Türkmenistan'ın Ahal Bölgesi fiziki coğrafyası
Ahal Bölgesi, Orta Asya’daki Türk ülkelerinden Türkmenistan’ın güney ve güneybatı kesimlerini içine alır. 35º30’ ve 40º13’ kuzey enlemleri ile 56º35’ ve 61º38’ doğu boylamları arasındadır. 97.210 km² lik yüzölçümü olan Ahal Bölgesi dağ, vadi ve çöl relyefi özellikleriyle doğal çekiciliğe sahiptir. Bu özellikler içerisinde kendine özgü bitki ve hayvan türlerini barındırır. Bölgeye gidip derinliğine araştırma yapmayanlar için belki bir çöl ülkesinin yaşam olanaklarının sınırlı bir kesimi olarak görülebilir. Fakat bu bakış açısının tamamen yanlış olduğunu ve içinde büyük sırları barındırdığını söyleyebiliriz. Kopet dağlarının bölgenin fiziki şartlarının oluşumuna önemli etkileri vardır. Alp-Himalaya sisteminin bir parçası olan Kopet dağları aşınmış ve çıplak yüzeyleriyle dikkat çeker. Dağlar ve dağ eteklerinin dışında kalan alanların büyük bir kısmı çöl sahasıdır. Karasal çöl iklimine sahip bölgede yağış son derece az görülür. Bir doğalgaz üreticisi olan Türkmenistan’ın önemli doğalgaz yatakları Ahal Bölgesi’nde yer alır. Ahal-Teke atları da dünyaca meşhurdur. Bölge turizm açısından da önemli özelliklere sahiptir. Bölgenin her alanda tanıtımı yaygınlaştırıldığında önemi daha da artacaktır.
Anahtar Kelimeler:
su kaynakları, Türkmenistan
Physical geography of the Akhal Region of Turkmenishtan
Akhal Region, Turkmenishtan which is among the Turkish countries located in the Middle Asia, and contains the south and southwest parts of Turkmenishtan. It’s between 35º 30’ and 40º 13’ north latitudes with 56º 35’ and 61º 38’ east longitudes. Akhal Region which has an area of 97.210 km2 has a natural attraction with its characteristics of mountain, valley and desert relief. It comprises specific kinds of plants and animals within these characteristics. It can probably be seen as a limited part of the life conditions of a desert country for those people who don’t go to the Region and don’t make detailed research on it. However, we can say that this point of view is completely wrong and it comprises big secrets in it. Kopet Mountains effect the physical characteristics of the region. These mountains, which are a part of the Alp-Himalaya system, appear with the worn and naked surfaces. A big part of the areas except mountains and mountain foothills is the desert area. Extremely little rain is observed in this region which has continental desert climate. As a natural-gas producer, Turkmenishtan’s important naturalgas beds are located in Akhal Region. Akhal-Teke horses are very famous in the world. The Region has also many important characteristics in Tourism. When the presentation of the Region has become widespread in every field, it can be much more important.
Keywords:
water resources, Turkmenistan,
___
Annanurova, Meral. A., M. Ahmed Mammedov ve Ş. G. Aşırmıradova. “Türkmenistan’ın Mineral Suvları ve Mehlem Palçıkları”, Türkmenistan’ın Su Baylıklarını Rejeli Peydalanmagın Ve Goramagın Meseleleri Konferansı Tebliğleri, Ilım Neşriyat Yayını, Aşkabat, 2001.Ardel, Ahmet. “Türk Ülkelerinin Tabii Coğrafyası”, Türk Dünyası El Kitabı C. 1, Coğrafya-Tarih, Ankara, 1992.
Aslan, Mehmet ve Galina Stoletnaya. Rusça-Türkçe/Türkçe-Rusça sözlük, Fono Yayınları, İstanbul, 2005
Ataev, M. A. Türkmenistan: Garaşsız Ösüşin Sekiz Yılı, Türkmenistan’ın İktisadiyet ve Maliye Ministirligi ve Türkmenistan’ın Statistika ve Saklayış Milli İnstitutı, Aşkabat, 1999.
