Balkanlar’da Bir Osmanlı Şehri: Sofya (1385-1878)

Osmanlı Devleti'nin Anadolu topraklarının büyük bir kısmını egemenliğine almadan önce fethettiği toprakların başında Balkan toprakları gelir. Balkan topraklarından da Bulgaristan ve Sofya, Osmanlı topraklarına en erken katılan yerlerdendir. Bu fetihler sonucu başlayan Balkanlar'daki ve Sofya'daki Osmanlı egemenliği 500 yıldan fazla sürmüş ve bu süre zarfında Balkanlar ile birlikte Sofya şehri de bir ilim ve kültür şehri haline gelmiştir. Türkler Balkanlar'da ilerlerken burada kurdukları egemenliğe paralel olarak yeni yerleşim yerleri kurdukları gibi yerleştikleri şehir, kasaba ve köyleri de şenlendirmişler ve ekonomik olarak zenginleştirmişlerdir. Ayrıca yerel halk ile bütünleşerek şehirlerin kültürel anlamda zenginleşmesine de katkı sağlamışlardır. Bu süreçte Sofya, Balkanlar'ın en önemli ilim ve kültür merkezlerinden biri haline gelmiştir. Sofya Osmanlı döneminde vakıfları, camileri, hanları, hamamları ve Türk-İslam şehirlerinin ayrılmaz bir parçası olan kendine özgü çarşıları ile bölgenin merkezi konumundaki önemli şehirlerinden birisi olmuştur

An Ottoman City in the Balkans: Sofia (1385-1878)

The Balkan lands are the first that the Ottoman Empire has conquered before it ruled over a large part of the Anatolian’s territory; Bulgaria and Sofia were the earliest places participating the Ottoman territory. The Ottoman rules began in the Balkans and Sofia as a result of this conquest has lasted over 500 years and during this time, Sofia along with the Balkans has become a city of science and culture. The Turks in the Balkans where they have established the rule that moves parallel to the built up areas, where they have settled as they establish new settlements cities, towns and villages ordered their jollify and economically enriching. They have also contributed to the enrichment of the cities culturally by integrating with the local population of those cities. In this process, Sofia has become the most important scientific and cultural cities of the Balkans. Sofia has been one of the major cities of the region’s central location in the Ottoman era with its foundations, mosques, inns, baths and with its unique market which is an integral part of the Turkısh Islamic cities

