Kurtuluş Savaşı Yıllarında Çukurova “Sosvo-Ekonomik Bir Değerlendirme”

Mondros Mütarekesi’nden hemen sonra İtilâf Devletleri tarafından iş¬gal edilen Çukurova, 20 Ekim 1921 Ankara Antlaşması’nın sonucu olarak yeniden Türk yönetimine geçmiştir. İtilâf Devletleri’nin bölgeyi işgal sebeplerinden biri de, bölgenin ekonomik gücünü ellerine geçirmek ve bu gücü kullanmaktı. Bu makalede, Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı yıllarında Çukurova’da ekonomik faaliyetler, yer altı yerüstü kaynaklan, üretim-tüketim ilişkileri, fiyatlar, Tekâlif-i Milliye’nin (Ulusal Yükümlülükler) bölgede uygulanması, işgalle mücadeleye ekonomik destek sağlama faaliyetleri, çalışma hayatı ve sosyal gruplar gibi sosyo-ekonomik oluşumlar değerlendirilmiştir. Makalede, başta Genelkurmay ATAŞE Arşivi olmak üzere, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri, Dönemin basım, Kurtuluş savaşı hatıraları ve araştırmalar kaynak olarak kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türk Kurtuluş Savaşı, Çukurova, Ankara Hükümeti, Fransa, Ekonomik Faaliyetler

Cilicia Durıng Turkısh in Dependence War Years “An Approaca On Social And Economic Aspects”

Cilicia was occupied by “Entente States” immediately after the “Mondros Truce”. When the “Ankara Treaty” was signed in 20 October 1921 Cilicia was handed över to the Turkish Administration. One of the reasons for Entente Povers to occupy this region was to again the economic means and use them. In this article, matters like the economic activities in Cilicia during I. World War and Turkish National Independence War, natural resources, production- consumption relations, prices, application of “National Obligations Law” in this area, efforts to gather aid for the struggle against the occupation, working environment and social groups had be evaluated. In study, primarily General Staff Archives (ATAŞE) and also Prime Ministry Ottoman Archives (BOA) documents, press of that period, memoirs from Turks National Independence War and some researches had be used as oıır sources.

Keywords:

Turkish National Independence War, Cilicia, Ankara Government, France, Economic Activities,

