Atatürk’ün Tari̇h Anlayışı

Atatürk Milli Mücadele’nin hemen ardından çok köklü yenileşme hareketlerine girişti. Yapılan çalışmalar şekli olmaktan ziyade içerikle ilgiliydi. O Türk Milleti’nin Dünya ulusları arasında hak ettiği yeri almasını arzuluyordu. Bir taraftan yeni kurulan ülkenin temelleri bina edilirken, diğer taraftan ülkenin yurt dışındaki prestij ve konumunun düzeltilmesi için de yoğun çaba sarf ediyordu. XX. Yüzyılın başında Batı, Doğu dünyasının tamamına, tabii olarak Türklere de ikinci sınıf insan muamelesi yapıyor, bu tavrı her fırsatta dile getiriyordu. Bu dutumu yakından bilen Mustafa Kemal, Türklere isnat edilen kimi zaman hakaret seviyesine varan ithamlara karşı koymak, Türk Milleti’nin gerçek kimliğini dünyaya tanıtmak, ülkede var olan kronolojik tarih anlayışından kurtulmak, sosyal tarih anlayışına geçmek için yoğun tarih çalışmaları yapılmasına karar verdi. Yapılan çalışmalar sonucu “Türk Tarih Tezi” ortaya atıldı. Türk tarihinin İslam veya Osmanlı tarihiyle sınırlı olmadığı, en az İslam sonrası tarih kadar başarılarla dolu bir İslam öncesi Türk tarihinin varlığı ortaya çıkarıldı. O tarihin sadece kronolojiden ibaret olmadığını belirterek, Türk tarihinin kültür ve uygarlığını ortaya çıkarmayı hedef edinen bir çalışma planı doğrultusunda tarihin beşeri yönünün ortaya çıkarılmasını, Türk tarihçilerine görev olarak verdi. Bu amaçla 1931 senesinde Türk Tarih Kurumunu kurdu. Tarihin hem milli hem de evrensel yanına dikkat çekerek, talihin milletler arasında dostluk ve barış için kullanılması gerekliliğine kuvvetli bir biçimde vurgu yaptı. 1938’deki ölümüne kadar da tarihe olan ilgisi hiç azalmadı, aksine kendi döneminde yapılan tüm tarih çalışmalarının ya içinde yer aldı ya da yapılanları çok yakından takip etti.

Anahtar Kelimeler:

Atatürk, Türk Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Türk Tarih Tezi, Evrensel Tarih

Atatürk undertook very radical innovation movements just after the Turkish National Struggle for Independence the shape. He wished that the Turkish Nation would take its right position among the World Nations. The foundations of the new-established country were built, and at the same time he made an intensive effort in order to correct the country’s prestige and position abroad. At the beginning of twentieth century, the West treated all the East, naturally including the Turks, as the second-class people and expressed this in every chance Mustafa Kemal, who was quite awere of this condition, made the decision that history should be studied intensively in order to oppose the accusitions of Turks (by the West), which sometimes reached the level of insult; to introduce the real identity of the Turkish Nation to the World; to get rid of the current understanding of chronological history and to pass to the understanding of social history. The Turkish History Thesis was suggested as a result of the studies which had been carried out. It was brought to light that the Turkish History was not limited with the İslam History or Ottoman History and before the İslam there had been a Turkish History which was full of at least as many accomplishments as the Post-Islam History. He pointed out that history did not only consist of chronology, and charged the Turkish historicians with thw duty of revealing the contributions of human beings to the history in the direction of a studying plan that aimed at revealing the culture and civilization of the Turkish History. To achieve this goal he founded the Turkish Historical Society in 1931. Attracting attention to both national and universal sides of history, he emphasized that history had to be used for international friendship and peace. His interest in history had never become less till his death in 1938, on the contrary he participated in ali of the historical studies which were carried out in this time or follewed the studies at close range.

Keywords:

Atatürk, Turkish History, Turkish Historical Society, Turkish History Thesis, Universal History,

