KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYAT BİLİMİNDE YENİ BİR YAKLAŞIM: VARYASYON KURAMI

Öz Karşılaştırmalı edebiyat bilimi özü itibariyle iki ya da daha fazla sayıdaki eseri içerik ve biçim olarak inceler ve irdelenen metinler arasında benzerlik ve farklılık arar. Karşılaştırmalı edebiyat bilimi, farklı ulus edebiyatlarından eserlerin incelenmesi doğrultusunda araştırma sahasını gelişti-rir ve dünya edebiyatı kavramının içinin doldurulmasına katkıda bulunur. Söz konusu bu disiplin başta Avrupa ve Amerika olmak üzere pek çok coğrafyada faaliyet gös-termekte ve öne sürülen yeni yaklaşımlarla gelişmektedir. Karşılaştırmalı edebiyat biliminin önde gelen iki ekolüyse Fransız ve Amerikan ekolleridir. Fransız ekolü, yoğunlukla etki üzerine eğildiği için “etki araştırmaları” olarak da adlandırılırken, Amerikan ekolü paralellik üzerine odaklanmasıy-la “analoji araştırmaları” olarak nitelendirilmektedir. Söz konusu bu iki ekol, dünyadaki karşılaş-tırmalı edebiyat çalışmalarında on yıllardır belirleyici özellikte olmuştur. Bu makalede ele alınan Varyasyon kuramı ise 2000’li yıllarda Çinli karşılaştırmalı edebiyat bilimci Shunqing Cao tarafından ortaya atılmıştır. Bu kuram karşılaştırmalı edebiyatın Batı kökenli ekol-lerinin, günümüz dünyasındaki çalışmalar için yeterli olmadığı düşüncesiyle oluşturulmuştur. Çin ekolü olarak da adlandırılan bu yaklaşım, karşılaştırmalı edebiyat çalışmalarında farklılıkları karşı-laştırmanın kuramsal çerçevesini oluşturur ve benzerlikler kadar farklılıkların da önemli olduğu-nun altını çizer. Bu çalışmayla, Fransız ve Amerikan ekolleri değerlendirilerek, Varyasyon kuramının bu iki ekole getirdiği eleştirilerle ele alınacaktır. Ayrıca Varyasyon kuramı genel özellikleriyle tanıtılmaya çalı-şılacaktır. Çalışmada, kurama yönelik eleştiriler ve önerilerle birlikte, Varyasyon kuramının Türki-ye’de yapılacak karşılaştırmalı edebiyat çalışmaları için uygun bir yaklaşım olup olmadığı da tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Karşılaştırmalı Edebiyat, Fransız Ekolü, Amerikan Ekolü, Farklılık, Varyasyon Kuramı

PDF

___

AYDIN, Kȃmil, (1999),Karşılaştırmalı Edebiyat Günümüz Postmodern Bağlamda Algılanışı,İstanbul: Birey Yayıncılık.
AYTAÇ, Gürsel, (2013),Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi,İstanbul:Say Yayınları.
BASSNETT, Susan, (1998),Comparative Literature A Critical Introduction,USA:Blackwell Publisher.
BERMANN, Sandra, (2018-2019). “Karşılaştırmalı Edebiyat ve Dünya Edebiyatı” (çev. Oğuz Tecimen),Notos İki Aylık Edebiyat Dergisi Aralık 2018-Ocak 2019, S.73, s.27- 37.
CAO, Shunqing, (2013),The Variation Theory of Comparative Literature,Berlin:Springer Verlag.
CAO, Shunqing ve HAN, Zhoukun, (2017),“The Theoretical Basis and Framework of Variation Theory”,CLCWeb: Comparative Literature and Culture. Vol:19, cilt:5.
CAO, Shunqing ve WANG, Miaomiao (2014). “Variation Study in Western and Chinese Comparative Literature”. (içinde) Mo Yan in Context: Nobel Laurate and Global Storyteller. (edt. Angelica Duran, Yuhan Huang),USA: Purdue University Press, ss:183-193.
CAO, Shunqing ve WEITAO, Li, (2006),“A Research on the Variation Study in the discipline of Comparative Literature”,Journal of Fu Dan University. s. 79-83.
CAO, Shunqing ve ZHUANG, Peina (2014). “On Research and Application of Variation Theory of Comparative Literature in China”,Cross-Cultural Communication, Vol: 10, Iss:4. ss:51-57. DOI:10.3968/4805.
DOMINGUEZ, Cesar ve SAUSSY, Haun ve VILLANUEVA, Dario, (2015). Introducing Comparative Literature New Trends and Applications, New York:Routledge.
GUILLÉN, Claudio, (1993),The Challenge of Comparative Literature (trans. Cola Franzen),USA:Harvard University Press.
ROUSSEAU, A. M. ve PICHOIS, Cl., (1994),Karşılaştırmalı Edebiyat (çev.Mehmet Yazgan),İstanbul:Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
SAKALLI, Cemal, (2006), Karşılaştırmalı Yazınbilim ve Yazınlararasılık/Sanatlararasılık Üzerine, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
SPIVAK, Chakravorty Gayatri, (2003),Death of a Discipline, New York:Columbia University Press.
VAN TIEGHEM, Paul, (2017),Mukayeseli Edebiyat (çev. Yusuf Şerif Kılıçel),İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
WANG, Ning, (2013),“Variation Theory and Comparative Literature: A Book Review Article about Cao’s Work”. CLCWeb: Comparative Literature and Culture. Vol:15, Iss:6.
WANG, Peng-fei, (2016),“Positivism and Variation: Literary Communication and Propagation at Heterogeneous Cultural Context”,Journal of Literature and Art Studies. Vol:6, S.9. s: 1105-1111. DOI:10.17265/2159-5836/2016.09.013.
WAN, Yi, (2017),“The Significance of the Variation Theory in Cross-Cultural Communication”,CLCWeb: Comparative Literature and Culture,S.19, C.5.
WELLEK, René, (2009),“The Crisis of Comparative Literature”. The Princeton Sourcebook in Comparative Literature From the European Enlightment to the Global Present (içinde), (edt. David Damrosch, Natalie Melas, Mbongiseni Buthelezi), USA: Princeton University Press, 162-172.
ZEMANEK, Evi ve NEBRIG, Alexander, (2012),Komparatistik.Berlin: Akademie Verlag.
ZIMA, Peter V., (1992),Komparatistik: Einführung in die Vergleichende Literaturwissenschaft,Tübingen:Francke Verlag.