Atamıradov, H. İ. ve diğerleri. “Ösimlikler (Bitkiler)”, Türkmenistanın Gızıl Kitabı Türkmenistanın Tebigatı Goramak Ministirligi Çöller Ösimlik ve Hayvanat Dünyesi Milli İnstituti Yayını, C. 2, Aşkabat, 1999.
Babayev, Agajan ve Gurbanmammet Gurbandurdıyev. Türkmenistan’ın Fiziki Geografiyası, Türkmen Dövlet Neşriyatı Gullugı basımı, Aşkabat, 2002.
Bakirov, Nasipbek. Düynönün Ekonomikalık Jana Sotsialdık Geografiyası, Uçkun Basması, Bişkek, 2003.
Durdıyev, Sapargeldi, Orazdurdı Saparov, Muhammetgurban Orazov ve Gurbanmuhammet Gurbandurdıyev. Ekolojiya, Türkmenistan Bilim Ministirliği Yayını, Aşkabat, 2005.
Elibüyük, Mesut ve Gurbanmurat Altıbayev. Türkmenistan’ın Ekonomik Atlası, TİKA Yayınları, Ankara, 2002.
Esnazarova, Uljalgas A. ve Temirbekov Temirbekov. Türki Tildes Elder Geografiyası, Ahmet Yesevi Üniversitetinin Jerdem Gorı (A.Y.Ü.Yardım Vakfı) Basması, Ankara, 1999.
Gözenç, Selami. Güneybatı Asya “Ortadoğu” Ülkeler Coğrafyası, Çantay Kitabevi, İstanbul, 1999.
Hoşgören, Yıldız. Jeomorfoloji’nin Ana Çizgileri II, Çantay Kitabevi, İstanbul, 2003.
İbrahimov, Aydın ve Füsun Soykan. Türkmenistan: Çöl ve Turizm, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Yayını, İzmir, 1996.
Kanbolat, Hasan. “Bağımsızlık Sürecinde Türkmenistan Cumhuriyeti”, Yeni Türkiye Dergisi, Yeni Türkiye Medya Hizmetleri Yayını, Ankara, 1997.
Muhammetberdiyev, Ö. B. Garaşsız Bıtarap Turkmenıstan: Beyik Türkmenbaşı Zamanasının Şanlı 10 Yılı, Türkmenistanın Ikdısadıyet ve Maliye Ministirliği ve Türkmenistanın Milli Dövlet Hasabatı ve Maglumatlar İnstitutı Yayını, Aşkabat, 2001.
Nepesov, Muhammet. “Suv Üpjünçiliginin Adatı Bolmadık Çeşmelerini Ulanmak”, Birleşen Milletler Guramasının Münyıllıgın Maksatlarına Yetmekte Suv Gorlarını Utgaşıklı Dolandırmagı Durmuşa Geçirmegin Meseleleri Semineri Tebliğleri, İlim Neşriyatı Yayını, Aşkabat, 2006.
Nepesov, M. A., J. Annagılıjova ve J. Nepesova. “İlatlı Punktların Suv Üpjünçiliği Çeşmelerini Goramagın Vezipeleri”, Türkmenistan’ın Su Baylıklarını Rejeli Peydalanmagın Ve Goramagın Meseleleri Konferansı Tebliğleri, Ilım Neşriyat Yayını, Aşkabat, 2001.
Özey, Ramazan. Dünya Platformunda Türk Dünyası, Aktif yayınları, İstanbul, 1999.
Rajapov, M. R. ve A. Yazgulıyev. Türkmenistan Prezidenti Beyik Saparmırat Türkmenbaşının Daş-Töveregi Goramak Hereketlerinin Milli Meyilnamesi, Türkmenistan Bilim Ministirligi Yayını, Aşkabat, 2002.
Tekin, Talat ve diğerleri. Türkmence-Türkçe Sözlük, Simurg Yayınları, Ankara, 1995.
Yiğit, Ali. Türk Ülkeleri ve Türklerin Yaşadıkları Bölgelerin Coğrafyası, TİSAV yayınları, Elazığ: 2000.
İnternet Kaynakları
http://earth.google.com
http://www.fallingrain.com
- ISSN: 1300-1604
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı