NAHÇIVAN OLAYLARI VE GENERAL ANDRANİK OZANYAN’IN NAHÇIVAN’DAKİ KATLİAMI (Arşiv Belgelerinin İzinden)

Öz 1905 yılının Mayıs ayında Nahçıvan’da Azeriler ve Ermeniler arasında bir huzursuzluk meydana geldi. Bölgede Ermenilerin elinde silahların bulunduğu ve Azerilere saldıracağı haberleri yayıldı. Nahçıvan Bölgesi, Ermenistan’ın Sisyan Bölgesine önemli bir geçit yeriydi. Ermeniler buradan kolayca asker toplaya bilirlerdi. Nitekim öyle de olmuştur. O dönemde Nahçıvan’da 2 bin Ermeni, 6 bin Azeri, çevre köylerde ise 33 bin Ermeni ve 65 bin Azeri yaşamaktaydı. Toprak sahiplerinin çoğu Azeriler idi. Öte yandan Nahçıvan’da o dönemde Rus otoritesi tam anlamıyla kurulmamıştı. Bölgede daha çok köylüler arasında zaman-zaman çatışmalar meydana gelmekteydi. Bu çatışmalar sürdükçe Ermeniler iç ve dış güçlerin desteğini yanlarına alarak örgütlenme yoluna girmişlerdir. Özellikle Hınçak ve Taşnaksütyun örgütünün ortaya çıkışına kadar Mavera-yı Kafkas’ta barış ve emniyet hâkim durumda idi. Bu coğrafyada Türklere uygulanan kanlı mezalimlerin izlerini bile hatırlayan yoktu. Ermeniler ve Türkler yüzyıllar boyu bir arada yaşadılar. Oysa Hınçak, Bolşevik ve Taşnaklar geldiler, ırkçılık tohumlarını saçarak, sırf Ermenistan için Ermenilerden meskûn bir toprak parçası oluşturmak istediler. Nahçıvan, Karabağ ve Zengezur’u Ermenistan’a birleştirmek vazifesine üstlenen Andranik Ozanyan, 1918’de bu yönde faaliyetlerine hız vermiştir. Tüm bunlar sonucunda halksız bir toprakta, topraksız bir halk (Ermenileri) oluşturuldu.