Savaş yıllarında Giresun (1914-1922): Sosyal ve ekonomik durum
Giresun ve Tirebolu, Birinci Dünya Savaşında işgale uğramamasına rağmen bundan oldukça etkilenmiş, Rusların Trabzonu alıp Tirebolunun doğusunda denize dökülen Harşit Deresine kadar ilerlemeleri şehirde büyük bir endişeye yol açmıştır. Giresun ve Tirebolu hem yerli halkı hem de Trabzon yönünden gelen muhacirleri barındırmıştır. Savaşın yanında salgın hastalıklar da büyük sıkıntıların yaşanmasına sebep olmuştur. Rusların çekilmesinden sonra Rumların Pontus Rum Devleti kurmaya yönelik hareketleri, Rum çetelerin faaliyetleri ve bunlara karşı direniş pek çok karışıklığa sebep olmuştur. Direnişi örgütleyen Osman Ağa ve Türk dili ve kültürü hakkında yazıları bulunan Hüseyin Avni Alparslan Bey, önemli faaliyetlerde bulunmuştur. Tirebolulular, Padişah yanlısı Hürriyet ve İtilaf Fırkasının kurulmasına imkân tanımamışlardır. Millî Mücadele yıllarında dahi Giresunda eğitim, öğretim ve spor faaliyetlerine önem verilmiştir. TBMMnin açılış gününde resmen olmasa bile 23 Nisan 1922de Giresunda geleneksel bir şekilde bayram olarak kutlanması ve şehirde törenler yapılması, Ankara Hükûmetine olan güvenin bir göstergesi olmuştur.
Giresun in the war (1914-1922): Social and economic situation
The Russian capture of Trabzon and advance up until the Harşit deresi flowing the sea in the east of Tirebolu, concerned the city although Giresun and Tirebolu were not occupied in the World War I. Giresun and Tirebolu hosted both the local people and the muhajirs coming from the Trabzon direction. Not only the war caused the problems but also the epidemics led to great problems. Following the withdrawal of the Russian; the acts of the Anatolian Greeks in order to establish a Greek Pontus State, the activities of Greek gangs and the resistance against them resulted in big chaos. Osman Agha, who organized the resistance and Hüseyin Avni Alparslan Bey, author of many texts on Turkish Language and culture, conducted important activities. The people in Tirebolu did not allow the establishment of propadisah Party. Education and sports were of great importance even during the years of the National Struggle in Giresun. Ceremonies held traditionally in the city on the opening day of Turkish Grand National Assembly on 23th April 1922, unofficially, and that portrayed the trust in the Government of Ankara.
___
- 1. Arşiv Kaynakları
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Nu. 030.13.01-08.42.17; 030.18.01-09.14.3.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezâreti Emniyeti Umumiye Müdiriyeti 5. Şube (BOA, DH. EUM. 5. ŞB), Nu. 16/45; 26/44.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezâreti İdare-i Umumiye Dâhiliye Müdiriyeti (BOA, İ. UM, Nu. E-18/120; E-33/78; E-36/3; 3-1/1-57; 11-6/9-82; 19-9/1-6; 20-2/2-13; 20-11/3-1; 23/11-B; 70/37; 82-1/1-19; 89- 2/30; 89-3/1-31; 98-3/1-92;
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezâreti Mebani-i Emiriye ve Hapishaneler Müdiriyeti Evrakı (BOA, DH. MB. HPS. M), 19/36.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Dâhiliye Nezâreti Şifre Kalemi (BOA, DH. ŞFR), Nu.: 70/37; 79/212; 84/28.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Emniyeti Umumiye Müdiriyeti Evrak Odası (BOA, DH. EUM. VRK), Nu.: 16/34.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Zabtiye (BOA, ZB), Nu.: 308/9.
- Tirebolu Maarif Maaş Defteri (1922).
