KIRIM TÜRKLERİNİN 1944 SÜRGÜNÜNÜN 70. YILINDA KÜLTÜR VE SANATTAKİ İZ DÜŞÜMLERİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Öz Crimean peninsula which is located in an ancient Dasht-i Kipchak Turkish homeland, has been the meeting point of the communities throughout history. Considering the past of this place chronologically; it can be seen documents about domination of Russians after Tavrlar, Scythians, Huns, Cumans, Kipchaks, Altınordu, Khanates and Ottoman periods.After getting out of safekeeping of Ottoman, in 1774, Crimean Khanate was invaded by Russians and life was turned out to be darkness for the people who lived there. During the years of Second World War, all the people living there, were expelled to various countries in Asia on May 18, 1944, claiming that they collaborated with the Germans. After returning from the painful exile in different parts of the USSR to Crimea, from the 1980s, even though occurred at intervals, exile in the Crimea could not be expressed as “genocide” enough. Crimean Tatars, by finding ways of collaboration and cooperation in the Diaspora, should get their fundamental rights which were taken away. They should study in humane and friendly way; and in line with the principles developed by democratic societies.Crimean Turks are called as “Tatar” these days. Whatever it is called, the important thing is human dignity. Although the names, memories, works of art were hidden, numerous Turkish values are saved in documents; If there are traces of the past in his heart and mind. The voice of Gaspirali Ismail still valid in Bakhchisaray, Simferopol and other geographies which says: “The unity in language, ideas, and work”.

Anahtar Kelimeler:

Kırım Türkleri, Sürgün, Soykırım, Kültür, İz düşüm.

Keywords:

Crimean Tatars, Exile, Genocide, Culture, Reflection.,

PDF

___

Yazılı Kaynaklar Abdülhamitoğlu, N. (1974). Yüz Binlerin Sürgünü. İstanbul.

Arslan, E. (1999). Halk Şiirimizde Tarihi Olaylar. Diyarbakır.

Aslanapa, O. (1983). Kırım'ın Kısa Tarihçesi, Emel Dergisi. s.183, Mart - Nisan, İstanbul.

Çakmak, M. (1999). XVIII. Yüzyılda Kafkasya. Osmanlı I, Ankara.

Çandarlıoğlu, G. (2003). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, İstanbul.

Carthy, J. M. (1998). Ölüm ve Sürgün. İstanbul: İnkılâp Kitabevi Yayın Sanayi ve Tic. A.ġ.

Devlet, N. (1999). Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi. Ankara.

Eren, H. (2004). Baskıya Uğrayan Türkoloji. Türk Dili Dergisi, Sa. 629, Ankara.

Gökbilgin, Ö. (1978).1532-1579 Yılları Arasında Kırım Hanlığı'nın Siyasi Durumu, Ankara.

Hülagü, M. (2004). Kırım Hanlığının Kuruluşu ve Türk-Rus İlişkilerindeki Yeri. TİKA I. Türkoloji Sempozyumu, Akmescit, İbrahim, V. (1995). Bitmeyen Çileli Yıllar, Der. S. Bilal vd., Emel, Sa. 208, , s. 29-32.

İnalcık, H. (1997) . İslam Ansiklopedisi. “Kırım” maddesi, İstanbul: MEB Yayınları.

Kartal, B. (2004) Kırım’dan Göçe Mecbur Kalan Tatarların Osmanlı Topraklarındaki İskânları ve Diğer Ülkelerdekilerin Göç Hikâyelerinden Levhalar. TİKA I. Türkoloji Kongresi Bildirileri, Ankara, Kerimova, F. (1994). Hatıralar. Haz. Z. Yüksel, Emel, Sa. 203, s. 28. Ankara,.

Kırımer, C. S. (1961) . Bazı Hatıralar. Emel no.2, Ankara.

Kırımlı, H. (1996). Kırım Tatarlarında Millî Kimlik ve Millî Hareketler, Ankara.

Köse, O. (1999). XVIII. Yüzyıl Osmanlı Rus Münasebetleri. Osmanlı 1, s. 536, Ankara.

Kurat, A. N. (1987). Rusya Tarihi, 2. Baskı. Ankara.: TTK Yayınları.

Ömerov, E. (1984). İkinci Gelin, Akmescit (Kırım).

Otar, İ. (1993) Çarlık Hâkimiyetinde Kırım Faciası (Dr. Ahmet Özenbaşlı’dan naklen). İstanbul. Özcan, K. (2002) Vatana Dönüş Kırım Türklerinin Sürgünü ve Millî Mücadele Hareketi. İstanbul.

Özenbaşlı, A. (1925). Çarlık Hâkimiyetinde Kırım Faciası Yahut Tatar Hicretleri. Akmescit.

Sabit, B. (1934). Kırım’ın Osmanlı İmparatorluğu’na Eklenmesi Meselesi. shf: 2, İstanbul.

Soysal, M. (2009).1944 Arabat Türkleri. İstanbul.

Ülküsal, M. (1976). II. Dünya Savaşında Berlin Hatıraları ve Kırım’ın Kurtuluş Davası. İstanbul.

Ülküsal, M. (1980). Kırım Türk-Tatarları (Dünü-Bugünü-Yarını). Baha Matbaası, İstanbul.

Ülküsal, M. (1999). Kırım Yolunda Bir Ömür Ankara.

Uzunçarşılı, İ. H. (1978). Osmanlı Tarihi. IV. C. Ankara.

Vozgrin, V. (1991) . Sürgünlük Siyaseti. Akmescit: Yıldız, 4, 138.

Yağcı, Z. (2002). XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Doğu Karadeniz Politikası. Türkler, 12. C., Ankara.

Yakubovskiy, A. Y. (1976). Altınordu ve Çöküşü (Terc. Hasan Eren), s. IX, Ankara.

Yüksel, İ. (1997). Kırım‟ın Etnik Yapısı ve Kırım Tatarlarının Problemleri. Yeni Türkiye Dergisi Türk Dünyası Özel Sayısı II. Cilt, Ankara.

Yunusov, ġ. (1993). Mukaddes Topraktaki Tamırlarımız, Yıldız, no.3, Mayıs, Akmescit.

Yurter , F. R. (1998). 20. Yüzyılda Kırım,TDK, Ankara.

İnternet Kaynakları http://www. ismailgaspirali.org http://www. kirimdernegi.org http://www.emelvakfi.org http://www.kirimoglu.org http://www.kurultay.org http://www.qırım.net http://www.sürgün.org http://www.tatar.net http://www.vatankirim.net