Erzurum Turizm Talebini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi: Panel Veri Analizi

Turizm sektörü 2. Dünya Savaşı’ndan beri bütün dünyada hızla gelişen bir yapıyasahiptir ve ülkeler için önemli bir gelir kaynağıdır. Döviz kazandıran ve istihdam sağlayan yapısıile büyümeyi desteklemektedir. Bu sebeple, turizm sektörü özellikle gelişmekte olan ülkelerinbüyümesinde önemli bir etkiye sahiptir. Türkiye’de de son yirmi yılda yapılan turizm yatırımlarıciddi şekilde artmış, bu yatırımlarla beraber turizm gelirleri de yükselmiştir. Yatırımların büyükkısmı Türkiye’nin batısında bulunan illere yapılsa da ülkede yoğun turist çeken birçok başka şehirbulunmaktadır. Özellikle kış ve kültür turizmi ile dikkat çeken Erzurum bunlardan biridir. Buçalışmada, 1998-2017 döneminde Erzurum iline yönelik turizm talebini etkileyen faktörlerincelenmiştir. Erzurum’a en çok turist gönderen ülkelerden verisine ulaşılabilen dördü seçilmiş vepanel veri analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre hem gelir hem de fiyat değişkenianlamlı bulunmuş, her iki değişkenin de Erzurum’a gelen turist sayısını pozitif yönde etkilediğibelirlenmiştir. Erzurum’da tatil yapmanın maliyetinin göreli olarak daha düşük olması, fiyat artışıolsa dahi talebin düşmesine neden olmamıştır.

Examination of the Factors Affecting the Erzurum Tourism Demand: Panel Data Analysis

The tourism industry has been developing rapidly worldwide since World War II and is an important source of income for countries. It supports growth with its structure that provides foreign currency earnings and employment. Therefore, the tourism sector has a significant impact on the growth of developing countries in particular. Tourism investments have increased significantly in the last two decades in Turkey, and these investments have been raised the tourism receipts. Although most of the investments are directed to the provinces in western Turkey, many other cities in the country attract tourists considerably. Erzurum, which draws attention especially with winter and cultural tourism, is one of them. This study examines the factors affecting tourism demand in Erzurum in 1998-2017. According to the accessibility of data, four of the countries that send the most tourists to Erzurum, were selected, and panel data analysis was performed. The results showed that both income and price are statistically significant, and both variables positively affect the number of tourists visiting Erzurum. The fact that the cost of a holiday in Erzurum is relatively lower did not lead to a decrease in demand, even if there was an increase in prices.

