ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ SÜRELİ ÇOCUK YAYINLARINDA İDEALİZE EDİLEN AHLAKİ ERDEMLER: DAYANIŞMA-YARDIMLAŞMA, TUTUMLU VE TASARRUFLU OLMAK

Bu çalışmada modern toplumlarda ahlakın toplumsal bir olgu olduğu anlayışından hareketle ahlaki alanın ve ahlaki erdemlerin, ulus devletin ve toplumun genel çıkarlarını ve yararını gözeten, toplumun genel normlarının biçimlendirdiği bir alan olduğu kabul edilmiştir. Bu bağlamda uzun savaş yıllarının her anlamda yıprattığı aynı zamanda iki savaş arası dönemin tüm zorluklarının yaşandığı Erken Cumhuriyet Dönemi toplumunda çocuklara kazandırılması amaçlanan ahlaki erdemlerin başında dayanışma-yardımlaşma, tutumlu olma ve tasarruflu yaşama alışkanlığının kazandırılması gelmekteydi. Bu çalışmada Cumhuriyet yönetiminin önemle üzerinde durduğu çocukluğun bahsi geçen ahlaki erdemlerle inşası süreci dönemin çocuk süreli yayınlarının takibiyle ele alınmıştır. Bu makale metninde Erken Cumhuriyet Dönemi toplumunda “içtimai, milli ya da vatani ahlak” olarak adlandırılan bu ahlak anlayışının kaynağının ne olduğu, hangi argümanlarla ortaya konulduğu, bu çalışmada odaklanılan dayanışma yardımlaşma tutumlu ve tasarruflu olma erdemlerinin, içerisinde bulunulan siyasal, sosyal ve ekonomik konjonktür ile olan bağının ne olduğu, bahsi geçen ahlaki erdemlerin süreli çocuk yayınlarında hangi söylemlerle, hangi etkinlikler ve kampanyalarla desteklendiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ele alınan dönemin süreli çocuk yayınlarında, bahsi geçen ahlaki erdemlerin çocuklara kazandırılmasının neden önemli olduğu, bu konuda aile ve okulun üsteleneceği rollerin neler olduğu, hangi yöntemler, pratikler ve söylemler çerçevesinde çocuklara bunların öğretilmesi gerektiği ortaya konulmaya çalışılırken nihayetinde tüm bu çabaların aileye, topluma ve nihayetinde devlete olan katkılarının neler olduğu anlaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yardımlaşma, İçtimai Ahlak, Süreli Çocuk Yayınları, Tutum ve Tasarruf, Ulus-Devlet

THE IDEALIZED ETHICAL VIRTUES OF THE INDIVIDUAL THAT THE REPUBLIC WANTS TO BUILD: SOLIDARITY-HELPING, THRİFTY, AND SAVING IN EARLY REPUBLIC PERIOD CHILDREN'S PUBLICATIONS

In this study, based on the understanding that morality is a social phenomenon in modern societies, it has been accepted that the moral field and moral virtues are an area shaped by the general norms of the society, which takes into account the general interests and benefits of the nation state and society. In this context, in the Early Republican Period society, which was worn out in every sense by the long war years and at the same time all the difficulties of the interwar period were experienced, the first of the moral virtues that were aimed to be acquired by children was to gain the habit of solidarity-helpfulness, being thrifty and living economically. In this study, the process of building childhood with the mentioned moral virtues, which is emphasized by the Republican administration, is discussed by following the children's periodicals of the period. In the text of this article, what is the source of this understanding of morality, which is called "social, national or national morality" in the society of the Early Republican Period, with which arguments it is put forward, the virtues of solidarity, cooperation, thrift and saving, which are focused in this study, are related to the current political, social and economic conjuncture. In this study, it has been tried to reveal what the moral virtues are supported by which discourses, activities and campaigns in children's periodicals. In the periodical children's publications of the period under consideration, it is tried to reveal why it is important to bring the aforementioned moral virtues to children, what the roles of the family and the school in this regard are, and within the framework of which methods, practices and discourses these should be taught to children. It has been tried to understand what their contributions to the state are.

Keywords:

