BEYÂNÎ'NİN SİNOP ŞEHRENGİZİ

Klasik Türk Edebiyatı bünyesinde vücuda getirilen türler arasında önemli bir yere sahip olan şehrengizler genel itibarıyla bir şehre ait güzellikleri ve oradaki güzelleri anlatan eserlerdir. Edebiyatımızda pek çok örneği bulunan bu tür, şehirlere ait güzellikleri anlatmasının yanı sıra yazıldığı döneme farklı açılardan ışık tutan bir kaynaktır. Bu yönüyle de gerek iktisadi gerek sosyal gerekse kültürel yönden bir belge olma özelliği taşımaktadır. Edebiyatımızda ilk örneklerinin 15. asır sonunda verilmeye başlandığı şehrengizler özellikle 16. asırda Edirne, İstanbul, Manisa, Bursa gibi pek çok şehri ve oradaki güzelleri tasvir etme yolunda gelişimini sürdürmüştür. Bu asırda şehrengiz türünde eser veren şairlerden biri de Sinoplu Beyânî'dir. Beyânî'nin Sinop şehrinin güzelliklerini ve oradaki güzelleri anlattığı Şehrengîz-i Sinob başlıklı eseri bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Çalışmanın başında şehrengiz türü ve bu türde yazılmış eserler hakkında kısaca bilgi verildikten sonra Sinoplu Beyânî'nin hayatı ve edebi kişiliğinden söz edilmiş, ilerleyen bölümde eserin şekil ve muhteva özellikleri söz konusu edilmiştir. Çalışmanın sonunda ise eserin transkripsiyonlu metni ilim âleminin dikkatine sunulmuştur.

SINOP SEHRENGIZS OF BEYANİ

Sehrengizs taking an important place among the forms created within the Classical Turkish Literature are the works describing city related beauties and the beauties living therein in general. This form with many samples in the literature is a source setting light to the period where it was written from different points of view as well as it reflects the beauties of the cities. To this end, it is featured as a document either in terms of economics or in social and cultural terms. Sehrengizs , the initial samples of which are started to come up by the end of 15th Century, continued to develop by depicting many cities such as Edirne, İstanbul, Manisa, Bursa and the beauties living therein, particularly in the 16th Century. One of the poets who brought in work in the form of Sehrengiz is Beyani from Sinop. The work of Beyani, named Şehrengîz-i Sinob where he described the beauties of Sinop City and beauties living in there is the subject of this study. In the beginning of the study, a brief information about in the form of Sehrengiz and the works written in that form, and then the life and literary personality of Beyani from Sinop are addressed, and in the further sections, the form and content characteristics of the work is dealt with. In the end of the study, the transcriptional text of the work is presented to the attention of the science world.

PDF

___

Ergun, S.N. (1946). Türk şairleri. C 2. İstanbul: Suhulet Matbaası.
Eroğlu, S. ve Akhan, A. (2013). Seyahatnamelerde Sinop. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 257-272.
İsen, M. (haz.) (1994). Künhü'l-ahbar'ın tezkire kısmı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanığı Yayınları.
İsen, M., vd. (2003). Eski türk edebiyatı el kitabı. İstanbul: Grafiker Yayınları.
Kaya, B. A. (2010). Şehrengiz. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara:
Kurşun, Z., Kahraman, S. A. ve Dağlı, Y. (haz.) (1999). Evliya Çelebi seyahatnamesi (2.Kitap). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Levend, A. S. (1958). Türk edebiyatında şehr-engizler ve şehr-engizlerde İstanbul. İstanbul: İstanbul Enstitüsü Yayınları.
Öz, M. (2009). Sinop. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, C 37, 252-256.
Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Schimmel, A. (2004). İslamın mistik boyutları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Tezcan, N. Güzele bir şehrengizden bakış http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/12/849/10746.pdf (Erişim Tarihi: 25.09.2014).
Tığlı, F. (2007). Klasik türk edebiyatında şehrengiz çalışmaları hakkında bibliyografya denemesi". Turkish Studies, 2/4, 763-770.
Tuğcu, E. (2007). Şehrengizler ve âyîne-i hûbân-ı Bursa: Bursa şehrengizlerinde güzeller. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Turan, L. (2011). "Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî'nin Siroz şehrengîzi", Osmanlı Araştırmaları, 37, 49-76.
Türkiye Diyanet Vakfı, C 38, 461.
Yılmaz, M. (1992). Edebiyatımızda islami kaynaklı sözler. İstanbul: Enderun Kitabevi.
http://www.yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=105786 (Erişim Tarihi: 20.07.2014).