Joseph Beuys’un Anısına: 1980’lerden Bir Sergi ve İzmir Çağdaş Sanat Ortamına Etkisi

1980’li yıllarda Türkiye kültür ve sanat sahnesindeki önemli tartışmalardan biri, sanatın ticarileşmesidir. Sanatın ticarileşmesinin sonuçlarından biri de sanat eserinin dekoratif bir objeye dönüşmesidir. Bu soruna çözüm olarak geleneksel araçlarla üretilen bir sanat eseri yerine, sanat piyasasının taleplerinin dışında kalan bir sanatsal pratik önerilmiştir. Bu sanatsal pratiğin nasıl ve hangi araçlarla oluşturulacağı sorusu, sanatçıların alternatif sanatsal arayışlarını ortaya çıkarmıştır. 1986 yılında İzmir Alman Kültür Merkezinde gerçekleştirilen Joseph Beuys’un Anısına Bir Başka Sanat Toplu Sergi Gösteri sergisi, bu tartışmaları anlamak açısından önemli bir örnektir. Artistik pratiğiyle çağdaş sanatın dilini belirleyen önemli sanatçılardan biri olan Joseph Beuys, sanat ile hayat arasındaki sınırı bulanıklaştırmış, sanat disiplinlerinin alanını sosyal heykel kavramıyla genişletmiştir. İzmir kültür sanat ortamında, alternatif sanat pratiklerinin sergilendiği ilk grup sergisi olması, serginin sanat tarihi kronolojisi içindeki yerini belirlemektedir. Sergide yer alan sanatçıların bazıları, 1980’li yıllarda Türkiye’de sergilenen alternatif sanat çalışmalarını ve kavramsal sanat eserlerini üreten ve kavramsal sanatın dilini belirleyen sanatçılardır. Bu çalışmanın amacı, görsel sanatların üretim şartlarında yaşanan son derece önemli bir tarihsel kaymayı gösteren Joseph Beuys’un Anısına Bir Başka Sanat Toplu Sergi Gösteri sergisinin daha önce ele alınmamış içeriğini aktarmak ve sanat tarihî bakımından önemini ortaya koymaktır.

In the Memory of Joseph Beuys: An Exhibition from the 1980s and Its Impact on the Izmir Contemporary Art Scene

In the 1980s, one of the most important debates in the arts and culture scene in Turkey is the commercialization of art. One of the results of the commercialization of art is the transformation of the work of art into a decorative object. As a solution to this problem, instead of a work of art produced by traditional mediums, an artistic practice outside the demands of the art market has been proposed. The question of how and with which mediums to create this artistic practice has brought out alternative artistic tendencies. Held in 1986 at the Izmir German Cultural Center, Another Art Collective Exhibition in the Memory of Joseph Beuys exhibition is an important example to understand these discussions. Joseph Beuys, one of the important artists who determined the language of contemporary art with his artistic practice, blurred the border between art and life and expanded the field of art disciplines with the concept of social sculpture. The fact that it is the first group exhibition in the Izmir culture and arts environment where alternative art practices are exhibited determines the place of the exhibition in the art history chronology. The aim of this study is to convey the previously unwritten content of the exhibition, which shows an extremely important historical shift in visual art practices, and to reveal its art-historical importance.