and Saving, Children, Nation-State, Social Ethics, Solidarity,

PDF

___

Abdülfeyyaz Tevfik. “Terbiye ve İlmi Terbiye”, Gürbüz Türk Çocuğu. s. 3 (Kânunuevvel 1926): 24.
Afet İnan. Vatandaş İçin Medeni Bilgiler. I. Kitap, İstanbul: Devlet Matbaası, 1933.
Akbal, Oktay. “Hayattan Görüşler: Yoksulluk!”, Çocuk Duygusu. c. 2, 43 (21 Temmuz 1938): 1.
Akçura, Yusuf. “Çocuklarımıza İktisat Terbiyesi”, Çocuk Haftası. c. 2 (23 Nisan 1930): 175-176.
Arkadaş, “Küçük Yardımlar”, Arkadaş. 8 (28 Şubat 1941): 143.
Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri I-III, Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Ankara: 1997.
Avni (İktisat Vekâleti Ticareti Hariciye Müdürü). “Mektepli Tasarrufu, Çocuk Tasarrufu”, Çocuk Haftası. c. 2 (23 Nisan 1930): 200-201.
Başboğa Özen, Sevcan. Erken Cumhuriyet Dönemi Çocuk Dergilerinde Bedeni, Ahlaki ve Terbiyevi Özellikleriyle İnşa Edilen Çocuk, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Doktora Programı, 2018.
Baştuğ, Türkan. “Çocuk ve Eğitim”, Gürbüz Türk Çocuğu. 102 (Haziran 1935): 3-8.
Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yay. Haz. Ahmet Kuyaş, 7. bs. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004.
Burhaneddin. “Terbiye ve Ehemmiyeti”, Osmanlı Genç Dernekleri. 15 (1 Ağustos 1919): 12, 13.
Bizim Mecmua, 8 (20 Mayıs 1922): 113. k.s.
Dalıoğlu, Hikmet Turhan. “Biriktirme”, Çocuk. 168 (18 İlkkanun 1939): 12.
Dr. Lapira. “Ahlaki Seciye”, çev. F. Fikret, Terbiye Mecmuası. 5, (14 Teşrinisani 1334): 182-184.
Durkheim, Emile. Ahlak Eğitimi (1902-1903). çev. Oğuz Adanır, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları, 2004.
Emin Şükrü. “Çocuk Ruhunda Teşebbüssü Şahsi”, Türk Çocuğu. 16 (Kânunusani1928): 6-7.
Emine Münir. “Köylere Muavenet Farzdır”, Asar-ı Nisvan. 14 (Teşrinievvel 1925): 2-3.
Ergur, Ali. “Türkiye’de Siyasi Düşüncenin Gelişmesinde Fransız Etkisi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Dönemler ve Zihniyetler. Cilt 9, İstanbul: İletişim Yayınları, 2009: 927-944.
Faik Ali. “Hemcinsine İmdat ile İnsan Olur İnsan”, Gürbüz Türk Çocuğu. 42 (Mart 1930): 4.
Gökalp, Ziya. Türk Ahlakı. Yay. Haz. Mustafa Görgen, İstanbul: Türk Kültür Yayını, 1975.
Gökay, Fahreddin Kerim. “Çocuk Terbiyesinde Düşünülecek Noktalar”, Çocuk Haftası. 7. Kitap (23 Nisan 1935): 40-42.
H. Sıddık, “Yerli Malı”, Çocuk Sesi. c. 3, 66 (16 Nisan 1931): 2.
Hilav, Selahattin. “Düşünce Tarihi 1908-1980”, Türkiye Tarihi Çağdaş Türkiye 1908-1980, c. 4, Yay. Yön. Sina Akşin, 4. Bs. İstanbul: Cem Yayınevi, 1995.
Hülagü. M. “Yardım”, Çocuk Haftası. 13 (27 Mart 1945): 11.
İ. H. “Yerli Malı Kullanalım”, Çocuk Sesi. c. 4, 84 (20 Ağustos 1931): 2.
İsmail Hakkı. Mürebbilere. İstanbul: Sühulet Kütüphanesi: Semih Lütfü, 1932.
İsmail Hüsrev. “Çocuklar Paranızı Biriktiriniz”, Gürbüz Türk Çocuğu. 29 (Şubat 1929): 17.
Kadriye, Abdülaziz. “Hayat-ı İktisadi”, Asar-ı Nisvan. 1 (26 Kânunusani 1925): 12-13.
Kafadar, Osman. Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma. İstanbul: Vadi, 2016.
Kaklice 39’uncu Mektep Müdürü Tevfik “Tehlikede Olanlara Yardım Ediniz”, Yeni yol. 102 (18 Mart 1926): 1278.
Kanad, Halil Fikret. Ailede Çocuk Terbiyesi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1969.
Kanat, H. Fikret. Milliyet İdeali ve Topyekûn Milli Terbiye. Ankara: Çankaya Matbaası, 1942.
Kansu, Aykut. “Türkiye’de Korporatist Düşünce ve Korporatizm Uygulamaları”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Kemalizm. Cilt 2, İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.
Karaömerlioğlu, M. Asım. “Tek Parti Döneminde Halkçılık”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Kemalizm. 2. bs. c. 2, (İstanbul: İletişim Yayınları, 2002): 276-282.
Kazım Nami. “Sadaka”, Gürbüz Türk Çocuğu. 38 (Teşrinisani 1929): 7-8.
Kazım Nami. Mekteplerde Ahlakı Nasıl Telkin Etmeli. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 1925.
Kazım Nami. “Çocuk ve Terbiye”, Gürbüz Türk Çocuğu. 58 (Temmuz 1931): 1-2.
Kocatürk, Utkan. “Atatürk'te "Gençlik" Kavramı ve Atatürkçü Gençliğin Nitelikleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.II s. 4, (1985): 21-26.
Köksal Duygu. “İsmail Hakkı Baltacıoğlu İnkılâp ve Terbiye: Ulusun ‘Çocukluğu’”, Toplumsal Tarih. s. 40 (Nisan 1997): 9.
Levend, Ağah Sırrı. Maarifimiz ve Milli Terbiyemiz. İstanbul: Eminönü Halkevi Dil ve Edebiyat Şubesi Neşriyatından XVI, 1940, 88.