Adalet Ağaoğlu’nun hikâyelerinde bir eleştiri vasıtası olarak ironi

Bir sözün aksinin ima edilmesi anlamınagelen ironi dünya ve Türk edebiyatındakullanılan bir anlatım tekniğidir. Klasikdönemde tiyatroda yaygın olarak kullanılanironi, modern edebiyatın en çok başvurduğu kullanım tekniklerinden biri olmuştur.Türk edebiyatında ironiyi başarıyla kullanan yazarlardan biri Adalet Ağaoğlu’dur.Adalet Ağaoğlu; sistem eleştirisini ironi vehiciv aracılığıyla yapar. Roman ve hikâyeyazarlığına toplumcu gerçekçilik tartışmalarının yoğun olduğu 12 Mart dönemindebaşlayan Adalet Ağaoğlu, bu döneminangaje ve popülist edebiyat anlayışına tepkigöstermiştir. Roman ve hikâyelerindebiçimsel yeniliklerle angaje edebiyatı eleştirir. Bu anlamda onun eserleri diğer 12Mart dönemi eserlerinden ayrılır. Hikâyelerinde tema olarak devrin meseleleri veideolojik konuları işlese de estetik kaygılarıbirinci plandadır. Adalet Ağaoğlu, ihtilaldöneminin psikolojik baskısı içerisindekinayeli, örtülü söyleme aracı olarak ironiye başvurur.

Irony, as a means of criticism in the stories of Adalet Ağaoğlu

Irony, which is to mean opposite of what is said, is a narrative technique that is used in Turkish and World literature. Irony, which is among the most applied techniques of modern literature, was used commonly in classical literature. Adalet Ağaoğlu is amongthe authors that employs irony successfully in Turkish literature. Adalet Ağaoğlu makescriticism of the system through irony and satire. Adalet Ağaoğlu, who began novel andstory writing in 12 March period when social realism debates took place most intensively, reacted against the perspective of engaged and populist literature. By struc- tural innovations in her novel and stories, she criticizes engaged literature. It is in this respect that her works are distinct from the other works of 12 March period. Although her themes deal with the issues of the period and ideological subjects, esthetic worry is the most significant aspect of her writing. Adalet Ağaoğlu employs irony as ameans of sarcastic and implicit narration during the psychological pressure of the period of revolution.

PDF

___

AĞAOĞLU, Adalet, “Türk Aydını ve Ben Kimim Sorusu”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, (Der. Sabahattin Şen). İstanbul: Bağlam Yayınları. 1995.
_________, Hayatı Savunma Biçimleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.2005c.
_________, Sessizliğin Sesi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2005a
_________, Yüksek Gerilim, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2011.
_________, Geçerken. İstanbul: Yapı kredi Yayınları. 1986.
_________, Göç Temizliği. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2008.
_________, Hadi Gidelim, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. 2005b
AKATLI ALTIOK, Füsun. “Sessizlikten Ses Geliyor”. Türk Dili. 322 (Temmuz /1978)
ANDAÇ, Feridun. Adalet Ağaoğlu Kitabı. İstanbul: İş Bankası Yayınları. İstanbul. 2005.
AYTAÇ, Gürsel. Edebiyat Yazıları II, Ankara: Gündoğan Yayınları, 1991. AYVERDİ, İlhan (haz.). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. C:2, 2008
CEBECİ, Oğuz. Komik Edebi Türler – Parodi, Satir, İroni. İthaki Yayınları. 2008.
EGAN, Cort. “İroninin Kurbanı”, Kitap-lık, (Çev. Yurdanur Salman – Deniz Hakyemez). 123 (Ocak / 2009).
FRYE, Northrop. “Kış Mitosu: İroni ve Hiciv”. Kitap-lık, (Çev: Yurdanur Salman – Deniz Hakye- mez). 123 (Ocak / 2009).
GÜÇBİLMEZ, Beliz. Sophokles’ten Stoppard’a İroni ve Dram Sanatı. Ankara: Deniz Kitapevi. 2005.
GÜLENDAM, Ramazan. Türk Romanında Dine ve Din Adamına Bakış, Hece, nr.65-66-67, Mayıs, Haziran- Temmuz 2002.
KABACALI, Alpay. “An”ların Uzun Soluklu Yazarı. İstanbul: Tüyap Yayınları. Kasım 1994.
KARPAT, Kemal. Türkiye’de Göçün ve Gecekondunun Tarihsel Kökenleri. İstanbul: İmge Yayınları. 2003.
KİERKEGARD, Soren. İroni Kavramı. (Çev. Sıla Okur), İstanbul: İş Bankası Yayınları., 2004.
MORAN, Berna. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3. İstanbul: İletişim Yayınları. 1998.
NACİ, Fethi, 100 Soruda Türkiye’de Roman ve Toplumsal Değişme, İstanbul: Gerçek Yayınları, 1981.
NARLI, Mehmet. “Öykü ve İroni”. Hece. 125 (Mayıs / 2005)
O’CONNOR. William.“İroni”. Kitap-lık, 123 (Ocak/ 2009).
ÖZEN, Hayati – TONAK Hacı. “Adalet Ağaoğlu’yla Söyleşi”. Tömer Çeviri. 8 (Yaz/ 1996)
PEHLİVAN, Müge. Ömer Seyfettin’den Oğuz Atay’a Türk Öykücülüğünde İroni. Balıkesir Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. 2009.
TAŞDELEN, Vefa. “Romantik İroni”. Hece, 125 (Mayıs / 2007).
TOSUN, Necip. Modern Öykü Kuramı. İstanbul: Hece Yayınları.(Kasım/ 2011)
TOSUN, Necip. “ İronik Portreler:Tahsin Yücel’in Öykücülüğü”, Kitap-lık. 123( Ocak/ 2009)
UĞURLU, Seyit Battal. Adalet Ağaoğlu’nun Hayatı, Roman ve Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van. 2003.
ÜNAL, Hayriye. “Adalet Ağaoğlu’yla Romanları, Öyküleri ve Tiyatroları Üzerine: “Hiçbir Şeyden Öğrenmedim Yazarak Öğrendiğim Kadar. Hece. 143 (Kasım/ 2008).