PDF

___

Ersanlı Behar, Büşra, İktidar ve Tarihi Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937), İstanbul 1996.
Doğan, Nuri, Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918), İstanbul 1994.
Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çeviren Metin Kıratlı, Ankara 1991.
Mansel, Philip, Dünyanın Arzuladığı Şehir Konstantinopolis 1453-1924, Çeviren Şerif Erol, İstanbul 1996.
Ilgaz, Turhan, İdraksiz Osmanlı, Düşünen Siyaset, S.7-8, Ankara 1999.
Göyünç, Nejat, Osmanlı Devleti Hakkında-Kuruluşunun 700. Yılı Münasebetiyle, Cogito, S.19, İstanbul 1999.
Copeaux, Etienne, Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine, Çeviren Ali Berktay, İstanbul 1998.
Tunçay, Mete, Cihat ve Tehcir, İstanbul 1991.
Mansel, Philip, Sultanların İhtişamı, Çeviren Nigâr Alemdar, İstanbul 1998.
Hafız İbrahim Demiralay’ın Hatıratı ve Isparta’da Milli Mücadele İle İlgili Belgeler, Yayına Hazırlayanlar Bayram Kodaman-Hasan Babacan, Isparta 1998.
Eroğlu, Hamza, Türk İnkılâp Tarihi, İstanbul 1982.
İnan, Afet, Atatürk ve Tarih Tezi, Belleten, C.III, S.10, Ankara 1939.
Berktay, Halil, Cumhuriyet İdeolojisi ve Fuat Köprülü, İstanbul 1983.
Karal, Enver Ziya, Atatürk’ün Türk Tarih Tezi, Atatürkçülük, C.II, İstanbul 1988.
Türk Tarihinin Ana Hatları-Methal Kısmı-, Ankara 1931, s.69-70.
Akozan, Feridun, Atatürk, Sanat ve Sanatkâr (Sanatçı), Atatürkçülük, C.II, İstanbul 1988.
Pittard, Eugene, Atatürk’ün Hatırasını Tazim, Belleten, C.III, S.10, Ankara 1939.
Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, Çeviren Yıldız Moran, İstanbul 1984.
Fontana, Josep, Avrupa’nın Yeniden Yorumlanması, Çeviren Nurettin Elhüseyni, İstanbul 1995.
Braudel, Fernand, Uygarlıkların Grameri, Çeviren Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara 1996.
Gölen, Zafer, Baron de Tott’un Seyahatnamesine Dair, Bilge, S.17, Ankara 1998.
Gölen, Zafer, Avrupa’da Türk Düşüncesinin Oluşumu, Dönence, S.3, Isparta 1998.
Volney, Harabeler, Çeviren Kazım Akses, İstanbul 1946.
Tarih III, TTK-Maarif Matbaası, Ankara 1941.
Topuz, Kerem, Kartpostal Karikatürü, Abdülhamid ve Türkiye’nin İmajı, Tombak, S.23, İstanbul 1998.
Moorehead, Alan, Çanakkale Geçilmez, Çeviren Günay Salman, İstanbul 1972.
Baykal, Bekir Sıtkı, Atatürk ve Tarih, Belleten, C.XXXV, S.140, Ankara 1971.
Marshall, Robert, Doğudan Yükselen Güç Moğollar, Çeviren Füsun Doruker, İstanbul 1996.
Lincoln, W. Bruce, Vahşi Batı, Sibirya ve Ruslar, Çeviren Mehmet Harmancı, İstanbul 1996.
Kodaman, Bayram, Sultan II. Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası, Ankara 1987.
Topçubaşı, Arslan, Batı ve Şark Meselesi, Ankara 2000.
Merçil, Erdoğan, Copeaux, Etienne, (Çev. Berktay, Ali), Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993 Türk Tarih tezinden Türk-İslâm Sentezine, Belleten, CLXIII, S.236, Ankara 1999.
Atay, Falih Rıfkı, Zeytindağı, İstanbul 1981, s.8, 39-41.
Ortaylı, İlber, Osmanlı Kimliği, Cogito, S.19; İstanbul 1999, s.81.
Gökdemir, Oktay, Bozkurt, İbrahim, 700. Yıl ve Osmanlı İmparatorluğu tartışmaları Üzerine, Düşünen Siyaset, S.7-8, Ankara 1999.
Bakiler, Yavuz Bülent, Üsküp’ten Kosova’ya, Ankara 1996.
Doğan, Nuri, Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918), İstanbul 1994.
Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512), Hazırlayan Necdet Öztürk, İstanbul 2000.
Kodaman, Bayram, Atatürk’ün Tarih Anlayışı, Cumhuriyet’in Tarihî Fikrî Temelleri ve Atatürk, Isparta 1999.
Neumann, Christoph K., Araç Tarih Amaç Tanzimat Tarih-i Cevdet’in Siyasi Anlamı, Çeviren Meltem Arun, İstanbul 2000.
