20194

Milli Mücadele Döneminde Elbistan

İngilizlerin Maraş’ta yaklaşık sekiz ay boyunca sürdürdükleri işgalin sona ermesinin ardından şehri 1 Kasım 1919’da Fransızlar işgal etmiştir. Bu haksız işgallerin ardından Temsil Heyeti Başkanı Mustafa Kemal Paşa, Maraş’ta milli direnişi başlatmak için bir milli teşkilat kurulmasına karar vermiştir. Bu amaçla da bölgenin kurtuluşu için hali hazırda işgal altında bulunmayan ve coğrafi bakımdan doğal bir güvenliğe sahip olan Elbistan merkez olarak seçilmiştir. Bu gelişmelerden sonra emekli eski Şam Sulh hâkimi Ali Rıza Bey’in başkanlığında Elbistan’da bir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Cemiyet, yaptığı çalışmalarla kısa sürede Mustafa Kemal Paşa’nın Güney Cephesine yönelik uygulamalarının en önemli unsuru haline gelmiştir. Maraş’a Elbistan üzerinden sürekli askeri yardımlarda bulunmuş, Maraş’ın kuzeyinde bir savunma hattı oluşturulmuştur. Bu çalışma, Milli Mücadele’nin en parlak destanlarından birini oluşturan Maraş Müdafaasına Elbistan aracılığıyla yapılan katkıları kapsamıştır. Bulgular ışığında güney cephesinde Elbistan’ın stratejik ve lojistik önemi ortaya konulmuştur. Araştırma verileri döneme ilişkin arşiv kaynakları, süreli yayınlar ve anılardan oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Milli Mücadele, Mustafa Kemal Paşa, Güney Cephesi, Maraş, Elbistan

Elbistan In The National Struggle Period

After the termination of Maraş occupation that lasted approximately eight months, French powers invaded the city in November, 1, 1919. Following those unjust occupations, Mustafa Kemal Pasha, the head of the delegation committee, decided to establish a national organization to commence national resistance. Elbistan, not currently under invasion at the time, was selected as the center for this purpose due to its natural security provided by geographical conditions. Following these development, Association for the Defense of National Rights, a countrywide resistance organization, was founded in Elbistan under the presidency of retired Damascus Justice of Peace Ali Rıza Bey. The Association quickly became the most crucial instrument of Mustafa Kemal Pasha‘s practices towards the Southern front. Military support was provided for Maraş through Elbistan and a line of defense was generated in the north of Maraş. Present study consists of contributions of Elbistan to Maraş Defense, one of the most brilliant epics of the War of Independence. Research presents Elbistan‘s strategic and logistical importance in the southern front in the light of findings composed of archived documents of the period, periodicals and memoirs.

Keywords:

War of Independence, Mustafa Kemal Pasha, Southern Front, Elbistan, Maraş,

PDF

___

Ankara Üniversitesi Türk inkılap Tarihi Enstitüsü Arşivi (TİTE)
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı (ATASE) Arşivi
Akbal, İsmail (2015) “Gaziantep Mebusu Kılıç Ali”, Milli Mücadelede Güney Bölgesi Sempozyumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
Akbıyık, Yaşar (1991), “Milli Mücadele Sırasında Maraş’a Yapılan Yardımlar”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt VII, sayı 21, Ankara.
Akbıyık, Yaşar (1999), Milli Mücadelede Güney Cephesi (Maraş), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara.
Arık, Halil (2017), “Tarihi Ve Kültürel Özellikleri İle Pazarcık”, http://www.pazarcik.gov.tr. 19.02.2017.
Bağdadlılar, Adil (1974), Uzunoluk Harbi’nde Kahramanmaraş, Kervan Yayınları, İstanbul.
Başdoğan, Ferhat (1987), Kahramanmaraş’ın Kurtuluş Savaşı”, Kahramanmaraş 1. Kurtuluş Sempozyumu, Kahramanmaraş Belediyesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi Ankara, ss. 65-81, s.68.
Bıyıklıoğlu, Tevfik (1959), Atatürk Anadolu’da 1919-1921, Türk tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Bilgin, Arif (2016), “Maraş Direnişinde Elbistanlılar”, , http://www.elbistaninsesi.com. 22 Şubat 2016.
Cebesoy, Ali Fuat (1953), Milli Mücadele Hatıraları, Vatan Neşriyat, Ankara, s. 292.
Deveci, Durmuş ve Şavklı, Cengiz (2016), “Arslan Bey Maddesi”, Kahramanmaraş Ansiklopedisi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Yayınları, Kahramanmaraş, s.340-341.
Doğan Orhan (2015), “Milli Mücadele Döneminde Maraş’ta Müdafaai Hukuk Örgütlenmesi ve Kuva-yı Milliye’nin Kuruluş Faaliyetleri”, Milli Mücadelede Güney Bölgesi Sempozyumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara. s. 188. ss163-179.
Eyicil, Ahmet (1988), “Maraş Mücadelesinde Atatürk”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 11, Cilt IV, Ankara, s. 481-494, s. 481.
Gökhan, İlyas (2015) Milli Mücadele Döneminde Türkoğlu Cephesi, ”, Milli Mücadelede Güney Bölgesi Sempozyumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara. s.589-619. Gönen, Cengiz (2005), Ulusal Kurtuluş Savaşının İlk Kahramanı Maraş, Lazer Yayınları, Ankara.
Güllü, Adnan (2017), “Maraş Kurtuluş Harbinde Elbistan’ın Rolü”. http://www.elbistaninsesi.com. 11.Şubat.2017
Gümüşalan, Nermin (2012), XX. Yüzyılın İlk Yarısında Maraş(1908-1938), Yayımlanmamış Doktora Tezi Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2012.
İrade-i Milliye Gazetesi
Kansu, Mazhar Müfit (1998), Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1998.
Kılıç Ali Hatıralarını Anlatıyor, (Derleyen Hulusi Turgut), İş Bankası Yayınları, İstanbul 2005.
Kocatürk, Utkan (1999), Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
Köş, Mustafa (2016), “Milli Mücadele’de Afşinli Kahramanlar Ve Maraş Savaşı”. http://www.yesilafsin.com/ 21.Şubat.2016.
Moroğlu, Ela Zehra (2015), Milli Mücadele’de Maraş’ta İz Bırakan Şahsiyetler, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
Özalp, Hakan (2015), “Maraş’ın Kurtuluşunda Elbistan’dan Giden Top” http://www.elbistaninsesi.com 21 .Ekim 2015.
Özalp, Yalçın (1984), Mustafa Kemal ve Milli Mücadele’nin İlk Zaferi, Kahramanmaraş Belediyesi Yayınları, Kahramanmaraş.
Şıvgın, Hale (1988), “Mustafa Kemal'in Maraş’ın Kurtuluşu İçin Faaliyetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: IV, Sayı: M, Mart 1988, s. 492.
Şimşir, Bilal N. (1973), İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1938), Cilt: I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Tansel, Selahattin (1973), Mondros'tan Mudanya’ya Kadar, Cilt: II, Başbakanlık Matbaası, Ankara.
Türk İstiklal Harbi Güney Cephesi IV, Genel Kurmay Yayınevi, Ankara 1966.
Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu, Türk Parlamento Tarihi, Millî Mücadele ve T.B.M.B. I. Dönem 1919-1923 - III. Cilt, I. Dönem Milletvekillerin Özgeçmişleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara 1995.
Umar, Ömer Osman (2004), Osmanlı Yönetimi ve Fransız Manda İdaresi Altında Suriye (1908-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara.