İSLAM ÖNCESİ DÖNEM UYGUR TIP METİNLERİNDE BULUNAN HAYVANSAL DROG İSİMLERİ

Bugün İslam öncesi Uygur tıbbına dair bilgilerimizin kaynağını, yirminci yüzyıl başlarında çeşitli ülkelerden Orta Asyaya seyahat eden araştırmacı ekiplerce bulunarak, ülkelerine götürülen ve tıbbi bilgi içeren yazmalar oluşturmaktadır. Söz konusu metinlerden Almanyaya götürülenlerin transkripsiyonları ve Almanca çevirileri dil bilimciler tarafından yapılarak muhtelif tarihlerde yayımlanmıştır. Bu makalede, günümüze ulaşan eski Uygur lehçesi ile yazılmış tıbbi bilgi içerikli bu metinlerdeki reçeteler taranarak saptanan kırk altı hayvansal drogun isimlerinin günümüz Türkçesindeki karşılıkları ve söz konusu metinlerdeki kullanım alanları incelenmiştir.

THE NAMES OF THE ANIMAL DERIVED DRUGS THAT ARE IN THE MEDICAL TEXTS OF UYGHUR OF PRE-ISLAMIC PERIOD

At the present day, our knowledge about Uyghur medicine in pre-Islamic period is based on the medical texts that are recovered by research teams of various countries during reconnoitering in Central Asia at the beginning of 20th century. The transcriptions and the German translations of these texts were done by linguists and published at various dates. In this article, the Turkish translations of the names of the forty-six animal derived drugs and their uses in these texts were considered by searching the prescriptions of the medical texts that are written in old Uyghur dialect.

PDF

___

Adams D. Q., 1999. A Dictionary of Tocharian B. Rodopi B.V (Ed.), Amsterdam.
Atasoy F., Türkoğlu H., 2010. Şanlıurfada üretilen ve satışa sunulan sadeyağların (Urfa yağı) serbest yağ asitleri bileşiminin belirlenmesi üzerine bir
bağırsak florasını düzenlemekte ve özellikle viral kökenli ishallerde faydalı olabilmektedir (İnanç ve ark., 2005:122-127). araştırma. Journal of Faculty of Agrıculture Harran Unıversıty 14(2): 9-12.
Bailey H. W., 1953: 51-56. Medicinal plant names in Uigur Turkish, In: Melanges Fuad Köprülü. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayını, Ankara, pp. 51-56.
Baytop T., 1999. Türkiyede Bitkiler ile Tedavi. Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul.
Clauson G. L. M., 1972. An Etymological Dictionary of PreThirteenth Century Turkish, Oxford.
Dutt U. C., 1989. The Materia Medica of the Hindus, Delhi. Erdemir A. D., 2009. Şifalı Bitkiler Doğal İlaçlarla Geleneksel Tedaviler. Alfa Yayınları, İstanbul.
Gabain A. V., 1954. Texte In Brāhmīschrift. In: Türkische Turfan-Texte VIII, Berlin.
Guo H. Y., Pang K., Zhang X. Y., Zhao L., Chen S. W., Dong M. L. , Ren F. Z., 2007. Composition, Physiochemical Properties, Nitrogen Fraction Distribution, and Amino Acid Profile of Donkey Milk. Journal of Dairy Science90:1635-1643.
İnanç N, Şahin H, Çiçek B., 2005. Probiyotik ve prebiyotiklerin sağlık üzerine etkileri. Erciyes Tıp Dergisi, 3(27): 122-127.
Marchand, S. L., 2010. The Turfan Expeditions and the Intellectual Consequences of the Cental Asian Antiquities Race. In: German Orientalism in the Age of Empire. Religion, Race, and Scholarship. Cambridge University Press, pp.416-426.
Rachmati G. R., 1930. Zur Heilkunde der Uiguren. In: Sitzungsberichte der Preußischen Akademie der Wissenschaften, Berlin, pp. 451473.
Rachmati G. R., 1932. Zur Heilkunde der Uiguren II. In: Sitzungsberichte der Preußischen Akademie der Wissenschaften, Berlin, pp. 401448.
Rachmati G. R., Eberhard W., 1936. Türkische TurfanTexte VII, aus den APAW, Jahrgang 1936, Phil.- Hist. Klasse, Nr. 12. Verlag der Akademie der Wissenschaften, Berlin,pp 70-72.
Ray, J. C., 1995. Civettictis Civetta. Mammalian Species, 488: 1-7.
Rinpoche R., 1976. Tibetan medicine: illustrated in original texts. University of California Press, Berkeley.
Sudarshan S. R., 2005. Materia Medica-Herbal Drugs. Encyclopedia of Indian Medicine, Vol.4, India. Tekin T., 2008. Orhon Yazıtları. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Vita D., Passalacqua G., Di Pasquale G., Caminiti L., Crisafulli G., Rulli İ., Pajno G. B., 2007. Ass's milk in children with atopic dermatitis and cow's milk allergy: Crossover comparison with goat's milk. Pediatric Allergy and Immunology, 18: (7): 594-598.
Wilson H. H., 2004. Sanskrit English Dictionary (Practical Hand Book). Asian Educational Services, New Delhi.
Zieme P., 1999. Einige neue medizinische Textfragmente der alten Uiguren. In: Eimer Het al.(Ed.), Studia Tibetica et Mongolica, SwisttalOdendorf, Indica et Tibetica Verlag, Germany, pp. 325-340.

ISSN: 2147-7507
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2013
Yayıncı: Orhan Sevgi

Arşiv