU, Necdet, (1999),Çeşm-i Cihan Amasra,(3. Baskı), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
SAMANCIOĞLU, Kemal, (1954),Bartın Belediyesi ve Tarihçesi,Bartın: Bartın Belediyesi.
SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet, (2010),Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu Yerel Yönetim Metinleri,İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
STRABON, (2000), Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika), (Çeviren: A. Pekman),(4. Baskı), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
TUNCEL, Metin, (1992), "Bartın",Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi,C. V, ss. 87-90.
TÜMERKAN, Sıddık, (1946),Türkiye'de Belediyeler (Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum),(3. Baskı), İstanbul: R. Zellic Basımevi.
Babıali Evrak Odası (BEO): 2261/169505, 594/44544
Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT): 2750/59, 1220/19, 1220/19, 1252/64, 2133/22, 2243/32, 2790/36, 406/77, 416/9, 61/21, 61/21
Dâhiliye Nezareti Tesri-i Muamelat ve Islahat Komisyonu (DH. TMIK. S):48/15, 71/4, 71/4
İrade Dâhiliye (İ. DH): 618/42995, 618/42995
Bolu Sancağı Salnâme-i Resmîsi, (1334), Bolu Hükümet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1286), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1287), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1288), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1289), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1290), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1291), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1292), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1293), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1294), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1295), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1296), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1297), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1298), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1299), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1306), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1310), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1311), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1312), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1314), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1317), Kastamonu Vilayet Matbaası.
Salnâme-i Vilâyet-i Kastamonu, (1321), Kastamonu Vilayet Matbaası.