Geçiş ekonomilerinde KOBİ'lere dayalı kalkınma modeli

Sovyet sisteminin kendine özgü iktisat modeli, sistemin çökmesi ile birlikte başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Ağır sanayi yapısına sahip sistemin iki türlü yapısal özelliği öne çıkmıştır: Birincisi, üretimde kullanılan teknolojinin hantal ve gelişen ekonomik yapıya adaptasyon sorunlu olmasıydı. Bu durum kapitalist dünyada ortaya çıkan yeni post-fordist üretim modeli karşısında merkezi ekonomik modelin rekabet zafiyeti göstermesine neden olmuştur. Gelişen yeni ekonomik koşullara teknolojik uyumsuzluk sorunu nedeniyle baş gösteren yetersizlik, Sovyet sisteminin çöküş ivmesini tetiklemiştir. İkincisi ise, büyük işletmecilik anlayışının yaygınlığıdır. Üretim üsleri olan işletmeler kitlesel üretime dayalı, büyük hacimli komplike tesislerden oluşmaktaydı. Üretim esnekliği zayıf olan bu tür işletmeler, yeni toplumsal yapının taleplerini karşılama sorunu yaşamıştır. Yeni üretim sisteminin ve işletmecilik anlayışının sahip olduğu kıvraklık, üretkenlik ve maliyet avantajına sahip değildi. Günümüzde geçerli olan ‘küçük güzeldir’ anlayışı, küreselleşmenin de desteğiyle hızla yaygınlık kazanmış ve KOBİ tarzı işletmeler yaygınlaşmıştır. Küçük işletme yapısının oluşumu ile uluslararası şirket organizasyonları arasında ortaya çıkan ilişki KOBİ’leri öne çıkaran bir etken olmuştur. Büyük ve yerel işletmelerin yerini küçük işletmeler ve büyük organizasyonlar almıştır. Ayrıca yeni üretim sistemi olan post-fordist üretim modelinin yaygınlaşması ile küçük işletmelerin yapısal uyumu KOBİ gerçeğini ortaya çıkarmıştır. Geçiş ekonomisi karakteri taşıyan ülkelerden olan Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, eski Sovyet sisteminden tevarüs eden üretim ve işletmecilik anlayışının yerine yeni ve stratejik KOBİ oluşumlarını ikame ederek çağın gereklerine uygun kalkınma modeline dönüştürebilirler. Oluşturulacak sanayi bölgelerini, KOBİ işletmelerinin kuluçkalarına dönüştürmek suretiyle yeni ekonomik sürecin karakteristiğine uygun bir kalkınma ivmesi yakalayabilirler. Çalışmamız, ekonomik kalkınma açısından KOBİ gerçeğinin stratejik önemini açıklamaya yönelik, yeni işletmecilik anlayışı üzerine kurulu ve işletme yapısına odaklı bir kalkınma modelini, geçiş ekonomisi karakteri taşıyan Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin ekonomik kalkınmaları açısından bir politika önerisi olarak açıklamayı amaçlamaktadır.

New production model development and transition economies

Emerging relationship between SMEs and international companies has been an important factor. Large-scaled and domestic firms have been replacing by relatively small-sized firms. In addition, as a result of post-fordism manufacturing model, which can be considered as new production system, the structural adjustment of small and micro businesses has revealed the fact that SMEs are important part of economies. Central Asian Turkish Republics are described as transition economies. They currently have heritage of the former Soviet production and management system. These countries could transform the old system to new and strategic SME formation process. It can be argued that this new contemporary development model help these countries generate industrial zones by converting the new SMEs to incubation centers. By doing so, appropriate economic development acceleration will be captured. The objective of this study is to explain the importance and reality of SME within the context of new business administration oriented development model for transition economies of the Central Asian Turkish Republics.

