Müslüman Toplumlarda Çağdaş Medeniyet Tartışmaları

Öz İslam dünyası son iki yüzyıldır Batı ile bir karşılaşma ve yüzleşme içerisinde bulunuyor. Modernleşme sürecinde Müslüman toplumların tarih, toplum ve benlik tasavvurları çok hızlı bir biçimde değişmiştir. Bu manada medeniyet kavramının tanım ve çerçevesinin önemli bir role sahip olduğu söylenebilir. Zira Batılı modernitenin kurulmasında ve tanımlanmasında merkezi ve hayati bir yeri olan medeniyet kavramı aynı zamanda Batılı olanı diğerlerinden ayırmaya da yaramaktadır. Buradan hareketle Müslüman toplumlarda da zamanla bir medeniyet tarif ve tasavvurunun ortaya çıktığı görülmektedir. Temelde modern tanıma bağlı kalarak, medeniyeti saf ve temiz bir şey olarak tanımlayan bu yaklaşımlar aslında bir taraftan da yanlış bir başlangıç ile yanlış neticelere varmaktadırlar. Bu yazıda medeniyet kavramının çerçevesini ve içeriğini tartıştıktan sonra Müslüman toplumlarda çağdaş medeniyet tartışmalarını ele alacağım.

Anahtar Kelimeler:

