II. MEŞRUTİYET’İN İLANINA İLİŞKİN İNGİLİZ BÜYÜKELÇİLİĞİNİN DEĞERLENDİRMELERİ

Jön Türk hareketi Osmanlı tarihinin son evresinde en önemli sosyal vesiyasi harekettir. İttihâd ve Terakkî’ye giden süreçte devlet temelindensarsılmıştır. İmparatorluğun son yüzyılına damgasını vuran gelişmelerden biriMeşrutiyet yönetimine geçiş olmuştur. I.Meşrutiyet 23 Aralık 1876’da ilanedilerek ilk kez Anayasal bir dönem başlamıştır. Ancak bu süreç kısa ömürlüolmuştur. II.Meşrutiyet yıkılmakta olan Osmanlı Devleti’ni kurtarmak amacıylave uzun süren bir baskı dönemine tepki olarak tekrar ilan edilmiştir. 1908’de yurtiçinde ve dışında gelişen olaylar üzerine İttihâd ve Terakkî Cemiyeti hareketegeçmeye karar vermiştir. İkinci kez ilan edilen Meşrutiyet’in doğuşu,uygulanması, Avrupa’daki yankıları, dış ilişkilere etkisi genel olarak çalışmanınsınırlarını çizmiştir. Bu doğrultuda II.Meşrutiyet’in ilanının özelde İngilizBüyükelçiliği gözünden algılanışı ve genelde Türk-İngiliz ilişkilerinin görünümübu çalışmanın temelini kapsayan iki esas konu olmuştur. Bu değerlendirmelerinİngiliz Büyükelçiliği’nin kaleminden çıkması İngiltere’nin Osmanlı Hükümeti veMeşrutiyet’in ilânı hakkında neler düşündüğünü açıkça ortaya koymaktadır.Makalede yararlanılan yıllık raporlar İngiliz ulusal arşivinden alınmıştır.

Evaluations by English Embassy Related to Proclamation of Second Constitutional Monarchy

The Young Turk movement is the most crucial social and political movement in the last phase of the Ottoman history. The Empire was shaken from its foundation in the process of transition from Young Turks Movement to Union and Progress. Transition to the rule of the Constitutional Monarchy was one of the developments that marked the last century of the Empire. The first Constitutional period began on December 23, 1876 by proclamation of I. Constitutional Monarchy. However, this process has been short-lived. II.Constitutional Monarchy was re-proclaimed in an attempt to rescue the Ottoman Empire that was about to collapse and as a reaction to a long period of oppression. In 1908, the Party of Union and Progress decided to take action uponthe events within and outside the country. Frame of our study is limited with Second Constitutional Monarchy’s birth, implementation, reflection in Europe, influences to foreign relations. In this respect, there are two main subjects of this study, one is perception of the proclamation of the Second Constitutional Monarchy by the British Embassy in particular and the other is appearance of Turkish-British relations. The publication of these evaluations by the British Embassy clearly reveals what the UK thinks about the proclamation of the Ottoman Government and Constitutional Monarchy. The annual records we used in the article were taken from the British National Archives.

PDF

___

Ahmad, Feroz. (1999). İttihat ve Terakki 1908-1914. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Alkan, Ahmet Turan, (2013). II.Meşrutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Alkan, Necmettin, (2009). Mutlakiyetten Meşrutiyete II.Abdülhamid ve Jön Türkler 1889-1908, İstanbul: Selis Kitaplar.
Alkan, Necmettin. (2008). “1908 Jön Türk İhtilâlinin Başlamasında Reval Buluşmasının Önemi”, Toplumsal Tarih, (Sayı:175/Temmuz 2008), (s.48- 52).
Armaoğlu, Fahir. (1997). 19.Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-194). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Aydın, Mithat. (2011). “II.Meşrutiyet’in İlanı ve İngiltere”, Belgi, (Sayı:1/Kış 2011/I), (s.15-49).
Birinci, Ali. (1999). “Türk Siyasî Düşüncesinde İngilizperestlik”, İngilizler ve Türkler-Osmanlı’dan Günümüze Türk-İngiliz İlişkileri (1789-1939), Çev: Yılmaz Tezkan, 21.Yüzyıl Yayınları: 8, Ankara, (s.177-185).
Hanioğlu, M.Şükrü. (1985). Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türkler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kansu, Aykut. (1995). 1908 Devrimi, İstanbul: İletişim Yayınları.
Karal, Enver Ziya. (1996). Osmanlı Tarihi- İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908-1918), IX, Ankara: Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Karpat, Kemal. (2007). Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi, Ankara.
Knight, E.F. (1909). The Awakening of Turkey: A History of The Turkish Revolution, London: John Milne.
Kuran, Abdullah B. (2000)., İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, İstanbul: Kaynak Yayınları.
Leskovikli Mehmet Rauf. (1991). İttihat ve Terakki Ne İdi, İstanbul: Arba Yayınları.
Mardin, Şerif. (2008). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İstanbul: İletişim Yayınları.
Menteşe, Halil. (1986). Osmanlı Mebusan Meclis Reisi Halil Menteşe’nin Anıları, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Niyazi, Ahmet. (2003). Hürriyet Kahramanı Resneli Niyazi Hatıratı (Hatırat-ı Niyazi), İstanbul: Örgün Yayınevi.
Petrosyan, Yuriy Aşatoviç. (1974). Sovyet Gözüyle Jöntürkler, İstanbul.
Ramsaur, Ernest E. (2004). Jön Türkler 1908 İhtilalinin Doğuşu, İstanbul: Pınar Yayınları.
Rooney, Chris B. (1998/2008). “Osmanlı İmparatorluğu’na Gelen İngiliz Deniz Misyonlarının Uluslararası Önemi, 1908-1914”, Çev: Önder Kocatürk, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 7/(13-14), (s.73-106).
Tahsin Paşa. (1931). Abdülhamit ve Yıldız Hatıraları, İstanbul: Milliyet Matbaası.
The National Archives of United Kingdom (General Report on Turkey for the year 1908, Sir G.Lowther to Sir Edward Grey).
Tunaya, Tarık Zafer. (1960). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, İstanbul: Yedigün Matbaası.
Tunaya, Tarık Zafer. (1989). Türkiye’de Siyasal Partiler, Bir Çağın Bir Kuşağın Bir Partinin Tarihi, III, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
Tunaya, Tarık Zafer. (2007). Türkiye’de Siyasal Partiler, İkinci Meşrutiyet Dönemi 1908-1918, I, İstanbul: İletişim Yayınları.
Türkgeldi, Ali Fuat. (2010). Görüp İşittiklerim, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Uluben, Erol. (1967). İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
Uluben, Erol. (2005). İngiliz Devlet Arşivi Gizli Belgeleri-Türkiye’nin Parçalanması ve İngiliz Politikası (1900-1920), İstanbul: Örgün Yayınevi.