PDF

___

Göker, Aykut. “Küreselleşme Sürecinde Niçin Bilim ve Teknoloji Politikası; Niçin Ulusal?”, Toplum ve Bilim, No.77, (Yaz 1998), s.177.
Göker, Aykut. “e-Türkiye Enformasyon Toplumu Üzerine Kavramsal Bir Yaklaşım Denemesi”, http://www.tbd.org.tr/sayi78_html/eturkiye_goker. htm. Erişim tarihi: 11.2.2002.
Ansal, Hacer. Esnek Üretimde İşçiler ve Sendikalar (Post-fordizm’de Üretim Esnekleşirken İşçiye Neler Oluyor), Birleşik Metal-İş Sendikası Yayınları, Ankara. 1998.
Arıkan, Zeynep. “Geçiş Ekonomilerinde Mali Disiplin”, Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu, Bişkek, 02–04 Mayıs 2002; Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları, No. 29, Kongre Dizisi: 3, Bişkek, 2002.
Bayazıt, Hüseyin. ”Teknolojik Küreselleşmenin Güvenlik ve Strateji Alanındaki Gelişmelere, Uluslar Arası Güvenlik ve Strateji Kuruluşlarının İşlevine ve Yapılanmasına Etkisi”, http://www.harpak.tsk.mil.tr/ duyurular/Sempozyum/02,Huseyin Bayazıt.Doc.2005, Erişim tarihi: 10.09.2010.
Çarıkçı Emin. “Türk Cumhuriyetlerinde Ekonomik Gelişmeler ve Kazakistan Örneği”, Dış Ticaret Dergisi, Özel Sayı, Ocak 2002, p. 19–44.
Çolakoğlu, Hilmi ve Ufuk Acar. “Küreselleşme Sürecinde Kobi’lerin Rekabet Stratejisi ve Kümelenmeler”, 5. Orta Anadolu İşletmecilik Kongresi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü, 15- 17 Haziran 2006, Tokat.
Egeli, Hüseyin Avni ve Ömer Selçuk Emsen. “Geçiş Ekonomilerinin Makro Ekonomik Performansı ve Kırgızistan Üzerine Bir Değerlendirme”, Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu, Bişkek, 02–04 Mayıs 2002; Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları, No. 29, Kongre Dizisi: 3, Bişkek, 2002.
Egeli, Haluk. “Geçiş Ekonomilerinde Mali Saydamlık”, Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu, Bişkek, 02–04 Mayıs 2002; Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları, No. 29, Kongre Dizisi: 3, Bişkek, 2002.
Eşiyok, Ali. Kriz, Esnek Üretim Sistemi ve Anadolu Sanayi Odakları(Anadolu Kaplanları): Kalkınmanın Neresinde, Türkiye Kalkınma Bankası Yayınları, Ankara, 2001.
Güldiken, Nevzat. “Türkiye’de Sanayi-Teknoloji-Kobi Politikalarına Eleştirel Bir Yaklaşım”, Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, C. 7, S. 2, 2006.
İrmiş, Ayşe. “Küreselleşme Sürecinde Yeni Gelişen Piyasalar Ve Kobi’ler”, 5. Orta Anadolu İşletmecilik Kongresi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü, 15–17 Haziran 2006, Tokat.
Kökocak, A. Kadir. ”Firmaların Teknoloji Edinim Çabalarının Verimlilik ve Ekonomik Kalkınma Açısından Değerlendirmesi”, 1. Kobiler ve Verimlilik Kongresi, İstanbul, 2004.
Krugman, Paul. “Increasing Returns and Economic Geography”, Journal of Political Economy, 1991, Vol. 99, pp. 484-99.
Odyakmaz, Necmi. “Bilgi Teknolojileri, Küreselleşme ve Kalkınma”, Dış Ticaret Dergisi, S. 18, Yıl: 5, Temmuz 2000, s. 99.
Schaffer, Mark E. and Gerard Turley. “Effective Versus Statutory Taxation: Measuring Effective Tax Administration in Transition”, European Bank Working Paper, No: 347, November 2000, http://eres.bus. umich.edu./docs/workpapdav/wp347.pdf. Erişim tarihi: 18.06.2004
Schumacher, E. F. Küçük Güzeldir, Cep Kitapları A.Ş., İstanbul, 1989.
Somuncuoğlu, Anar. ”Kazakistan ve Özbekistan Ekonomileri Geçiş ve Büyüme Stratejileri”, ASAM, Ankara, 2001.
TÜBİTAK. ”Türkiye’nin Bilim ve Teknoloji Politikası”, TÜBİTAK, BTP 97/04, Ankara, 1997, s. 20.
Yıldız, Habib. “Kırgızistan’da Özelleştirme Uygulamaları”, Proceedings of First International Conference on The Fiscal Policies In Transition Economies, Kyrgyz- Turkish Manas University Department of Public Finance, Kyrgyz–Turkish Manas University Publication No: 56, Conference Series No: 5, Bishkek, 2004.

ISSN: 1300-1604
Yayın Aralığı: Yıllık
Başlangıç: 1994
Yayıncı: Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı

Arşiv