Erzurum kenti hava kirliliği sorununun çözümünde peyzaj mimarlığı açısından alınması gereken önlemler

Bu araştırma, Erzunım kentinin önemli bir çevre sorunu oları hava kirliliğini oluşturan etmenleri belirlemek ve peyzaj mimarlığı açısından alınması gereken önlemleri saptamak amacıyla yapılmıştır. Çevre Sorunları Araştırma Merkezi Müdürlüğü'ne bağlı 6 hava kirliliği ölçüm istasyonundan alınan son 10 yıllık verilerin ortalamalarına göre, Erzurum kentinde en yüksek $SO_2$ (kükörtdioksit) ortalaması 314 $mu$ g/m3, en yüksek partikül madde miktarı 226 $mu$ g/m3 ile kent merkezinde tespit edilmiştir. En düşük SO2 ortalaması 117 $mu$ g/m3 ve en düşük partikül madde ortalaması da 65 $mu$ g/m3 ile Atatürk Üniversitesi ölçüm istasyonunda bulunmuştur. Ayrıca kent halkının hava kirliliği konusundaki duyarlılıklarını belirlemek için standart anketler uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre Erzurum kentinin en önemli çevre sorunun hava kirliliği olduğu belirlenmiştir. Anket sonuçları da dikkate alınarak hava kirliliği sorunu için alternatif çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Hava kirliliğinin önlenmesi veya en aza indirilmesi için peyzaj mimarlığı açısından alınması gereken önlemler ortaya konulmuş, şehir ve bölge planlama, çevre mühendisliği ve trafik uygulamaları açısından alınması gereken önlemler de belirtilmiştir.

Precautions for solving air pollution problems in Erzurum

The objective of this study was to determine factors causing air pollution, and to propose some precautions for solving environmental problems of Erzurum with respect to landscape architecture. Analyzing and evaluating the air quality data recorded by the Office of Environmental Problems Searching Administration at the six air pollution measurement stations over 10 years, it was determined that the maximum and minumum avarage sulphur dioxide concentrations in downtown area of Erzurum were 314, and 226 $mu $g $m^{-3}$, respectively. On the average, the minumum $SO_2$ concentration (117 $mu$ g $m^{-3}$) and particle amounts (65 $mu$ g $m^{-3}$) were reported at the Atatürk University Air Pollution Measurement Station. Standard questionnaires were performed to determine local public sensitivities against air pollution in the study area. Survey results indicated that the most important environmental problem in Erzurum was air pollution. Some precaution and alternative solution for reducing the effects of air pollution were proposed based upon the survey results. Issues related to regional planning, environmental engineering and traffic were also evaluated for controlling air pollution in the view of landscape architecture.

PDF

___

Altunkasa, M.F., 1987. Çukurova Bölgesi'nde Biyoklimatik Veriler Kullanılarak Açık ve Yeşil Alan Sistemlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 224, Adana.
Anonim, 1995a. Çevre Notlan. Çevre Bakanlığı Çevre Eğitimi ve Yayın Daire Başkanhğı,55s, Ankara.
Anonim, 1995b. Temiz Hava Planı Erzurum Alt Projesi (Nihai Rapor), Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Erzurum.
Anonim, 1998a. Türkiye'nin Çevre Sorunları'99. Türkiye Çevre Vakfı Yayını. Anonim, 1998b. Açık ve Yeşil Alanların Hava Kirliliğine Etkisi. Bilim ve Teknik Dergisi, 369,92-94.
Anonim, 2000. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü. ISBN 975- 19-2938-5, Yayın No: 2514.
Anonim, 2001. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik; Enstitüsü Çevre İstatistikleri.
Anonim, 2002a. Erzurum îl Trafik Şube Müdürlüğü Verileri, Erzurum. Anonim* 2002b. Atatürk Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma Merkezi Hava Kirliliği Ölçüm Değerleri, Erzurum.
Barış, M., 1995. Ankara Kentinde Hava Kirliliği Sorununun Çözümünde Peyzaj Mimarlığı Açısından Alınması Gerekli. Önlemler. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitûsü,Doktora Tezi, 15 İs, Ankara.
Barner, J., 1983. Experimented Lanschaftsökologie. Fercünant Enke Verlag, Sjuttgart.
Çepel, N., 1988. Peyzaj Ekolojisi Ders Kitabı. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekolojisi Anabilim Dalı, 228,, İstanbul.
Doğanay, H., 1983. Erzurum'un Şehirsel Fonksiyonları Ve Başlıca Planlama Sorunları. Atatürk Üniv. Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), 425,, Erzurum.
Elbir, T., Müezzinoğlu, A., Bayram, A., 2000. Evaluation of some air pollution indicators in Turkey. Environment International 26 (2000): 1-5.
Eymirli, S,, 1994. Erzurum Kenti Açık Ve Yeşil Alanlarının Saptanması Ve Kentiçi Açık-Yeşil Alan İlkeleri Yönünden Araştırılması. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 103, Adana.
Güllü, G., 1999. Çevrenin önemi, İstanbul'da Yaşanan Hava Kirliliği ve Kaliteli Kömür Kullanımının Hava Kalitesine Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mahalli İdareler ve Yerinden Yönetim Bilim Dalı, 167, İstanbul.
Kainulainen, P., Satka H., Mustainemi A., Holopainen J. and Oksanen J., 1993. Conifer Aphids in An Air-Polluted Environment II. Host Planty Quality. Enviromental Pollution, 80(2), 193-200.
Nilsson, K,, Randrup T. B., 1997. Şehir ve Çevresi Ormancılığı. XI. Dünya Ormancılık Kongresi Bildirileri, 13-22 Ekim 1997, 1, 72- 86, Antalya.
özbay, O., Bayramoğlu M., Keskinler B., Topçu N. ve Boyabat N., 1991. Erzurum'da Hava Kirliliği Üzerine Çevresel ve Atmosferik Parametrelerin Etkisinin Sümülasyonu, Kimya 91. Kimya ve Kimya Mühendisliği Sempozyumu, Tebliğler Kitabı,379, Gazimagusa.
Payan, F., Ertürk F., 2002. SO2 ve NOX Kirleticilerinin 1995-1996 Kış Sezonunda Bursa İçin Hava Kirliliği Haritalarının Oluşturulması. Ekoloji Çevre Dergisi, Ekim-Kasım-Arahk, yıl: 12, sayı:45, ıssn:1300-1361.
Wermann, E., 1997. Orman Üzerindeki Hava Kirliliği Etkilerinin İzlenmesi. XI. Dünya Ormancılık Kongresi Bildirileri, 13-22 Ekim 1997,ciltl, s: 149, Antalya
Yıldız, N., Bircarı H., 1994. Araştırma Ve Deneme Metodlan. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, 266, Erzurum.
Zundel, R., 1987. Naturschutz und Landschafts- Pflege. Die Forestbetriebsclient, Band 3. BLV Verlagsgeselschaft, München, Wien, Zürich.