PDF

___

Ahmet Refik. “Türk İdaresinde Bulgaristan (973-1255)”, İstanbul, 1933, Dârülfünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası, C. VIII, S. 6, s. 62-96.
Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.
Ayverdi, Ekrem Hakkı. “Yugoslavya’da Türk Abideleri ve Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, C. IV, Ankara, 1956.
Barkan, Ömer Lütfi. “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. XI/1-4, İstanbul, 1949-50.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Muhâsebe-i Vilâyet-i Rûm-İli Defteri, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2002.
Bozkurt, Gülnihal. “Osmanlı Devleti ve Gayrimüslimler” Türklerde İnsanî Değerler ve İnsan Hakları, İstanbul,1992.
Cin, Halil. Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması, Ankara, 1978.
Çınar, Hüseyin. XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Ayıntap Şehrinin Sosyal ve Ekonomik Durumu, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul, 2000.
Dernscwam, Hans. İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü, (çev: Yaşar Önen), Ankara, 1987.
Erdoğru, Mehmet Akif. “Onaltıncı Yüzyılda Sofya Şehri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XVII, S. 2, Aralık, 2002, s. 1-15.
Eryılmaz, Bilal. Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Teb’anın Yönetimi, İstanbul, 1990.
Evliya Çelebi. Seyahatname, C. III-IV, Üçdal Neşriyat, İstanbul, 1966.
Genç, Nevin. XVI. Yüzyıl Sofya Mufassal Tahrir Defterinde Sofya Kazası, Eskişehir, 1988.
Gökbilgin, Tayyib. “Kanuni Sultan Süleyman Devri Başlarında Rumeli Eyaleti, Livaları, Şehir ve Kasabaları”, Belleten, C. XX, S. 77-80, Ankara, 1956, s. 247-285.
Halaçoğlu, Yusuf. “Bulgaristan”, TDVİA, İstanbul, 1992, s. 396-399.
http://www.bilimarastirmavakfi.org/Turkiye_ve_Balkanlar/Turkiye_ve_ Balkanlar03.html, Erişim: 03.14.2011.
Huphick, Dennis P. The Bulgarians in the Seventeenth Century: Slavic Orthodox Society and Culture under Ottoman Rule, McFarland & Company Publishers, North Carolina, 1993.
İnalcık, Halil. The Ottoman Empire The Classic Age 1300-1600, London, 1973.
İnalcık, Halil. “Türkler ve Balkanlar”, Balkanlar, Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993.
İnalcık, Halil. “Stefan Duşan’dan Osmanlı İmparatorluğuna, XV. Asır’da Rumeli’de Hıristiyan Sipahiler ve Menşeleri”, Fatih Devri Üzerine Tetkikler ve Vesikalar-I, TTKY, Ankara, 2014, s. 207-248.
Itkowitz, Norman. Ottoman Empire and Islamic Tradition, The University of Chicago Press, USA, 1972.
Jelavich, Barbara. History of the Balkans, Cambridge University Press, New York, 1983.
Keskioğlu, Osman. “Şumnu’da Türk İslam Eserleri”, Vakıflar Dergisi, S. 20, Ankara, 1988, s. 389-393.
Küpeli, Özer. “XV-XVI. Yüzyıllarda Homa Kazasının İdarî, Demoğrafik Ve Sosyo Ekonomik Tarihi”, Eskiçağlardan Cumhuriyet’e Homa Tarihi, Gümüşsu, 2009.
Lowry, Heath W. Osmanlı Döneminde Balkanların Şekillenmesi, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, (çev: Ahmet Cemal), İstanbul, 2008.
Mijatev, Peter. “Les Monuments Osmanlis En Bulgaria-Bulgaristan’daki Osmanlı Anıtları-”, Rocnik Orientalistyczny, XXIII/I (1959), (çev: Ya- şar Yücel), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1986.
Ocak, Ahmed Yaşar ve Suraiya Faruqi. “Zâviye” İ.A., C. XIII, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1945, s. 468-476.
Ocak, Ahmed Yaşar. “Zâviyeler”, Vakıflar Dergisi, S. XII, Ankara, 1978, s. 247-269.
Orhonlu, Cengiz. Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbend Teşkilâtı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1967.
Özkan, Selim Hilmi. “XVI. Yüzyıl Sonlarında Tomarza, Tomarza Ve Kayseri Çevresinde Oğuzlar”, History Studies, 2/3 (2010), s. 273-284.
Özkan, Selim Hilmi. Köprülü Amcazâde Hüseyin Paşa, Hayatı Ve Faaliyetleri (1644-1702), Vezirköprü, 2010.
Özkan, Selim Hilmi. “XVII. Yüzyılın Sonlarında Hristiyan Birliği Projesi Ve Ermeniler”, Hoşgörüden Yol Ayrımına Ermeniler, C. 4, Erciyes Üniversitesi Yayınları, (Ed. Metin Hulagu), Kayseri, 2010, s. 81-96.
Sabev, Orlin. “Bulgaristan’da Osmanlı Medreseleri”, Türkler-Osmanlı, C. 11, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002, s. 463-472.
Şahin, İlhan. “XV ve XVI. Yüzyılda Sofya-Filipe- Eski Zağra Ve Tatar Pazarı’nın Nüfus Ve İskân Durumu”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 48, İstanbul, 1987.
Şanlı, İsmet. “Sofyalı Divan Şairleri”, Uluslararası Osmanlı Ve Cumhuriyet Dönemi Türk-Bulgar İlişkileri Sempozyumu 11-13 Mayıs 2005, Bayrak Matbaacılık, İstanbul, 2005.
Todorov, Nikolai. The Balkan City 1400-1900, University of Washington Press, Washington, 1983.
Turan, Ömer ve Mehmet Z. İbrahimgil. Bulgaristan’daki Türk Mimari Eserlerinden Örnekler, TBMM Yayınları, Ankara, 2004.
Yalçın, Emruhan. “Türk-Bulgar Ortak Kültürü”, Atatürk Yolu Dergisi, S. 43, Bahar, 2009, s. 555-576.
Yalçınkaya, M. Alaaddin. “Osmanlılar Döneminde Bulgaristan”, Balkanlar El Kitabı, C. 1, Karam Yayınları, Ankara, 2006.
Yinanç, Refet. “Arşivlerdeki Tahrir Ve Evkaf Defterlerine Göre Bulgaristan’da Türk Varlığı”, Bulgaristan’da Türkler Semineri 20-22 Mart 1986, Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Ankara, 1986.
Yörük, Doğan. “XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nda Yaşayan Gayrimüslimlerin Nüfusu”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 17, Konya, 2007.