5 TEMMUZ 1902 SELANİK DEPREMİ

Öz 20. yüzyılın başında çok çeşitli etnik ve dini unsuru barındıran ve İmparatorluğun Rumeli vilayetlerinin metropolü kabul edilen Selanik vilayeti, depremsellik açısından Osmanlı Makedonya’sının en riskli ve aktif sismik bölgelerinden biridir. Selanik, Balkanların en aktif sismotektonik bölgelerden biri olan Sevomacedonion kütlesinin bitişiğindeki Aios – Vardar sismojeni bölgesinde yer almaktadır. Selanik’te 20. yüzyılda Magnitude (depremin büyüklüğü) M=6.0’dan büyük beş deprem meydana geldi. 5 Temmuz 1902 tarihinde meydana gelen ve merkez üssü Güvezne (Assiros) köyü olarak tahmin edilen deprem yüzyılın başında meydana gelen ilk büyük depremdi. Güvezne (Assiros) depremi, Assiros-Analipsi Fay sistemi ve Langaza-Volvi hattının sismik faaliyetlerinin belirlenmesinde önemli bir depremdir. Araştırmalarda depremin büyüklüğüyle ilgili 6.6’ya varan bir dizi büyüklük verilmektedir. Deprem Selanik vilayetinin deprem tarihinin araştırılması ve bölgenin risk haritasının ortaya çıkarılması için oldukça önemlidir. 5 Temmuz 1902 tarihinde meydana gelen deprem Selanik vilayetinde etkili olmakla birlikte asıl yıkıcı etkisini Langaza ve Güvezne’de göstermiştir. Depremde 4 kişi hayatını kaybetmiş, Langaza ve Güvezne köyünde birçok ev yıkılmış ve harap olmuştur. Ana depremden önce meydana gelen öncü şoklar daha fazla can kaybının yaşanmamasını sağlamıştır. Bu çalışmada Selanik vilayetinde 5 Temmuz 1902 tarihinde meydan gelen deprem ve etkileri incelenecektir. Bununla birlikte afet yönetimi konusunda Osmanlı hükümeti ve Selanik valiliğinin yaptığı çalışmalara değinilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Deprem, Selanik, Langaza, Güvezne Köyü

PDF

___

AYHAN E. ve diğerleri, Türkiye ve Dolayları Deprem Kataloğu1881-1980, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
ALEXEOUDİ,M. , HATZİGOGOS, TH, PİTİLAKİS, K., (2002), “Earthquake- Hazard Assessmant In Thessaloniki, Greece: Level I: Probabilistic&Deterministic Approach”, Earthquake Loss Estimation And Risk Reduction International Conference.
ANASTASSIADOU, Meropi,(1998) Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri Selanik, (Çeviren: Işık Ergüden ), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Catalogue Of Earthquakes, (1974), Ed. N.V. Shebalin- V. Karnik, Skopje: Unesco Project.
GÜVEL, Enver Alper, (2001), Doğal Afetlerin Politik Ekonomisi, İstanbul: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yayınları.
HOERNES, Rudolf, (1902), Das Erdbeben Yon Saloniki 5. Juli 1902, ,Wien: Mıttheılungen der Erdbeben- Comıvıısıon, Mitteilungen der Erdbeben Kommission der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Wien.
HUBMANN, Bernhard, WAGMEİER, Claus, (2017), Rudolf Hoernes (1850–1912), Wien: Berichte der Geologischen Bundesanstalt.
ŞAHİN, Cemalettin, ŞENGÜN, Sipahioğlu, (2007), Doğal Afetler ve Türkiye, Ankara:Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
PARADİSPOULOU,P. M. – PAPAMİTRİOU, E.E., MİREK, J., (2016), “Significant Earthquakes Near The City Of Thessaloniki (North Greece) and Probability Distribution On Faults”, Bulletin of the Geological of Greece, Vol. 50, Thessaloniki: Proceedings of the 14th International Congress, s. 1389- 1398.
VOGT, Jean, (2001), “Osmanlı Topraklarında Tarih Boyunca Depremsellik Batı Kaynaklarından ve Tanıkların İfadelerinden Örnekler”, Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler, (Ed. Elizabeth Zachariadou ), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 13- 56.
YERLYMPOS, Alexandra, COLONAS, Vassilus, (2014). “Kozmopolit Bir Kentleşme”, Selanik 1850-1918, (Derleyen Gilles Veinstein), (Çeviren: Cüneyt Akalın (Çev.), İstanbul: İletişim yayınları, s. 199-223.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
BEO. (Babıali Evrak Odası) 1879/140915;1884/ 141251;1943/145667.
DH. MKT.( Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi) 535/86;542/32;542/31;567/60;568/48.
BOA, Y.A. HUS. (Yıldız Hususi Maruzat) 431/74.
BOA, Y. PRK. UM. (Yıldız Umumi) 59/40.
Journal de Salonique
Neue Freie Presse
Tercüman-ı Hakikat Sabah
Selanik Vilayet Salnamesi, (h. 1320/1902),Selanik: Selanik Hamidiye Mekteb-i Sanayi Matbaası.
www. koeri. boun. edu.tr/sismo/personel/comoglu/depremnedir/ Erişim tarihi 4.11.2019; 20.46).
www. Oasp.gr/node/348(Erişim Tarihi 8.11.2019; 14.16)