2012

İkinci dünya savaşında, Adana görüşmeleri sonrası, İngiltere'den sağlanan askerî yardımların, Türkiye'de sevkiyat ve lojistik yapılanması

İkinci Dünya Sava+ı yıllarında ve sonrasında İngiltere, özellikle Orta /arktaki askerî malzemelerini, askerî yardım adı altında Türkiyeye sevk etmeye başlamıştır. İngiltere ve Türkiye arasında yapılan Adana görüşmeleri neticesinde bu yardımların programları hazırlanmış ve özellikle Mersin ve İskenderun Limanlarından giriş yapan askerî malzemeler demir yolu ve kara yolu üzerinden kıtalara nakledilmiştir. İngiliz ve Türk askerî heyetlerinin karşılıklı görüşmeleri ile yapılacak yardımların planlaması, sevkiyat ve lojistik yapılanması hazırlanmış ve askerî malzemeler sevk edilmiştir. Yapılan tüm bu görüşme ve yardımların temelinde İngilterenin Türkiyeyi kendi yanında savaşa sokma ve Türkiyenin stratejik öneminden yararlanma düşüncesi yatmaktadır. Bu makale, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı arşivinde yer alan İkinci Dünya Savaşına ait belgelerin tasnif edilmesi ve belgelerin araştırmacıların çalışmalarına açılması neticesinde ele alınmış ve hazırlanmıştır.

The shipment and logistic structuring in Turkey of military aids provided from britain after Adana conference in world war two

During and after World War Two, Britain has started to ship the military materials in Middle East particularly to Turkey under the title of military aid. As a result of Adana conference made between Britain and Turkey, the schedules of these aids were prepared and the military materials which especially enter from Mersin and İskenderun Ports were transferred to troops through railway and highway. Planning, shipment and logistic structuring of the aids to be made with mutual discussions of British and Turkish military delegations were prepared and themilitary materials were shipped. The main factor lying behind all these discussions and aids is the thought of getting Turkey involved in the war along with Britain and benefiting from strategic importance of Turkey. This paper is handled and prepared in consequence of the classification of the documents related to World War Two in the archive of General Staff, Department of Military History and Strategic Survey and the opening to studies of researchers of the documents is abolished.

PDF

___

Arşiv Belgeleri: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi; İkinci Dünya Harbi Katalogu, (İDH) Kutu 6, Gömlek 129, Belge 3.
İDH.; K.5, G.021, B.1.
İDH.; K.5, G.021, B.2.
İDH.; K.6, G.129, B.4.
İDH.; K.6, G.130, B.2.
İDH.; K.6, G.131, B.1.
İDH.; K.6, G.138, B.1.
İDH.; K.6, G.139, B.2.
İDH.; K.6, G.108, B.5.
İDH.; K.6, G.131, B.2.
İDH.; K.6, G.131, B.3.
İDH.; K.6, G.131, B.4.
İDH.; K.6, G.131, B.5.
İDH.; K.6, G.136, B.1.
İDH.; K.6, G.136, B.4.
İDH.; K.6, G.136, B.2.
İDH.; K.6, G.136, B.6.
İDH.; K.6, G.136, B.8.
İDH.; K.6, G.134, B.2.
İDH.; K.6, G.135, B.1.
İDH.; K.2, G.095, B.1.
İDH.; K.2, G.062, B.1.
İDH.; K.2, G.064, B.1.
İDH.; K.1, G.076, B.1.
İDH.; K.2, G.026, B.1.
İDH.; K.1, G.092, B.1.
İDH.; K.1, G.083, B.1.
İDH.; K.6, G.139, B.3.
İDH.; K.6, G.139, B.3.
İDH.; K.6, G.139, B.8.
İDH.; K.6, G.140, B.1.
İDH., K.6, G.140, B.2.
İDH., K.6, G.140, B.3.
İDH., K.6, G.140, B.6.
Kitap ve Makaleler:
Adana Mülakatı; İkdam, 3 Şubat 1943.
Albrecht, Ulrich; Dieter, Ernst; Peter, Lock; Herbert, Wulf; Silahlanma ve Azgelişmişlik, İran, Hindistan, Yunanistan, Türkiye: Keskinleşen Militarizm, Çev. Ümit Kıvanç, Mehmet Budak, İstanbul, 1978.
As, Efdal; Cumhuriyet Dönemi Ulaşım Politikaları (1923-1960), Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, YayınlanmamışDoktora Tezi, İzmir, 2006.
Barkay, Gül İnanç; ABD Diplomasisinde Türkiye, 1940-1943, Büke Yayınları, İstanbul, 2001.
Barış Unsuru Türkiye; Ulus, 14 Şubat 1943,
Bütçe Görüşmeleri Münasebetiyle; Tan, 29 Mayıs 1943.
Dennıston, Robin; Churchillin Gizli Savaşı, Diplomatik Yazışmalar, İngiliz Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye 1942-1944, Çev. Sinan Gürtunca, Sabah Kitapları, İstanbul, 1998.
Deringil, Selim; Denge Oyunu, İstanbul, 1994.
Erden, Ali Fuad; İsmet İnönü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1999.
Erkin, Feridun Cemal; Dışişlerinde 34 Yıl Anılar-Yorumlar, C.1, Ankara, 1980.
Erkin, Feridun Cemal; Türk Sovyet İli kileri ve Boğazlar Meselesi, TTK, Ankara, 1968.
Ertem, Sadri; Adana Konuşmaları, Vakit, 5 Şubat 1943.
Esmer, Ahmet Şükrü-SANDER, Oral; İkinci Dünya Savaşında Türk Dış Politikası, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1945), Ankara, 1969.
Gürün, Kamuran; Savaşın İlk Yılı ve Türkiye, Altıncı Askerî Tarih Semineri Bildirileri I, İkinci Dünya Harbi ve Türkiye, 20-22 Ekim 1997, İstanbul, 1998.
Karakuş, Erdoğan; İngiliz Belgelerinde İkinci Dünya Savaşı Öncesi Türk İngiliz İlişkileri, 1938-1939, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayını, Ankara, 2004.
Meram, Ali Kemal; Belgelerle Türk-İngiliz İlişkileri Tarihi, Kitaş Yayınları, İstanbul, 1969.
Öztoprak, İzzet; İkinci Dünya Savaşı Döneminde Adana Görüşmelerinin Siyasi Yönü, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 16, Ankara, Mart 2000.
Taşkıran, Cemalettin; 1941 Yılı Başında Türk-İngiliz Siyasi ve Askerî Görüşmeleri, (Ocak-Şubat-Mart 1941), Altıncı Askerî Tarih Semineri Bildirileri I, İkinci Dünya Harbi ve Türkiye, 20-22 Ekim 1997, İstanbul, 1998.
Türkiye-İngiltere İlişkileri ve Muhtemel Gelişmeler; Harp Akademileri Komutanlığı Yayını, İstanbul, 1993.
Weisband, Edward; İkinci Dünya Savaşında İnönünün Dış Politikası, Cilt 2, İstanbul, 2000.
Gazeteler:
Cumhuriyet.
İkdam.
Vakit.
Tan.
Ulus.