PDF

___

Aydın, A., Darıcı, B., ve Taşçı, H. (2015), Uluslararası Turizm Talebini Etkileyen Ekonomik Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (45), 143-177.
Baltagi, B. H., ve Wu, P. X. (1999), Unequally Spaced Panel Data Regressions With AR (1) Disturbances, Econometric Theory, 15(6), 814-823.
Bayır, M. (2019), Rusya’nın Türkiye’ye Yönelik Turizm Talebi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı (2002-2016). Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 239-261.
Bhargava, A., Franzını, L., ve Narendranathan, W. (1982), Serial Correlation and the Fixed Effects Model. The Review of Economic Studies, 49(4), 533-549.
Bölük, G., ve Karkacıer, O. (2019), Türkiye'de Turizm Sektörünün Enerji Ve Toplulaştırılmış Diğer Sektörler İle Yapısal Analizi: Girdi-Çıktı Modeli Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), 390- 408.
Breusch, T., ve Pagan, A. (1980), The Lagrange Multiplier Test and Its Application to Model Specification in Econometrics, Review of Economic Studies, 1(47), 239-254.
Çuhadar, M. (2014), Muğla İline Yönelik Dış Turizm Talebinin Modellenmesi ve 2012-2013 Yılları İçin Tahminlenmesi, International Journal of Economic & Administrative Studies, 6(12), 1-22.
Çuhadar, M., Cogurcu, I., ve Kukrer, C. (2014), Modelling and Forecasting Cruise Tourism Demand to Izmir by Different Artificial Neural Network Architectures. International Journal of Business and Social Research, 4(3), 12-28.
Daştan, H., Dudu, N., ve Çalmaşur, G. (2016), Kış Turizmi Talebi: Erzurum İli Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(2), 403-421.
Drıscoll, J., ve Kraay, A. C. (1998), Consistent Covariance Matrix Estimation With Spatially Dependent Data, Review of Economics and Statistics, 4(80), 549–560.
Ersungur, M., Doru, Ö., ve Aslan, M. B. (2017), Türkiye’ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Sosyo-Ekonomik Belirleyicileri: Panel Veri Analiz, International Conference on Eurasian Economies-Session C, 4, 433-441.
Frıedman, M. (1937), The Use of Ranks to Avoid the Assumption of Normality Implicit in the Analysis of Variance, Journal of the American Statistical Association, (32), 675–701.
Görmüş, Ş., ve Göçer, İ. (2010), The Socio-Economic Determinant of Tourism Demand in Turkey: a Panel Data Approach, International Research Journal of Finance and Economics, 55(1), 88-99.
Greene, W. (2000), Econometric Analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice– Hall.
Güneş, E., ve Kabadayı, B. (2015), Türkiye Turizm Talebini Açıklamaya Yönelik Bir Panel Çekim Modeli Analizi, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 31-46.
Güngör, İ., ve Çuhadar, M. (2005), Antalya İline Yönelik Alman Turist Talebinin Yapay Sinir Ağları Yöntemiyle Tahmini, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 84-98.
Gürbüz, A. (2005), Kastamonu’ya Gelen Yerli Turist Profilini Belirlemeye Yönelik Bir Uygulama, Journal of Commerce & Tourism Education Faculty, (2), 75-92.
Güven, S., ve Mert, M. (2016), Uluslararası Turizm Talebinin Eşbütünleşme Analizi: Antalya İçin Panel ARDL Yaklaşımı, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 133-152.
Karadağ, S., ve Bağcı, E. (2020), Döviz Kurundaki Yükselmenin Turizm Sektörüne Etkisi: 2010-2018 Arası Türkiye Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(100), 439-457.
Karaoğlu, N. (2019), Türkiye'de Uluslararası Turizm Talebinin Dinamik Panel Veri Analizi. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 4(1), 85-101.
Kaya, A. A., ve Canlı, B. (2013), Türkiye'ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Belirleyenleri: Panel Veri Yaklaşımı, Anadolu University Journal of Social Sciences, 13(2), 43-55.
Ketenci, N. (2010), Cointegration Analysis of Tourism Demand for Turkey, Applied Econometrics and International Development, 10(1), 91-114.
Korgavuş, B. (2017), Erzurum Palandöken’in Kış Turizmi Açısından Değerlendirilmesi, ATA Planlama ve Tasarım Dergisi, 1(1), 13-23.
Köşker, H., Albuz, N., ve Ercan, F. (2019). Türkiye’de Turistik Talebin En Fazla Olduğu 10 Kentin Marka Kimlikleri Üzerine Bir Değerlendirme, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(1), 348-365.
Kudaka (2014), Erzurum İli Turizm Sektörü Raporu, Online Kaynak “http://erzurumdayatirim.kudaka.org.tr/dokumanlar/Erzurum_Turizm_S ektoru_Raporu_Ozet.pdf” Erişim Tarihi: 08.02.2020.
Kültür Ve Turizm Bakanlığı (2019), Turizm İstatistikleri 3, Online Kaynak “https://yigm.ktb.gov.tr/Eklenti/67862,turizmistatistikleri2019- 306112019pdf.pdf?0” Erişim Tarihi: 08.02.2020.
Kültür Ve Turizm Bakanlığı (2020), Kış Sporları Turizm Merkezlerine İlişkin Genel Bilgiler, Online Kaynak “https://yigm.ktb.gov.tr/TR-10177/kissporlari-turizm-merkezlerine-iliskin-genel-bilgiler.html” Erişim Tarihi: 08.02.2020.
Munoz, T. G. (2007), German Demand for Tourism in Spain, Tourism Management, 28(1), 12-22.
Orman Ve Su İşleri Bakanlığı (2013), Erzurum Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023, Online Kaynak “http://bolge13.ormansu.gov.tr/13bolge/Files/mevzuat/Erzurum.pdf” Erişim Tarihi: 08.02.2020.
Önder, A. Ö., Candemir, A., ve Kumral, N. (2009), An Empirical Analysis of The Determinants of International Tourism Demand: The Case of Izmir. European Planning Studies, 17(10), 1525-1533.
Özcan, C. C. (2015), Türkiye’de Turizm Gelirinin Makroekonomik Belirleyicileri: Panel Veri Analizi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 203-220.
Patsouratıs, V., Frangoulı, Z., ve Anastasopoulos, G. (2005), Competition in Tourism Among The Mediterranean Countries. Applied Economics, 37(16), 1865-1870.
Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. CESifo Working Paper Series No. 1229; IZA Discussion Paper No. 1240, 1 – 39.
Pesaran, M. H. (2007), A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross Section Dependence, Journal of Applied Econometrics, 22, 265-312.
Pesaran, M. H., Ullah, A., ve Yamagata, T. (2008), A Bias‐Adjusted LM Test of Error Cross‐Section Independence. The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
Tursab (2015), Kış Turizmi Raporu, Online Kaynak “https://www.tursab.org.tr/edergi?pdf=apps/OldFiles//dosya/12196/tursab-kis-turizmiraporu119314251845-1_12196_3978793.pdf” Erişim Tarihi: 08.02.2020.
Ulucak, R., Yücel, A. G., ve İlkay, S. Ç. (2020), Dynamics of Tourism Demand in Turkey: Panel Data Analysis Using Gravity Model, Tourism Economics, 1-21.
Unmto (2020), World Tourism Barometer, 18(1), Online Kaynak “https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2020- 01/UNWTO_Barom20_01_January_excerpt_0.pdf” Erişim Tarihi: 07.02.2020.
Vanat, L. (2019), 2019 International Report on Snow & Mountain Tourism: Overview of The Key Industry Figures for Ski Resorts, Online Kaynak: “https://www.vanat.ch/RM-world-report-2019.pdf” Erişim Tarihi: 01.03.2020.