Fahri VALEHOĞLU (HACIYEV)

GÜRCİSTAN'DAKİ TÜRK MADDİ-KÜLTÜREL MİRASI HAKKINDA

Gürcistan Türklerinin yerleşim bölgesinikapsayan arazilerde bulunan tarihi abideler(kaleler, camiler, mezar taşları, türbeler vb.)günümüze bölgedeki Türk eskilerdenvarlığına şahitlik eden kutsal mirastır. Dörtyüzyıl Müslüman Emirliği'nin merkezi olmuşGürcistan'ın başkenti Tiflis şehri yüzyıllarlabölgede hüküm etmiş Türk devletlerininhâkimiyeti altında kalmıştır. Bu şehrin eskimahallelerindeki yapıların çoğunluğu doğumimarisi üslubundadır. Dünyanın en eskiyerleşim sitelerinden sayılan Dumanis Kalesibölgesindeki ve Çelebiler mezarlığındaki koçheykelleri, Arapça yazılı kitabeler, türbeler vediğer taş anıtlar Borçalı'nın zengin Türk--lslam maddi kültür örneklerindendirler.Borçalı--Karayazı anıtları Kafkasya'nın ilkRusça yayın organı "Tiilisskiye Vedomosti"gazetesinin yazarlarının da dikkatiniçekmiştir. Onların tanıtımında bu gazeteninsayfalarında yer alan tanıtım yazılarındanKarayazı bozkırındakı Keşişdağ, Kür nehriüzerindeki kırmızı köprü (Sınık köprü),Borçalı nehri yakınlarındaki Akcakale vediğer abideler hakkında yazılar özel ilgiçekmektedir.

About the Turkish Material and Cultural Heritage in Georgia

Turkish historical monuments (castles,mosques, tombstones gravestones, mausoleums,etc.) located in residential areas of Turks inGeorgia are the sacred heritage that shows theTurkish presence in the region since ancienttimes to the present day. Being the center ofMuslim emirate for centuries, the capital ofGeorgia Tiflis remained under the rule of Turkishstates for hundreds of years. Most of thebuildings in old streets of the city are in easternarcitectural style. Ram sculptures, inscriptionswritten in Arabic, tombs and other stonemonuments in Chalabilar cemetery and inDumanis tower, which is considered the world'smost ancient settlement area, are examples of richTurkish material culture in Borchali. Borchali--Karayazi monuments have also attracted theattention of authors of the first Russian--languagepress organ in Caucasus "Tiflisskiye Vedomosti"newspaper. Their writings in introductory pagesof this newspaper about monuments in Kesishdagin Karayazi plain, Red bridge (Broken Bridge)over the Kura River, Akchakala near the riverBorchali and others are of special interest.

PDF

___

AIDKI/I Mypan (ADCI), EBpona, TIOpKI/I, Bem/[Kayı CTeHB, MocıcBa, 1998.
AKTBI, I/I3LlaHHBIe KaBKagcıcoü apxeorpaubnqecxoü KOMI/ICCI/Ieİ/İ r1021 pen. A. H. Eepxce (AKAK), TOM I, anmnc, 1866.
ALYILMAZ, Cengiz. "Gürcistan'daki Türkler ve Türk Eserleri". Türk Dünyası Mimarlık ve Şehircilik Abideleri. Ankara, 2012.
ALYILMAZ, Semra. Borçalı mitik tefekküründen poetik gerçekliye. Tiflis, 2004.
BAFPATI/IOHI/I, Baxymm (BAGRATiONi). I/Icropmı uapcrıaa rpy3HHCKoro, T6., 1976.
BUDAQOV, Budaq. Çobankera eli. Bakı, 1996.
FI/UHJJIEHHITEILT 1/1. A. (GİLDENŞTEDT), Feorpaıbızrqecıcoe I/I CTaTI/ICTI/I'ieCKoe oanaHHe pr3HH KaBKa3a, CH6, 1809.
HACILAR, Valelı. Gürcüstanda Türk xalq adabiyyatı ananalari, Bakı, 2005. HOCEHI/IAHI/I HJIaTOH (iOSELiANi), OanaHHe JIpeBHocrefi ropona TI/IdpJIHca, TI/I(1)JII/ICT:, 1866.
KEPI/IMJ'II/I Byrap (KERiMLi), Tropm pr3nn, Bay, 2011.
MSMMSDLİ, Şuraddin. Alın yazımız, Tiflis, 1997.
NUR, Rıza. Hayat ve Hatıralarım, III cilt, istanbul, 1968.
ORBELİANİ, Papuna, Kartli elwalatları, Tiflis, 1981 (gürcüce).
SERTKAYA, Osman Fikri, ALYILMAZ, Cengiz, BATTYLqA, Tsencliyn. Monqolustandakı Türk anıtlar projesi albomu, Ankara, 2001.
SEYIDOV, Mirali. Azerbaycan xalqının soykökünü düşünerken, Bakı, 1989. ŞARDEN, Jan. Seyahatname, Bakı, 1994.
"Tiflisskiye vedomosti" qazeti, 1830, sentyabr, N9 71.
"Tiflisskiye vedomosti", 1830, 30 oktyabr, N9 87.
"Tii'lisskiye vedomosti", 1830, 23 oktyabr, N9 85.
"Tiflisskiye vedomosti", 1832, yanvar, N9 2.
BOPOHH/IJI FyKacı--IH (VOROŞİL). 06 A3ep6afinmaHCK0--rpy3HHCKI/lx SBBIKOBBIX KOHTaKTaX, __________COBEURTCKaH TIOpKOJIOrI/Ifl», BaKy, 1980, N9 4.