Ömer Lütfü ÇORBACI, Türker OĞUZTÜRK, Erdi EKREN

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ahmet Erdoğan Cami Peyzaj Projesinin bitkisel tasarım açısından değerlendirilmesi

Fonksiyonel, ekolojik ve estetik amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilen bitkisel tasarım uygulamaları gün geçtikçe kentleşme baskısı altında grileşen kentlerde insan-doğa arasındaki etkileşimin yeniden kurulmasına yardımcı olur. İyi bir peyzaj tasarımının en temel unsurunu oluşturan bitkisel tasarımın insanların zaman geçirdiği tüm alanlarda önemli bir rolü vardır. Başarılı ve sürdürülebilir bir bitkisel tasarım oluşturulabilmesi için bölgenin ekolojik koşullarına uygun bitki taksonlarının seçilmesinin yanı sıra bitkisel tasarım ilkelerinin (çeşitlilik, vurgu, tekrar, denge vb.) de göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bitkilerin kendilerinden beklenen faydaları (ekolojik, estetik, psikolojik vb.) ortaya koyabilmeleri için sahip oldukları özelliklerin (form, renk, ölçü, doku, çizgi vb.) tasarımda doğru kullanılması önem arz etmektedir. İslam bahçe sanatının günümüz örneklerini temsil eden cami bahçeleri bu kültürün korunması ve yaşatılması açısından büyük öneme sahip mekânlardır. Camilerin sahip olduğu sosyal ve kamusal yönlerin yeniden kazandırılabilmesi açısından cami yakın çevresinin peyzaj tasarımı ve dolayısı ile bitkisel tasarımı oldukça önemlidir. Bu çalışma kapsamında Ahmet Erdoğan Cami peyzaj tasarım alanında başarılı ve sürdürülebilir bir bitkisel tasarım gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Bitkisel tasarımda tercih edilen bitki taksonları ve bu taksonların; familyaları, yaşam formları, yaprak durumları ve sayıları paylaşılmıştır. Bu bitkilerin bitkisel tasarım kapsamında kullanım amaçları irdelenmiş ve değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bitki materyali, Bitkisel tasarım, Cami, Peyzaj tasarımı, Rize

Evaluation of Recep Tayyip Erdogan University Ahmet Erdogan Mosque Landscape project in terms of planting design

Planting design applications, which are carried out in line with functional, ecological, and aesthetic purposes, help to re-establish the interaction between humans and nature in cities that are graying under the pressure of urbanization day by day. Planting design, which is the most basic element of a good landscape design, has an important role in all areas where people spend time. In order to create a successful and sustainable planting design, planting design principles (diversity, emphasis, repetition, balance, etc.) should be taken into consideration, as well as choosing plant taxa suitable for the ecological conditions of the region. In order for plants to reveal the expected benefits (ecological, aesthetic, psychological, etc.), their characteristics (form, color, size, texture, etc.) must be used correctly in the design. Mosque gardens, which represent today's examples of Islamic garden art, are places of great importance in terms of preserving and keeping this culture alive. In terms of regaining the social and public aspects of mosques, the landscape design of the mosque's immediate surroundings and in parallel with the planting design is very important. Within the scope of this study, it was aimed to carry out a successful and sustainable planting design in the area of landscape design of Ahmet Erdoğan Mosque. Plant taxa preferred in planting design and their families, life forms, leaf status and numbers were shared. The usage purposes of these plants within the scope of planting design were examined and evaluations were made.

Keywords:

