ŞEHİT ÜSTEĞMEN (ABDURRAHMAN) SABRİ EFENDİ VE EŞİ NACİYE HANIM’A BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA GÖNDERDİĞİ MEKTUPLARI
Türk ve dünya tarihinin en önemli hadisesi şüphesiz Birinci Dünya Savaşı'dır. Bu harbin kaderini değiştiren cephelerden biri de Çanakkale'dir. Bu cephede yaşananlar hakkında tarafların, özellikle İngiltere ve müttefiklerinin bir hayli neşriyatı vardır. Türk tarafında ise bu cephe hakkında yayın yok denecek kadar azdır. Olanlar da muharebelerden hemen sonra yazılmış birkaç telif ve hatıratın nerede ise yeniden yayımlanmasından ibarettir. Çanakkale Muharebelerinin 100'üncü yılı içinde olduğumuz 2015'te birkaç yeni hatıratın neşri yapılsa da bunlar savaşın tüm yönleri ile anlaşılması açısından yeterli değildir. Bu açıdan çalışmamızın konusunu teşkil eden Çanakkale Cephesi'nde şehit olan üsteğmen Abdurrahman Sabri Efendi'nin eşine yazdığı mektuplar -ki bu tür mektupların sayısı çok mahduttur- cephe gerisindeki sıkıntıları göstermesi ve toplumun durumunu gözler önüne sermesi bakımından hayli önemlidir
MARTYR FIRST LIEUTENANT (ABDURRAHMAN) SABRİ EFFENDI AND HIS LETTERS TO HIS WIFE NACİYE HANIM DURING WWI
The most important event in Turkish and world history is, without doubt, the First World War. The front that shifted the course of this war was Çanakkale. Belligerent parties of the War, especially Britain and its Allies, possess a high number of publications on the events in this front. However, in Turkey such publications on the Çanakkale front are few if any. What we have is the recounts of some copyrighted works and memoirs written in the immediate aftermath of the battles. Even if a few new memoirs have been released in 2015, which marks the 100th anniversary of the Çanakkale Battles, they fall short of detailing the war thoroughly. Therefore, the letters written by 1st Lt. Abdurrahman Sabri Effendi's, who fell martyr at the Çanakkale front, to his wife are of great significance in that they reveal the troubles at the front and within the society. The examples of such documents are quite rare
___
- AKBAY, Cemal; Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi Osmanlı İmparatorluğu’nun Siyasi ve Askerî Hazırlıkları ve Harbe Girişi, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1991.
- Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi; Kafkas Cephesi 3’üncü Ordu Harekâtı, C II, I. Kitap, Genelkurmay Başkanlığı, Ankara 1993.
- BAYUR, Yusuf Hikmet; “Son Yirmi Beş Yıllık Tarihimize Bakışlar”, Belleten, 1938, C II, Sayı 7-8, s. 309-335.
- BAYUR, Yusuf Hikmet; Türk İnkılabı Tarihi, C III, Kısım I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1952.
- Bir Kahramanlık Abidesi 57’nci Piyade Alayı Şehitler Alayı; Haz. Millî Savunma Bakanlığı, Ankara 2003.
- Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Kafkas Cephesi 3’ncü Ordu Harekatı, C II, I. Kitap, Genelkurmay Başkanlığı, Ankara, 1993.
- ÇAKMAK, Fevzi; Büyük Harp’te Şark Cephesi Harekâtı, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2011.
- Çanakkale Muharebelerinde 19’uncu Tümen Cerideleri; C I, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2015.
- ERICKSON, Edward J.; I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Ordusu: Çanakkale, Kûtü’-Amare, Gazze ve Megiddo Muharebeleri, Çev. Kerim BAĞRIAÇIK; Ed. Ali BERKTAY, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
- ERICKSON, EDWARD, J.; Size Ölmeyi Emrediyorum, Birinci Dünya Harbi’nde Osmanlı Ordusu, Çev. Tanju AKAD, Kitap Yayınevi, İstanbul 2003.
- ERDEMİR, Lokman; “Bellary Esir Kampında Bir Türk Subayı Mehmet Kadri (AKOVA) Efendi” Savaş Tarihi Araştırmaları Uluslararası Kongresi 100. Yılında 1. Dünya Savaşı ve Mirası Bildiriler, C 1, Ed. Halil ÇETİN, Lokman ERDEMİR, Çanakkale Valiliği Yayınları, İstanbul 2015.
- ERDEMİR, Lokman; Çanakkale Savaşı: Siyasi, Askerî ve Sosyal Yönleri, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2009.
- İkdam Gazetesi; “Berrî ve bahrî kuvva-yı askeriyemizin kısmen hâl-i seferberiye vaz’ı hususuna irâde-i seniye sâdır olmuştur.”, 21 Temmuz 1330 (3 Ağustos 1914).
- Ordu Salnamesi; Ahmet İhsan ve Şürekâsı, Dersaadet 1330.
- Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri; C 1, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, İstanbul 2005.
- SAYILIR, Burhan; Tarihe Sığmayanlar: Çanakkale Savaşı’nın Şehit Subayları, Phoenix Yayınevi, Ankara 2008.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi; Osmanlı Devri: Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi: Çanakkale Cephesi Harekâtı (Haziran 1914 - 25 Nisan 1915), C V, 1. Kitap, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Ankara 2012.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi; Osmanlı Devri: Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi: Çanakkale Cephesi Harekâtı (25 Nisan 1915 - 4 Haziran 1915), C V, 2. Kitap, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Ankara 2012.
- TOKER, Hülya; Çanakkale Muharebelerine Katılan Komutanların Biyografileri (Belgeler ve Fotoğraflarla), Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2014.
- ISSN: 1303-9342
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 1976
- Yayıncı: MSB Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığı