Tek Karenin Cazibesi Tarkovski’nin Polaroidleri Üzerinden Sinema ve Fotoğraf İlişkisi Üzerine Yeniden Düşünmek

Teknik olarak fotoğrafla aynı köklere sahip olsa da gerçekçi hareket algısı ve zamansal düzenleniş sayesinde sinema güçlü bir anlatısallık kazanmıştır. Eskiden sadece küçük bir azınlık tarafından yapılabilen hareketli görüntü kaydı, teknolojik gelişmeler sayesinde günümüzde nerdeyse herkes tarafından gerçekleştirilebilmektedir. Ancak yine de zamanın dondurulmuş bir kopyasını üretebilen fotoğraftan vazgeçilememektedir. Sadece amatörler değil, film çekme şansı olan profesyoneller de fotoğraf çekmeye devam etmişlerdir. Bir taraftan filmleri üzerine çalışırken diğer taraftan fotoğraf çekmeye de devam eden Rus yönetmen Andrey Tarkovski de bu profesyonellerden biridir. Filmlerinde sinema sanatının sunduğu görsel-işitsel olanakları ileri düzeyde kullanan yönetmen, fotoğraflarını şipşak tarzının ilk örneklerinden olan Polaroid makineler işe çekmiştir. Bu durum yönetmeni, hareketli görüntünün ulaşılabilirliğine rağmen fotoğraftan vazgeçilememesinin araştırıldığı bu çalışma için ideal bir örnek haline getirmiştir. Onun Polaroid çekimlerinin, nadiren filmlerine de referanslar verilerek, bağlam, içerik, biçim ve materyal bazlı değerlendirmeleri yapılmıştır. Bu değerlendirmeler üzerinden, bir medyum olarak şipşak fotoğrafın; zamanla kurulan ilişki, punctum, şiirsellik, spontanlık ve gerçeklik gibi konularda sinemaya göre gösterdiği üstünlükler ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Polaroid Fotoğraf, Tarkovski, Punctum, Gerçeklik, Şiirsellik

THE ALLURE OF THE SINGLE FRAME: RETHINKING THE RELATIONSHIP BETWEEN CINEMA AND PHOTOGRAPHY THROUGH TARKOVSKY'S POLAROIDS

Although technically a descendant of photography, cinema has achieved a strong narrativity thanks to its realistic perception of movement and temporal structuring. The recording of moving images, which used to be possible only for a small minority of people, can now be realised by almost everyone thanks to technological developments. Nevertheless, photography, which can produce a freeze-frame copy of time, cannot be abandoned. Not only amateurs but also professionals who had the chance to shoot film continued to take photographs. Russian director Andrey Tarkovsky, who continued to take photographs while working on his films, is one of these professionals. The director, who used the audiovisual possibilities offered by the art of cinema at an advanced level in his films, took his photographs with Polaroid cameras, one of the first examples of the instant style. This makes the director an ideal example for this study, which researches the inability to give up photography despite the accessibility of the moving image. His Polaroid shots are evaluated on the basis of context, content, form and material, with occasional references to his films. Through these evaluations, the advantages of instant photography as a medium over cinema in terms of the relationship with time, punctum, poetry, spontaneity and reality are revealed.

Keywords:

Polaroid Photography, Tarkovsky, Punctum, Reality, Poetry,

PDF

___

Baglivo, D. (Yöneten). (1984). Andrey Tarkovsky in Nostalghia [Sinema Filmi].
Barthes, R. (1996). Camera Lucida, çev. R. Akçakaya, İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
Benjamin, W. (2013). Fotoğrafın Kısa Tarihi, çev. O. Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
Berger, J. (2015). Bir Fotoğrafı Anlamak, çev. G. Dyer, Dü., B. Eyüboğlu, Y. Salman, M. G. Sökmen, & S. Sökmen, İstanbul: Metis Yayınları.
Bìro, Y. (2011). Sinemada Zaman: Ritmik Tasarım; Türbülans ve Akış, çev. A. C. Altunkanat, İstanbul: Doruk Yayımcılık.
Bonitzer, P. (2006). Kör Alan ve Dekadrajlar, çev. İ. Yaşar, İstanbul: Metis Yayınları.
Buse, P. (2007, Autumn). Photography Degree Zero: Cultural History of the Polaroid Image. New Formations(62), s. 29-44.
Buse, P. (2010, Ağustos). The Polaroid Image as Photo-Object. Journal of Visual Culture, 139-254.
Campany, D. (2008). Photography and Cinema. London: Reaktion Books.
Chiaramonte, G. (2006). The Images as Remembrance. G. Chiaramonte, & A. Tarkovsky içinde, Instant Light: Tarkovsky Polaroids. Milan: Thames & Hudson, s. 117-130
Christie, I. (2009). Yoruma Karşı. J. Gianvito içinde, Şiirsel Sinema: Andrey Tarkovski, çev. E. Kılıç, Çev, s. 77-85). İstanbul: Agora Kitaplığı.
Deleuze, G. (2014). Sinema 1: Hareket-İmge, çev. S. Özdemir, İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
Dostoyevski, F. M. (2011). Öyküler, çev. E. altay, İstanbul: İletişim Yayınları.
Duve, T. d. (2019). Zamanın Pozlanması ve Enstantane Çekim: Bir Paradoks Olarak Fotoğraf. J. Elkins içinde, Fotoğraf Kuramı, İstanbul: Espas Yayınları, s. 99-109
Fagard, G. (2012, Mayıs). Visual Romanticism as a Subversive Affect: The Polaroids of Andrei Tarkovsky, 1979-1983. East European Film Bulletin(17), s. 1-9.
Godard, J.-L. (Yöneten). (1963). Le petit soldat [Sinema Filmi].
Guerra, T. (2006). A Fond Farewell. G. Chiaramonte, & A. Tarkovsky içinde, Instant Light: Tarkovsky Polaroids, Milan: Thames & Hudson, s. 6-10
Kiyarüstemi, A. (2013, Kasım-Aralık -). Karamsar Düşüncelerle Film Yapmam. Hayal Perdesi, 22-25. (M. Pay, & C. Civan, Röportajı Yapanlar) Bilim ve Sanat Vakfı.
Kiyarüstemi, A. (2017). Abbas Kiyarüstemi ile Sinema Dersleri, çev. P. Cronin, Dü., & P. Arda, İstanbul: Redingot Yayınları.
Kracauer, S. (2015). Film Teorisi, çev. Ö. Çelik, İstanbul: Metis Yayınları.
Martin, S. (2013). Andrey Tarkovski, çev. I. Yavlal, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
Rancière, J. (2008). Görüntülerin Yazgısı, çev. A. U. Kılıç, İstanbul: Versus.
Sontag, S. (2008). Fotoğraf Üzerine, çev. O. Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
Tarkovski, A. (1994). Zaman Zaman İçinde, çev. S. Kervanoğlu, İstanbul: Afa Yayıncılık.
Tarkovski, A. (2008). Mühürlenmiş Zaman, çev. F. Ant, İstanbul: Agora Kitaplığı.
Tarkovsky, A. (2006). Italy. G. Chiaramonte, & A. Tarkovsky içinde, Instant Light: Tarkovsky Polaroids (s. 61-116). Milan: Thames & Hudson.
Tarkovsky, A. (2006). Russia. G. Chiaramonte, & A. Tarkovsky içinde, Instant Light: Tarkovsky Polaroids (s. 11-59). Milan: Thames &Hudson.