DEMOKRAT PARTİ VE ATATÜRK'ÜN ÜÇ İLKESİ: CUMHURİYETÇİLİK, LAİKLİK VE DEVLETÇİLİK (1950 - 1960)
Öz 1946 yılında kurulan Demokrat Parti, 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan demokratik seçimler sonucunda ciddi bir oy farkıyla, tek başına iktidara gelmiştir. 1950 - 1960 yılları arasında yapılan üç genel seçimi de kazanan Demokrat Parti, rejimin temeli sayılan laiklik ve cumhuriyetçilik ilkeleri konusunda tehlikeli bir politikaya yönelmiştir. Demokrat Parti'nin çoğu zaman oy kaygısıyla laiklik ve cumhuriyetçilik ilkelerinden verdiği tavizler, Türkiye'de demokratik rejimin olgunlaşmasını yavaşlatmış ve ülkede genel bir kutuplaşmanın zeminini oluşturmuştur. Demokrat Parti, iktidarının ilk yıllarından itibaren Atatürk döneminde uygulanan devletçi ekonomik politikaları terk ederek, kontrolsüz bir liberalleşmeye yönelmiştir. Bu politikalar, 1950 - 1954 arasında kısa vadeli bazı olumlu sonuçlar doğurmuşsa da popülist yatırımlar, üretime dayalı bir büyümenin öngörülmemesi ekonomide ciddi sorunlara yol açmıştır. Bu dönemde Türk lirası hızla değer kaybetmiş, ülkenin dış ticaret açıkları artmış, halkın alım gücü düşmüş ve Türkiye'nin cari açıkları genel ekonomiyi tehdit edecek noktaya ulaşmıştır.
DEMOCRATIC PARTY AND THREE PRINCIPLES OF ATATURK: REPUBLICANISM, LAICISM AND STATISM (1950 - 1960)
Abstract The Democratic Party, which was founded in 1946, came to power alone assingle party in the elections held on 14 May 1950 with a serious vote difference. The Party also won 3 general selections between the 1950 and 1960 years. However this party conducted a dangerous policy on the issues of secularism and republicanism principles which are as well as the basis of the regime. The Democratic Party gave a the concessions of secularism and republicanism principles many times due tovote concerns.This led to slow the growth of the democratic government in Turkey and the shaping of a general polarization in the state. Since the inaugural years of power, The Democratic Party had abandonedstatist economic policies that applied in the period of Ataturk, and turned touncontrolled liberalization. Despite the fact that these policies caused some short- term positive results between 1950 and 1954, but the populist investmentsunpredicting of a growth oriented production revealed many serious troubles ineconomic system.During this period, the Turkish Lira lost its value rapidly,country s foreign trade deficit increased. Therefore, the buying power of people decreased dramatically and Turkey s current account deficit was reached topoint that threatens the overall saving. the the the and the the the
___
- Resmi Yayınlar TBMM Kanunlar Dergisi Resmi Gazete Demokrat Parti Meclis Grubu Müzakere Zabıtları Türkiye Ekonomisi Kalkınma Programı İçin Tahlil Ve Tavsiyeler. Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankasının Türkiye Hükümet ile Biliştirak Finanse Ettiği Heyetin Raporu, Kitaplar Acar, Yalçın; Tarihsel Açıdan Türkiye Ekonomisi ve İzlenen İktisadi Politikalar, Vipaş A.Ş. Yayınları, Bursa, 1999. Ahmad, Feroz; Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945- 1980), Hil Yayınları, İstanbul, 1996 Albayrak, Mustafa; Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti, Phoenix Yayınları, Ankara, 2004. Atatürk, Mustafa Kemal; Söylev ve Demeçler, C. I, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1997. Aydemir, Şevket Süreyya; İnkılâp ve Kadro, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1968. Boratav, Korkut; Türkiye Tarihi (Çağdaş Türkiye, 1908 - 1980), Cem Yayınları, İstanbul, 2000. Coşkun, Nusret Safa; Son Meclis ve 1950- 1960 Siyasi Olayları, Birinci Fasikül, İstanbul, 1960. Ertan, Temuçin Faik; Atatürk Dönemi'nde Devletçilik ve Liberalizm Tartışmaları, (Şevket Süreyya Aydemir ve Hüseyin Cahit Yalçın Polemiği), Phoenix Yayınları, Ankara, 2010. ----------------; Başlangıçtan Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitapevi, Ankara, 2012. Eroğul, Cem; Demokrat Parti (Tarihi ve İdeolojisi), İmge Kitapevi, Ankara, 1990. Kısakürek, Necip Fazıl; Benim Gözümde Menderes, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul, 