Tekindağ, Şehabettin, Osmanlı Tarih Yazıcılığı, Belleten, C.XXXV, S.140, Ankara 1971.
Vantin, Nicolas, Bir Osmanlı Türkü Yaptığı Seyahati Niçin Anlatırdı?, Cogito, S.19, İstanbul 1999.
Rıfa’at Ali Abou-el-haj, Modern Devletin Doğası-16. Yüzyıldan 18. yüzyıla OsmanlI İmparatorluğu, Çeviren Oktay Özel-Canay Şahin, Ankara 2000.
Quataert, Donald, Sanayi Devrimi Çağında Osmanlı İmalat Sektörü, Çeviren Tansel Güney, İstanbul 1999.
Fleıscher, Cornell H., Tarihçi Mustafa Âli, Çeviren Ayla Ortaç, İstanbul 1996.
Lütfi Paşa, Tevârih-i Âl-i Osman, İstanbul 1341, s.7.
Abdurrahman Şeref, Tarih-i Devlet-i Osmaniyye, C.I, İstanbul 1315.
Berktay, Halil, Cumhuriyet İdeolojisi ve Fuat Köprülü, İstanbul 1983, s.15.
İnan, Afet, Türk Tarih Kurumu 40 Yaşında, Belleten, C.XXXV, S.140, Ankara 1971.
Mustafa Kemal, Arıburnu Muharebeleri Raporu, Ankara 1990.
Günaltay, Şemsettin, Atatürk’ün Tarihçiliği ve Fahrî Profesörlüğü Hakkında Bir Hatıra, Belleten, C.III, S.10, Ankara 1939.
Ernst Fon Aster, “Felsefe Tarihinde Türkler”, Belleten, C.II, S.5/6, Ankara 1938, s.89-98.
Ünver, Süheyl, İslâm Tababetinde Türk Hekimlerinin Mevkii ve İbni Sina’nın Türklüğü, Belleten, C.l, S.l, Ankara 1937.
I. Türk Tarih Kongresi Konferanslar-Münakaşalar, s.V.
İldemir, Uluğ, Atatürk ve Belleten, Belleten, C.III, S.10, Ankara 1939.
İnan, Afet, Atatürk ve Tarih, Atatürkçülük, C.II, İstanbul 1938.
İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hâtıralar ve Belgeler, Ankara 1984.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Türk Tarihi Yazılırken Atatürk’ün Alâka ve Görüşlerine Dâir Hatıralar”, Belleten, C.III, S.10, Ankara 1939.
Çambel, Hasan Cemil, Atatürk ve Tarih, Belleten, C.III, S.10, Ankara 1939.
Aksan, Âkil, Atatürk Der ki, Ankara 1986, s.115.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Yeni Türk Tarihinde Vesikacılık”, Belleten, C.II, S.7/8, Ankara 1938.
İnan, Afet, Vatandaş İçin Medenî Bilgiler, C.I, İstanbul 1931.
Peker, Recep, Vatandaş İçin Medenî Bilgiler, C.II, İstanbul 1931.
I. Türk Tarih Kongresi, Ankara 1932, s.5-13,47.
Türk Tarihinin Ana Hatları, 1931-1941, s.77-87.
Ünaydın, Ruşen Eşref, Atatürk Tarih ve Dil Kurumları; Hâtıralar, Ankara 1954.
Günaltay, Şemsettin, Türk Tarih Tezi Hakkındaki İntikatların Mahiyeti ve Tezin Kat’î Zaferi, Belleten, C.II, S.7/8, Ankara 1938.
Atay, Falih Rıfkı, Çankaya, İstanbul 1984, s.479.
Kaşıkcı, Nihat ve Yılmaz, Hasan, Orta Asya-Anadolu Göç Coğrafyası Tanrı Dağlarından Malazgirt’e, Ankara 1998.
Moorehead, Alan, Çanakkale Geçilmez, Çeviren Günay Salman, İstanbul 1972.
Turan, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkûresi Tarihi, İstanbul Tarihsiz, 5. Baskı.
Atatürkçülük, C.l, İstanbul 1988, s.358.
Türk Tarihinin Ana Hatları, 1931-1941, s.74.
Brandenstein, Wilhelm, Etrükslerin ve Tyrrhenlerin En Eski Tarihine Ait Dil Tetkikleri, Belleten, C.I, S.3-4, Ankara 1937.
Kaya, Polat, Etruscan/Turkish Connection Chapterîl The Etruscan Orator Inscription, Türk Dünyası Araştırmaları, S.l 18, İstanbul 1999.
Tankul, Reşit, Alp Kelimesi ve Alpin Irkın Yurdu, Belleten, C.I, S.l, Ankara 1937.
Öymen, F., Atatürk, Türk Milletinin Kalbinde, Türk Milletinin Ruhunda Kendine Güvenme Kudretini Yarattı, Belleten, C.III, S.10, Ankara 1939.
Türk Tarih Kurumu Yayın Kataloğu, Ankara 1998, s.V.
Leventoğlu, Mazhar, Atatürk’ün Vasiyeti, İstanbul 1968.

ISSN: 1011-727X
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1984
Yayıncı: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi