Tunceli-Çemişgezek- Doğan Köyü Halı Dokuma Örnekleri

Toplumda yüzyıllardır büyük bir çeşitlilik içinde yer bulan geleneksel el sanatları arasında en önemli grubu dokumalar oluşturmaktadır. Dokumalar, toplumun dış etkenlere karşı korunma gereksinimi ile doğmuş olmakla birlikte, zamanın kendisine yüklediği sanatsal ve kültürel bir ifade de taşımaktadır. Anadolu, dokuma sanatı açısından zengin bir coğrafyadır. Her yörede, özgün ve bazen de Anadolu'nun ortak özellikleriyle karşımıza çıkan dokuma sanatı, pek çok açıdan büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Dokuma konusunda zengin örneklere sahip kentlerden biri de Tunceli'dir. Özellikle Şavak Aşiretinin yoğun olarak yaşadığı köylerde halı ve diğer dokuma türleri teknik ve estetik açıdan hayli gelişkindir. Bu köylerden biri olan Çemişgezek İlçesi'ne bağlı Doğan Köyünde yapmış olduğumuz incelemeler sonrasında elde edilen halı örneklerinin, ihtiyaçlar neticesinde sedir, yan, taban ve yastık yüzü gibi değişik formlarda dokunduğu görülmüştür. Halıların genelinde kompozisyon olarak gôllü/göllü halı olarak düzenleme yapılmış ve bu gôller, çok kollu yıldız, kanat desenli, sekizgen madalyonlu, akrep ve ejder motifleriyle zenginleştirilmiştir. Yörede görülen bu örnekler konar-göçer kültürünün son örnekleri olarak değerlendirilebilir. Gelişen sanayi ile birlikte değişen yaşam koşulları bu kültürün artık yok olmayla karşı karşıya gelinmesine neden olmuştur. Yöreye ait ürünlerin incelenmesi, yazılması ve gelecekte tekrar ele alınması için belgelenmesi, kültürel yok oluşun engellenmesi adına yapılacak olan çalışmalar, geleneksel el sanatlarımızın geleceği açısından ivedilikle üzerinde durulması gereken konulardır.

Tunceli-Cemisgezek- Dogan Village Carpet Weaving Samples

Weaving makes up the most important group among traditional craftwork that finds a place among a great variety in the society for centuries. Although weaving was born with the requirement to protect the society against external effects, it has an artistic and cultural expression attached to it with time as well. Anatolia is a geographical location having important examples in weaving matter. Weaving art, coming forward with a unique and sometimes integrative understanding in each region, has rich samples. One of the cities having rich examples in weaving is Tunceli City. Carpet and other weaving examples show diversity in the villages where Savak Tribe lives densely and continues its presence in the city. It is observed that carpet samples, which were obtained as a result of the examinations made in one of these villages, Dogan Village of Çemisgezek County, were weaved in various forms such as sofa, side, base and pillowcase. Arrangements were made as laky carpet, a composition of the carpet in general, and these laky carpets were enriched with the multi armed star, wing pattern, octagonal medallion, and scorpion and dragon motifs. These examples seen in the region can be evaluated as the last samples of migrant-settler culture. Living conditions, changing in parallel to the developing industry, have caused this culture to face vanishing. Studies to be made for the examination and writing of the products belonging to the region and their documentation to handle them again in the future are the issues to be focused on swiftly for the future of our traditional craftwork.

___

  • Acar, B. (1975). Kilim ve Düz Dokuma Yaygılar, İstanbul: Ak Yayınları.
  • Aksoy, E. (2011). Şavak Havlı ve Havsız Kirkitli Dokumaları, (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Alantar, H. (2007). Motiflerin Dili, İstanbul: Yorum Yayıncılık.
  • Deniz, B. (1985). "Geçmişten Günümüze Halıcılık", Türk Halı Sanatı I. Bilim, Birlik, Başarı, S.46, İzmir, 18-32.
  • ---------------. (2000). Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları, İstanbul: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
  • ---------------. (2015). "Anadolu-Türk Halı Sanatının Kaynakları", Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Dergisi, Sayı: XIV-1, 79-103.
  • Erbek, M, (2002). Çatalhöyük'ten Günümüze Anadolu Motifleri, Ankara: T.C.Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Güzel, E. - Oskay, N. (2013). "Van'da "Şah- I Meran" Motifli Örnekler", VIII. Uluslar Arası Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu Sanat Etkinlikleri, Bakü -Azerbeycan, , 559-564.
  • Kırzıoğlu, N. (t.y.). Doğu Yöresi Halıları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Kutlu, M. M. (1987). Şavaklı Türkmenlerde Göçer Hayvancılık, Ankara: Kültür Ve Turizm Bakanlığı, Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları:84.
  • Yetkin, Ş. (1991). Türk Halı Sanatı, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-Cover
  • ISSN: 1304-4990
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Yayıncı: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
Sayıdaki Diğer Makaleler

Kuruluş ve Tesis Yeri Seçimine Etki Eden Faktörlerin Lojistik Regresyon Yardımıyla Analizi: Doğu Anadolu Bölgesi Üzerine Bir Uygulama

Hakan EYGÜ, Onur YILDIRIM

Çağdaş Felsefe Öncesi Düşüncede Akıl - İlerleme İlişkisi

Hilal KAHRAMAN

Kurumsal İtibarın Bileşenleri ve Parametreleri Üzerine Deneysel Bir Çalışma: Türkiye’nin Öncü Kurumlarından Biri / An Experimental Study on Components and Parametres of Corporate Reputation: One of The Pioneer Corporations of Turkey

Fatma Geçikli, M.Serdar ERCİŞ, Meryem OKUMUŞ

Robert M. Pirsig’in Romanlarında İşlevsel Değer Eleştirisi / Criticism of Functional Value in the Novels of Robert M. Pirsig

Bahset Karslı

Tunceli-Çemişgezek- Doğan Köyü Halı Dokuma Örnekleri

Mehmet KULAZ, Eylem GÜZEL

Güzel Sanatlar Liselerinde Piyano Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Karadeniz Bölgesi Örneği)

Varol ÇİÇEK, Köksal APAYDINLI

İyi Oluş Fenomeninin Bilişsel Boyutunun Yapılandırılması: Olumlu Yönelimler Modeli / Structuring the Cognitive Dimensions of Well-Being Phenomenon: Positive Orientation Model

Özkan Çikrıkci

Güngör Dilmen'in Kurban ve Christa Wolf'un Medea. Stimmen Yapıtlarında Çocukların Kurban Edilmesi Sorunsalı Üzerine

Yıldız AYDIN

Güngör Dilmen’in Kurban ve Christa Wolf’un Medea. Stimmen Yapıtlarında Çocukların Kurban Edilmesi Sorunsalı Üzerine / On the Problem of Sacrifice of Children in Güngör Dilmen’s Kurban and Christa Wolf’s Medea. Stimmen

Yıldız AYDIN

Tüketim Toplumunda Kusursuzlaş(tır)ma Ayinlerinin Kurbanı Olarak Beden / Body as the Victim of the Perfection(ing) Rituals in the Consumption Society

AYŞULA KURT