Plant material, Planting design, Mosque, Landscape design, Rize,

PDF

___

Akkemik, Ü. (2018). Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları I. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 736s, Ankara.
Ali, A., Utaberta, N., Surat, M. ve Qays Oleiwi, M. (2015). Green architecture and islamic architecture: the islamic arabic city and the traditional islamic house. Appl. Mech. Mater., 747, 24–27. doi: 10.4028/www.scientific.net/AMM.747.24.
Başer, B., ve Yıldızcı, A.C., (2011). Kentsel açık mekân düzenlemelerinde bitki türü seçim kriterleri: İstanbul örneği, İTÜ Dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım, 10(2), 156-166. Erişim Adresi: http://itudergi.itu.edu.tr/index.php/itudergisi_a.
Bayramoğlu, E. ve Şatıroğlu, E. (2018). Plant ergonomics in sustainable cities. Journal of International Social Research. 11(55), 1076-1081. doi: 10.17719/jisr.20185537276.
Birişçi, T., Mansuroğlu, S., Söğüt, Z. ve Kalaycı Önaç, A. (2017). Ağaç, Çevre ve Toprak. Yaşamın Her Karesinde Toprak. İstanbul Aydın Üniversitesi Yayınları, 622s, İstanbul.
Booth, N. (1990). Basic Elements of Landscape Architectural Design, Waveland Press, 315p,Illinois.
Clark, E. (2017). İslam Medeniyetinde Bahçe Sanatı. İnkilab Yayınları, 228s, İstanbul.
Demiröz, Z. (2002). Tarihsel süreç içerişinde İslam bahçe sanatı Hint-Moğol Bahçeleri örneği ve İslam bahçelerinin Türk bahçe sanatına etkileri. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Yükseköğretim kurulu tez merkezi veri tabanından erişilmiştir, Erişim Adresi (30.03.2022): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
Düzenli, T., Yılmaz, S. ve Tarakçı Eren, E. (2018). Kentsel açık yeşil alanların kullanım türleri ve amaçları, Social Sciences Studies Journal, 4(13): 222-228. doi: 10.26449/sssj.345.
Ekren, E. (2014). Peyzaj bitkileri ve özellikleri (Angiospermae-Kapalı Tohumlular), Cinius Yayınları, 160s, İstanbul.
Erdoğan, R., Oktay, E. ve Selim, C. (2021). Tarihi çevre yenileme çalışmalarının peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi: Muratpaşa Cami örneği. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 6(1), 195-205. doi: 10.30785/mbud.886207.
Eren, E.T. (2019). Analysis of plant species used in urban open spaces: The Trabzon case. Applied Ecology and Environmental Research, 17(4), 9795-9811. doi: 10.15666/aeer/1704_97959811.
Eroğlu, E., Kesim, G.A. ve Müderrisoğlu, H. (2005). Düzce kenti açık ve yeşil alanlarındaki bitkilerin tespiti ve bazı bitkisel tasarım ilkeleri yönünden değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(3), 270-277. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ankutbd/issue/59744/861299.
Gülçin, D. ve Van Den Bosch, C.C.K. (2021). Assessment of above-ground carbon storage by urban trees using LİDAR Data: the case of a university campus, Forests, 12(1), 62. doi: 10.3390/f12010062.
Gülgün, B., Güney, M., A., Aktaş, E. ve Yazici, K., (2014). Role of landscape architect in interdisciplinary planing of sustainable cities. Journal of Environmental Protection and Ecology, 15 (4), 1877–1880. Erişim Adresi: https://scibulcom.net/en/journal/1311-5065/issue/2014-15-4/.
Işıklar Bengi, S. ve Topraklı, A.Y. (2019). Kullanıcı beklentilerinin modern bir cami örneği üzerinden incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 5(1), 41-55. doi: 10.26835/my.648396.
Karaşah, B. (2021). Bitkilendirme tasarımında renk özellikleri dolayısıyla değerlendirilebilecek tıbbi ve aromatik bitkiler üzerine bir araştırma. Turkish Journal of Forest Science, 5(2), 536-550. doi: 10.32328/turkjforsci.982174.
Karaşah, B. ve Var, M. (2012). Trabzon ve bazı ilçelerinde kent dokusundaki bitkilendirme tasarımlarının ölçü-form açısından irdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14 (Özel Sayı), 1-11. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/barofd/issue/3393/46738.
Kösa, S. (2019). The evaluation of Antalya Kaleiçi streets in terms of plant materials and planting design, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 56 (1), 63-75. doi: 10.20289/zfdergi.457281.
Kösa, S. ve Atik, M. (2013). Bitkisel peyzaj tasarımında renk ve form; çınar(Platanus orientalis) ve sığla(Liquidambar orientalis) kullanımında peyzaj mimarlığı öğrencilerinin tercihleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14(1), 13 - 24. Erişim Adresi: http://ofd.artvin.edu.tr/en/ download/article-file/25804.
Mamıkoğlu, N.G., (2012). Türkiye’nin Ağaçları ve Çalıları, NTV Yayınları, 728s, İstanbul.
Önder, S. ve Akbulut, Ç.D. (2011). Kentsel açık-yeşil alanlarda kullanılan bitki materyalinin değerlendirilmesi; Aksaray Kenti Örneği. Selçuk Tarım ve Gıda Dergisi, 25(2), 93-100. Erişim Adresi: http://sjafs.selcuk.edu.tr/sjafs/article/view/210.
Robinson, N. (2004). The Planting Design Handbook. Ashgate Publishing, 287p, Aldershot.
Sakıcı, Ç., Karakaş, H. ve Kesimoğlu, M.D. (2013). Kastamonu kent merkezindeki kamusal açık yeşil alanlarda kullanılan bitki materyali üzerine bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13(1), 153-163. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/kastorman/issue/17231/179967.
Sarı, D., ve Karaşah, B. (2018). A research on preferences of planting design elements, principles and approaches in landscape design applications. Yıldız Technical University Faculty of Architecture E-Journal (MEGARON), 13(3), 470–479. doi: 10.5505/megaron.2018.29981.
Scarfone, S.C. (2007). Professional Planting Design An Architectural and Horticultural Approach for Creating Mixed Bed Plantings. John Wiley&Sons, 272p, New Jersey.
URL-1 (2022). https://earth.google.com/web/ (02.02.2022).
Yılmaz, S., Düzenli, T. ve Dinçer, D. (2017). Evaluation of Factors Related to Well-Being Effects of Urban Green Spaces on Users. Fresenius Environmental Bulletin, 26: 174-185. Erişim Adresi: https://www.prt-parlar.de/download_feb_2017/.