Medeniyet, çağdaş düşünce, toplum

Contemporary Civilization Debates in Muslim Societies

PDF

___

Adam, Abba Idris. “Islamic Civilization in the Face of Modernity: The Case of Jamal Al-Din Al-Afghani and Muhammad Abduh”. International Journal of Humanities and Social Science 7, sy 6 (2017): 40-43.
Ahmet Mithat. Felâtun Bey ile Râkım Efendi. Ankara: Akçağ, 2005.
Akın, Mahmut Hakkı. Aliya İzzetbegoviç. İstanbul: İlke Yayincilik, 2017.
Alatas, Syed Farid. “Erring Modernization and Development in the Muslim World”. Içinde Debates on Civilization in the Muslim World: Critical Perspectives on Islam and Modernity, editör Lütfi Sunar. New York: Oxford University Press, 2016.
Aydin, Cemil. The Politics of Anti-Westernism in Asia: Visions of World Order in PanIslamic and Pan-Asian Thought, 2007.
Baykara, Tuncer. “‘Medeniyet’ Kavramı ve Türk Toplumuna Girişi”. Tarih İncelemeleri Dergisi, sy 5 (1990): 1-14.
Bernasconi, Robert. Irk Kavramını Kim İcat Etti? Felsefi Düşüncede Irk ve Irkçılık. Çeviren Zeynep Direk, İsmail Esiner, Tendü Meriç, ve Nazlı Ökten. İstanbul: Metis Yayıncılık, 2000.
Braudel, Fernand. Bellek ve Akdeniz: tarihöncesi ve antikçağ. Çeviren Ali Berktay. İstanbul: Metis, 2007.
Camus, Albert. Yabancı. Çeviren Nihal Önol. İstanbul: Cem yayınevi, 1991.
Dostoyevski, Fyodor Mihayloviç. Yeraltından Notlar. Çeviren Nihal Yalaza Taluy. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
Elias, Norbert. The Civilizing Process. New York: Urizen Books, 1978.
Fanon, Frantz. Yeryüzünün lanetlileri. Çeviren Şen Süer. İstanbul: Versus, 2013.
Foucault, Michel. Büyük Kapatılma - Seçme Yazılar 3. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2007.
Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. Çeviren Mehmet Ali Kılıçbay. 8. bs. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2019.
Freud, Sigmund. Uygarlığın Huzursuzluğu. Çeviren Haluk Barışcan. İstanbul: Metis Yayıncılık, 2014.
Fukuyama, Francis. The End of History and the Last Man. New York: Free Press, 1992.
Gökalp, Ziya. Türkçülüğün esasları. Cağaloğlu, İstanbul: Bilgeoğuz, 2013.
Horkheimer, Max, ve Theodor W. Adorno. Aydınlanmanın diyalektiği: felsefi fragmanlar. Çeviren Nİhat Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2010.
Huntington, Samuel P. “The Clash of Civilizations?” Foreign Affairs 72, sy 3 (1993): 22– 49.
İkbal, Muhammed. İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden İnşası. Çeviren Rahim Acar. 7. bs. İstanbul: Timaş Yayınları, 2019.
İzzetbegoviç, Aliya. Doğu Batı Arasında İslam. İstanbul: Klasik, 2015.
Kafka, Franz. Dönüşüm. Çeviren Tanıl Bora. Istanbul: Iletişim Yayınları, 2016.
Kohn, Margaret. “Afghānī on Empire, Islam, and Civilization”. Political Theory 37, sy 3 (2009): 398-422.
Kutup, Seyyid. İslâm ve Medeniyetin Problemi. Çeviren Mustafa Varlı. İstanbul: Hilal Yayınları, 1967.
Marcuse, Herbert. Tek Boyutlu İnsan/ İleri İşleyim Toplumunun İdeolojisi Üzerine İncelemeler. Çeviren Aziz Yardımlı. 4. bs. İstanbul: İdea Yayınevi, 2016.
Meynagh, Seyed Javad Miri. “Intercivilisational Social Theory: Complementarity and Contradiction in the Muslim and Western Intellectual Traditions”. University of Bristol, 2005. http://researchinformation.bristol.ac.uk/files/34502783/486067.pdf.
Paz, Octavio. Yalnızlık dolambacı. Çeviren Bozkurt Güvenç. İstanbul: Can, 1999.
Said, Edward W. Culture and imperialism. New York: Knopf, 1994.
_______ . Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları. Çeviren Berna Ülner. İstanbul: Metis Yay., 1995.
Sartre, Jean-Paul. “Önsöz”. kitap editörü Frantz Fanon, çeviren Şen Süer. İstanbul: Versus, 2013.
Shayegan, Daryush. Yaralı bilinç : geleneksel toplumlarda kültürel şizofreni. Çeviren Haldun Bayrı. İstanbul: Metis Yayıncılık, 2012.
Sorokin, Pitirim Aleksandrovich. Social and Cultural Dynamics. New York; Cincinnati: American Book Company, 1937.
Spengler, Oswald. Batının çöküşü. Çeviren Giovanni Scognamillo ve Nuray Sengelli. 2. bsk. Dergâh Yayınları 39. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1997.
Sunar, Lütfi. “Dünya Tarihinin Ekseni ve Zemini Olarak İslam Medeniyeti”. Içinde İslam Düşünce Atlası, 1:30-42. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi, 2016.
Sunar, Lütfi. Marx ve Weberde Doğu Toplumları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
Şeriati, Ali. Dünya Görüşü ve İdeoloji. Çeviren Kenan Çamurcu. 3. bs. Ankara: Fecr, 2016.
Şeriati, Ali. Insanın dört zindanı. Istanbul: Bir, 1984.
Şeriati, Ali. Medeniyet tarihi. Çeviren Ejder Okumuş, Hicabi Kırlangıç, Derya Örs, ve Murat Demirkol. Ankara: Fecr Yayınevi, 2011.
Toynbee, Arnold. A Study of History. 2. bs. C. I. Oxford: Oxford University Press, 1935.
Toynbee, Arnold. Civilization on Trial: Essays. New York: Oxford University Press, 1948.
Weber, Max. “Prefatory Remarks to Collected Essays in the Sociology of Religion [Vorbemerkung]”. Içinde The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism with Other Writings on the Rise of the West, düzenleyen & çeviren by Stephen Kalberg, 4. bs, 205–220. New York: Oxford University Press, 2009.