PDF

___

Kasım Ener, Tarih Boyunca Adana Ovasına (Çukurova’ya) Bir Bakış, Adana, 1993
Bilge Umar, Türkiye Halkının İlkçağ Tarihi, İzmir, 1982
Strabon, Coğrafya, Anadolu, Çev. Adnan Pekman, İstanbul, 1991
Ener, Tarih Boyunca
Bülent Varlık, Emperyalizmin Çukurova’ya Girişi, Ankara, 1977, s. 50; Hayati Doğanay, Türkiye İktisadî Coğrafyası I, Erzurum, 1986
Ali Rıza Bey; “Adana ve Havalisi Hakkında İktisadî Tedkikât", Ayın Tarihi, e. 10-11, sayı: 29-34 (Eylül 1926-1927)
Damar Arıkoğlu, Hatıralarım, İstanbul, 1961
Ali Fuat Türkgeldi, Mondros ve Mudanya Mütarekeleri Tarihi, Ankara, 1948
HTVD, 31 (Mart 1960) v: 781, 782, 783
Yeni Adana Gazetesi Koleksiyonu:[YA], 9 Eylül 1920, sayı:14
A, Hulki Saral, Türk İs-tiklâl Harbi, IV. Cilt, Güney Cephesi, Ankara, 1966
Yahya Akyüz, Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu, Ankara, 1988
YA, 26 Mart 1921, sayı: 66. Hakimiyet-i Milliye, 3 Mayıs 1921, sayı:175
YA, 20 Eylül 1921 sayı: 155
YA, 19 Şubat 1921, sayı: 56
YA, 20 Teşrinievvel 1337/20 Ekim 1921. sayı: 168
ATAŞE, K: 1047. D: 166/151 A F: 11
ATAŞE, K: 257, D: 10/2, F: 50
YA, 30 Haziran 1921, sayı: 117
E, Bremond, La Clıcie en 1919-1920, Paris, 1921
YA, 1 Kanunusani 1337/1 Ocak 1921, sayı: 43
YA, 26 Nisan 1921, sayı: 75
YA, 19 Mart 1921, sayı: 64
YA, 12 Mart 1921. sayı: 62
YA, 9 Nisan 1921, sayı: 70
Hakimiyet-i Milliye, 27 Eylül 1921, sayı; 305
YA, 9 Nisan 1921, sayı:70
YA, 1 Eylül 1921, sayı:147
YA, 17 Kanunuevvel 1338/17 Aralık 1922, sayı: 444
YA, 19 Şubat 1922, sayı: 218
YA, 23 Mart 1922, sayı: 236
YA, 12 Kanunusani 1338/12 Ocak 1922, sayı: 200
YA, 12 Eylül 1922, sayı: 364
YA, 27 Kanunuevvel 1337/27 Aralık 1921, sayı: 193
YA, 29 Ocak 1922, sayı: 202
YA, 22 Şubat 1922, sayı: 208
YA, 3 Mayıs 1921, sayı: 77 ve 19 Haziran 1921, sayı: 108
BOA.DH.KMS. D:57-l, V:25
YA, 30 Teşrinievvel 1336/30 Ekim 1920, sayı: 290
YA, 14 Haziran 1922, sayı: 290
YA, 4 Eylül 1921, sayı: 148
TBMM Zabıt Ceridesi, I. Devre [ZC], c. 15
YA, 14 Kanunusani 1338/14 Ocak 1922, sayı: 201
Arıkoğlu, Hatıralarım
YA, 1 Haziran 1921, sayı:96
YA, 20 Eylül 1921, sayı: 155
Ferda, 5 Kanunusani 1336/5 Ocak 1920, sayı: 96.
YA, 8 Mart 1921, sayı: 61
YA, 25 Kanunusani 1337/25 Ocak 1921, sayı: 49 ve 22 Eylül 1921, sayı: 156
YA, 30 Teşrinisani 1336/30 Kasım 1920, sayı: 34, 22 Eylül 1921, sayı: 156
YA, 22 Kanunusani 1337/22 Ocak 1921, sayı: 48
YA, 29 Kanunusani 1337/29 Ocak 1921. sayı; 50. 23 Mayıs 1921, sayı: 88, Hakimiyet-i Milliye, 3 Mayıs 1921, sayı; 175
YA, 25 Kanunusani 1337/ 25 Ocak 1921, sayı:49 ; YA, 11 Teşrinievvel 1337/II Ekim 1921, sayı: 164
YA, 12 Şubat 1921, sayı; 54
Kasım Ener, Çukurova Kurtuluş Savaşında Adana Cephesi, Ankara 1970
Memmet Evsile, Atatürk, Millî Mücadele ve Cumhuriyet, Amasya 1999
Serpil Sürmeli, Millî Mücadele’de Tekâlif-i Milliye Emirleri, Ankara 1998
YA, 16 Haziran 1922, sayı: 292
Hakimİyet-i Milliye; 30 Ekim 1921, sayı:338
YA, 15 Haziran 1921, sayı: 105
YA, 1 Eylül 1921, sayı: 147
YA, 1 Kanunusani 1338/1 Ocak 1922, sayı: 195
TBMM Gizli Celse Zabıtları, Ankara 1984, e,2
YA, 11 Kanunuevvel 1337/11 Aralık 1921, sayı: 186
YA, 19 Şubat 1922, sayı: 210
YA, 27 Teşrinievvel 1337/27 Ekim 1921, sayı: 171
YA, 30 Nisan 1922, sayı: 259 ve 1 Mayıs, sayı: 260
YA, 3 Kanunusani 1338/3 Ocak 1922.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi