Azerbaycan müzik tarihinde 1950-70’li yılları, bestecilik ekolünde yeni yöntemler arayışı, opera ve bale yaratıcılığının yanı sıra icracılık alanında yenilikleri destekleyen önemli bir evre olarak bilinmektedir. Orkestral tınıları farklı renklerle zenginleştirme çabası, ulusal bestecilerin eserlerinde bir Avrupa çalgısı olan arpa daha çok yer ayırma gereği duyduklarıyla dikkat çekmiştir. İcracılık seviyesinde sezilen yükseliş, bestecilerin diğer orkestra çalgılarıyla birlikte bu çalgıya olan ilgisini artırarak, halk müziği unsurlarıyla harmanlanmış klasik Batı üslubunda ilginç eserler bestelemesine, yeni akıma özgü parlak icra tekniklerinin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Bu dönemde sahne müziği alanında geniş perspektifler sunan yaratıcı düşünceler ve ilginç fikirler aşılanmıştır. Arp icracılığında yüksek profesyonel seviye, çalgının ikinci ve üçüncü kuşak Azerbaycan bestecilerin yarattıkları parlak eserlerden anlaşılmaktadır. Yeni müzik tarzının biçimlenmesiyle arpta modern icra teknikleri uygulanması konusuna araştırmada ayrı bir önem verilerek geniş şekilde ele alınmıştır. Azerbaycan opera ve bale müziğinde arpın ulaştığı zirve noktası ünlü besteci K. Karayev’in yaratıcığıyla yakından bağlantılıdır. Bu bağlamda, Kara Karayev’in “Yedi Güzel” ve “Yıldırımlı Yollarla”, Ferec Karayev’in “Gobustan Gölgeleri” balesinde arp çalgısının rolü bu çalışmanın ana konusu olarak seçilmiştir. Bu besteciler bale ve senfoni müziğinde arpın önemli bir orkestra çalgısı olarak geniş kullanılmasının önünü açmışlardır. Bugün bir Avrupa çalgısı olduğu bilinen arpın tarihi geçmişini araştırırken, Doğu medeniyetlerinde ortaya çıktığı gerçeğiyle karşı karşıyayız. Nice dönemlerden geçerek çağımıza ulaşmayı başaran, döneminin taleplerine ayak uydurarak düşünce ve duyguları ifade edebilen bu eski çalgı, bugün çağdaş bir dilde “konuşabiliyor” olması önemli bir etken olarak kabul edilebilir. K. Karayev ve F. Karayev’in bale müziğinde arpın geniş imkânlarının sergilenmesi bunun en somut göstergesidir.

The history of Azerbaijani music of the 1950’s-70’s, known as an important stage in the search for new methods of the school composition, innovation in performance, as well as in opera and ballet art. In search of enrichment of orchestral timbre, composers often use harp in orchestra. Over time, interesting works will appear in the Western style, with elements of folk music and specific performance techniques. During this period, interesting ideas also appeared in stage music. The bright works of Azerbaijani composers of the second and third generation testify to the high professional level of harp performance. In this regard, modern methods of the harp play techniques, with the formation of a new style, are particularly emphasized in the study. The pinnacle of the harp performance in the Azerbaijan opera and ballet music is closely connected with the work of the famous composer Kara Karayev. The role of the harp in the ballets “Seven Beauties” and “The Path of Thunder” by K. Karayev, as well as “The Shadow of Gobustan” by Faraj Karayev was chosen as the main subject of the paper. These composers have paved the way for the harp, as an important orchestral instrument for ballet and symphonic music. Exploring the history of the harp, we are confronted with the fact that the roots of this instrument go back to the early civilizations of the East. Having passed a difficult historical way, today this ancient instrument is able to express itself in modern language. In this context, the ballet music of K. Karayev and F. Karayev demonstrates the broad possibilities of the harp.