2002. Lewis, Bernard; Demokrasinin Türkiye Serüveni, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2003. Mumcu, Ahmet; Türk Devletinin Temelleri ve Gelişimi, İnkılâp Yayınları, İstanbul, 1996. Nadi, Nadir; Olur Şey Değil, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1980. İnan, Afet; Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyetinin I. Sanayi Planı (1933), Türk Tarih Kurumu, Yayınları, Ankara,1972. --------------; Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürkün El Yazıları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1969. Özbudun, Ergun; (Çev. Ali Resul Usul), Türk Siyasal Hayatı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 2005. Sükan, Faruk; Başbakan Adnan Menderesin Meclis Konuşmaları, Ankara, 1991. Şahin, Hüseyin; Türkiye Ekonomisi, Ezgi kitapevi Yayınları, Bursa, 2006. Toker, Metin; Demokrasimizin İsmet Paşa Yılları, DPnin Altın yılları (1950- 1954), Bilgi Yayınları, İstanbul, 1991. ---------------; Demokrasimizin İsmet Paşa Yılları, (Demokrasiden Darbeye 1957- 1960), Bilgi Yayınları, İstanbul, 1992. Tunaya, Tarık Zafer; Türkiyede Siyasi Partiler (1859- 1952), Arba yayınları, İstanbul, 1952. Turan, Şerafettin; İsmet İnönü, Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Bilgi Yayınları, Ankara, 2003. ----------------; Türk Devrim Tarihi (Çağdaşlık Yolunda Türkiye), 4. Kitap 2. Bölüm, Bilgi Yayınları, Ankara, 1999. ---------------; Türk Devrim Tarihi (3. kitap, II. Bölüm) Yeni Türkiyenin Oluşumu (1923-1938), Bilgi Yayınları, İstanbul, 1996. Turhan, Mümtaz; Atatürk İlkeleri ve Kalkınma, İstanbul, 1965. Yalman, Ahmet Emin; Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (1922- 1971), C. II, Pera Turizm ve Ticaret A.Ş Yayınları, İstanbul, 1997. Yetkin, Çetin; Karşı Devrim 1945 - 1950, Yeniden Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Konya, 2009. Zürcher, Erik Jan; Modernleşen Türkiyenin Tarihi, İstanbul, İletişim Yayınları, İstanbul 2005. Makaleler Boratav, Korkut; "Türkiyede Devletçilik", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. II, İletişim Yayınları, 1995. Eroğul, Hamza; Atatürk ve Devletçilik Belleten, C. LII, TTK Yayınları, Ankara, Ertan, Temuçin Faik; "Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında Laiklik", Atatürk Yolu Dergisi, C. 10, S. 39, Ankara Üniversitesi Basımevi, Mayıs 2007. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri; Mustafa Kemal Akis Dergisi, C. 2, S. 26, Ankara, 1954. Küçük, Yalçın; Türkiyede Planlama Kavramının Gelişimi Üzerine, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1981 Özel Sayısı, V. 8, Ankara, İnsel, Ahmet; Devletçiliğin Anatomisi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. II, iletişim Yayınları. Sunay, İlkay; Demokrat Parti ve Popülizm, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, C. 8, Ankara, Toprak, Binnaz; "Dinci Sağ", Geçiş Sürecinde Türkiye, Belge Yayınları, İstanbul, 1992. Uzun, Hakan; "Atatürk'ün Devletçilik İlkesi ve Atatürk Dönemi'ndeki Ekonomik Uygulamaların Sonuçları Üzerine Kısa Bir Değerlendirme", Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Atatürk Haftası Armağanı, S. 35, 10 Kasım 2008. --------------------; "İktidarını Sürdürmek İsteyen Bir Partinin Kimlik Arayışı: Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1947 Olağan Kurultayı, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. XII- 25, Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Güz - 2012. Yücel, Yaşar; "Atatürk İlkeleri", Belleten, C. 52, S. 204 (Özel Sayı), 1998. Süreli Yayınlar - Akşam Gazetesi - Akis Dergisi - Cumhuriyet Gazetesi - Ulus Gazetesi - Zafer Gazetesi Ansiklopedi ve Sözlükler - Türkçe Sözlük - Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1988
- Yayıncı: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
Sayıdaki Diğer Makaleler
DEMOKRAT PARTİ VE ATATÜRK'ÜN ÜÇ İLKESİ: CUMHURİYETÇİLİK, LAİKLİK VE DEVLETÇİLİK (1950 - 1960)
BİR RÜŞVET DAVASI: BARUT İRTİŞASI OLAYI
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE MUHİTTİN BAHA PARS
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI SONRASINDA TÜRK BASININDA FRANSIZ OKULLARI SORUNU (1923-1924)