PDF

___

Akay, Ali. Sanatın Sosyolojik Gözü. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1999.
Alptekin, Hüseyin. “Şaman-Şair.” Hürriyet Gösteri Sanat ve Edebiyat Dergisi 133 (1991): 6-7.
Antmen, Ahu. “Küratörün ‘Ne’ Olduğunu Neden Tartışıyoruz?.” Sanat Dünyamız 81(2001): 101- 105.
Atakan, Nancy. Arayışlar-Resimde ve Heykelde Alternatif Akımlar. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınevi, 1998.
Avşar, Vahap ve Cengiz Çekil. Cengiz Çekil Okulu. Ed. Ezgi Arıduru ve Merve Elveren. (İstanbul: Ofset Yapımevi, 2020).
Aysan, Şükrü. “Uluslararası Sergilemelere Doğru.” Hürriyet Gösteri Sanat ve Edebiyat Dergisi 12 (1981): 3.
Batur, Enis. “Küratörün Sınırında.” Sanat Dünyamız 81(2001): 95-96.
Bek, Güler. “1970-1980 Yılları Arasında Türkiye’de Kültürel ve Sanatsal Ortam.” Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2007.
Çalışlar, Aziz. “Günümüzde Sanatsal Kültür ve Estetik.” Bilim ve Sanat Dergisi 7 (1984): 49-50.
Çalışlar, Aziz. “Sanatsal Kültürümüzde ve Sanatta Gelişme Sorunu.” Bilim ve Sanat Dergisi 10 (1985): 11-13.
Çekil, Cengiz. “Beuys ve Biz.” SALT Araştırma Cengiz Çekil Arşivi. Erişim 17 Ocak 2020. https:// archives.saltresearch.org/handle/123456789/47798
Danto, Arthur C. Sanatın Sonundan Sonra-Çağdaş Sanat ve Tarihin Sınır Çizgisi. Çev. Zeynep Demirsu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2010.
Duben, İpek ve Esra Yıldız. Seksenlerde Türkiye’de Çağdaş Sanat:Yeni Açılımlar. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
Evren, Süreyya. “Türkiye Güncel Sanatı Tarihini Nasıl Yazmalı.” Kullanma Kılavuzu 2.0: Türkiye’de Güncel Sanat 1975-2015. İstanbul: art-ist ve Revolver Yayıncılık, 2015, 11-17.
Gen, Elçin. “Çağdaştan Güncele, Eserden İşe: Bir Çeviri Hikayesi.” E-Skop, 7. 8. 2012, Erişim 25 Aralık 2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/cagdastan-guncele-eserden-ise-bir-cevirihikayesi/ 847
Godfrey, Tony. Conceptual Art. London: Phaidon, 1998.
Groy, Boris. Art Power. London: MIT Press, 2008.
Groy, Boris. “Politics of Installation.” e-flux Journal 2 (Ocak 2009): 1-8. Erişim 25 Aralık 2021. http://www.e-flux.com/journal/politics-of-installation/
Kortun, Vasıf. 20. İstanbul: SALT/Garanti Kültür AŞ, 2018. Erişim 17 Ekim 2020. https://saltonline. org/tr/1773/20
Kosova, Erden. “Babamın Vasiyeti,” Cengiz Çekil: 21.08.1945-10.11.2015. İstanbul: SALT/Garanti Kültür AŞ, 2018, 142-203.
Kosova, Erden. “…et la résistance,” Cengiz Çekil: 21.08.1945-10.11.2015. İstanbul: SALT/Garanti Kültür AŞ, 2018, 28-74.
Krauss, Rosalind “Sculpture in the Expanded Field”. The Anti-Aesthetic – Essay on Postmodern Culture. Ed. Hal Foster. Seattle: Bay Press, 1993, 31- 42.
Madra, Beral. “Küratörlüğün Sınırı Nedir?.” Radikal Gazetesi, 27 Temmuz 2001. Erişim 25 Aralık 2021. https://www.beralmadra.net/articles/radikal-gazetesi/kuratorlugun-siniri-nedir/.
Madra, Beral. İki Yılda Bir Sanat Bienal Yazıları 1987- 2003. İstanbul: Norgunk Yayıncılık, 2003. Perniola, Mario. Sanat ve Gölgesi – Sanattan Geriye Ne Kaldı?. Çev. Kemal Atakay. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
Romi, Sezin. “Arşivin İzinde: Hüseyin Bahri Alptekin’e Dair.” Salt Araştırma, 15 Haziran 2017.
Erişim 8 Haziran 2020. https://saltonline.org/en/2047/arsivin-izinde-huseyin-bahri-alptekine-dair Rastgeldi, Güher Gamze. “Türkı̇ye’de Çağdaş Sanat Pı̇yasasının Gelı̇şı̇mı̇: 2001 Krı̇zı̇ ve İktı̇sat Bankası Koleksı̇yonunun Satılışı.” Yüksek Lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2019.
Rifat, Samih. “Nedir, Neyin Nesidir Küratör? Ya da Senaryo Yazarı Yönetmenliğe Soyunmalı mı?” Sanat Dünyamız 81 (2001): 97-100.
Sargon, Nursaç. “İzmir’de Güncel Sanatın Değişimi 1986-2014.” Yüksek Lisans tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2016.
Stallabrass, Julian. Sanat A.Ş.- Çağdaş Sanat ve Bienaller. Çev. Esin Soğancılar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
Wu, Chin-Tao. Kültürün Özelleştirilmesi-1980’ler Sonrasında Şirketlerin Sanata Müdahalesi. Çev. Esin Soğancılar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
Yasa Yaman, Zeynep. “1950’li Yılların Sanatsal Ortamı ve ‘Temsil’ Sorunu.” Toplum ve Bilim 79 (1998): 94-137.
Yılmaz, Ayşe Nahide. “1980’li Yıllarda Türkiye’de Sanat ve Siyaset İlişkisi.” Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2014.
Vahap Avşar yayınlanmamış çevrimiçi röportaj, 04 Şubat 2021.
“Joseph Beuys’un Anısına sergi broşürü.” SALT Araştırma Cengiz Çekil Arşivi. Erişim 17 Ocak 2020. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/51404
“Hommage a Joseph Beuys sergi afişi.” SALT Araştırma Cengiz Çekil Arşivi. Erişim 17 Ocak 2020. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/49702
“Sergiden görünüm, İzmir Alman Kültür Merkezi Sanat Galerisi, 1986”. SALT Araştırma Serhat Kiraz Arşivi. Erişim 17 Ocak 2020. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/207109
“Serhat Kiraz, İsimsiz. Sarkis, İsimsiz.” SALT Araştırma Serhat Kiraz Arşivi. Erişim 17 Ocak 2020. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/207109
“Cengiz Çekil, Düzenleme (Bağlama-Asma-Yatırım).” SALT Araştırma Serhat Kiraz Arşivi. Erişim 17 Ocak 2020. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/207109
“Yusuf Taktak, ‘Bisiklet, Çadır ve Siyah Ampüller’, Erdağ Aksel ‘Ary-7-GLN’, Zafer Aytekin ‘Gazete Okuyan Adam’, Ann B. Aksel (Dorsey) ‘Posta Afişi’.” SALT Araştırma Serhat Kiraz Arşivi, Erişim 17 Ocak 2020. https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/207385