- 2. Kaynak Kitaplar / Makaleler
- Albayrak, Sadık (1996), Son Dönem Osmanlı Uleması, II, İstanbul.
- Barutçu, Ahmet Faik (2001), Siyasi Hatıralar I, Ankara.
- Beyoğlu, Süleyman (2009), Millî Mücadele Kahramanı Giresunlu Osman Ağa, İstanbul.
- Bilgin, Mehmet (2008), Rus İşgalinde Trabzon Direnişi, Trabzon.
- Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi: Kafkas Cephesi 3üncü Ordu Harekâtı (1993), II/II, Gnkur.ATASE Bşk.lığı, Ankara.
- Çakmak, Fevzi (2005), Birinci Dünya Savaşında Doğu Cephesi, Yay.hzl. A. Tetik - S. Kiper - A. Seven - S. Demirtaş), Ankara.
- Çapa, Mesut (2001), Pontus Meselesi, Trabzon.
- Çapa, Mesut ve Usta, Veysel (1997), Cumhuriyetin İlk Yıllarında Trabzon Vilayetiyle Yazışmalar, Trabzon.
- Hacıfettahoğlu, İsmail (2002), Birinci Dünya Harbi Döneminde Az Tanınan Bir Siması: Trabzon Valisi Cemal Azmi Bey, Türk İdare Derneği, Sayı 435 (Haziran 2002).
- Kayra, Mediha (2005), Hoşçakal Trabzon, (Günümüz Türkçesine Çeviren Cahit Kayra), İstanbul.
- Kuran, Ercüment, Birinci Dünya Savaşı, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), VI, 196-200.
- Kurat, Akdes Nimet (1990), Türkiye ve Rusya, Ankara.
- Özel, Sabahattin (1992), Millî Mücadelede Trabzon, Ankara.
- Öztoprak, İzzet (1988), Trabzon Muhafaza-i Hukûk-ı Milliye Cemiyeti, Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongreleri Bildirileri (13-17 Ekim 1986), Samsun.
- Selvi, Haluk (2007), İşgal ve Protesto, İstanbul.
- Süleyman Bey (1997), Memleketim Trabzon Mahallem Tekfurçayır, Hzl.Ömer Türkoğlu, Ankara.
- Tarakçıoğlu, M. Reşit (1986), Trabzonun Yakın Tarihi, Trabzon.
- Topallı, Osman Fikret (2011), Müdafaa-i Hukuk ve İstiklal Harbi Tarihinde Giresun, hzl. Veysel Usta, Trabzon.
- Tugaç, Hüsamettin (1967), Bir Neslin Dramı I, Ankara.
- Yüksel, Ayhan (2004), Sicill-i Ahval defterlerine Göre Tirebolulu Memurlar, İstanbul 2004,
- Yüksel, Ayhan (2005), Tireboludan Simalar, İstanbul.
- Yüksel, Ayhan (2006), Millî Mücadelede Giresunlu Osman Ağa ve Arkadaşlarının Affı, Türk Dünyası Tarih Dergisi, sayı: 231 (Mart 2006), s. 55-59.
- Yüksel, Ayhan Millî Mücadele Yıllarında Giresunda Rumlar ve Haçika Çetesi, Başlangıçtan Günümüze Pontus Sorunu, Ankara 2007, s. 387-395.
- Işık gazetesi, 21 Haziran 1921, 23 Nisan 1922, 5 Mayıs 1922.
- ISSN: 1303-9342
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 1976
- Yayıncı: MSB Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığı
Sayıdaki Diğer Makaleler
Savaş yıllarında Giresun (1914-1922): Sosyal ve ekonomik durum
XIX. Yüzyılda Osmanlı Ordusunda rütbe terfi uygulamaları ve 1870 tarihli terfi'-i rütbe nizâmnâmesi
İkinci Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesi'nde tankların gelişimi
Birinci Dünya Savaşı'nda doğu cephesi'nde salgın hastalıklar: Kolera ve kolera ile mücadele