KURUMSAL KİMLİK TASARIMLARI VE KÜLTÜREL FARKLILIKLAR (IKEA ve Koçtaş Örnekleri)

Kültür, bir toplumun kimliğini oluşturur, onu diğer toplumlardan farklı kılar. Bir görseliletişim yöntemi olan grafik tasarım ürünleri de kültür ile ilgili ipuçları taşır. Sahipolduğu kültürün özellikleri, grafik tasarım ürünlerinde gözlenebilen bir ülke olan İsveç,aynı zamanda kendine özgü bu grafik tasarım anlayışının da etkisiyle dünyaca ünlümarkalara ev sahipliği yapmaktadır. Bu araştırmada, yaratıldıkları ülkenin kültürelözelliklerini, grafik tasarım yönünden yansıtabilmeleri bakımından güçlü kurumkimlikleriyle öne çıkan İsveç kökenli uluslararası bir mobilya mağazası olan IKEA ile evgeliştirme perakendeciliği üzerine bir Türk kuruluşu olan Koçtaş markaları elealınmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniğine yerverilerek, IKEA ve Koçtaş markalarına ait kurumsal kimlik tasarımları, grafik tasarımdakültürel farklılıklara bağlı ayırt edici özellikler (görsel seçimi, tipografi, sadelik/yalınlık,renklilik, slogan, espri ve mesaj unsurları) ile temel grafik tasarım prensipleriüzerinden çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu markaların kurumsal kimlik tasarımlarındakullanılan grafik tasarım dili, ülke kültürlerini yansıtması bakımından incelenirken,kültürel farklılıkların grafik tasarıma etkisi sorgulanmıştır.

CORPORATE IDENTITY DESIGN AND CULTURAL DIFFERENCES (IKEA and Koçtaş Examples)

Culture shapes the identity of a society; it distinguishes a society from others. Graphic design products as a method of visual communication, too, display evident cultural influences. Sweden, whose cultural influences can easily be observed in its graphic design style, is also host of a number of world-renowned brands, thanks to this unique graphic design aesthetic. In this research, two brands are examined that come into prominence due to their ability to incorporate their country of origin's cultural characteristics into their corporate identity through use of graphic design: IKEA, the world's largest furniture retailer, founded in Sweden, and Koçtaş, a home improvement retailer founded in Turkey. In this study, document analysis as a qualitative research method has been used to analyze IKEA and Koctas brands' corporate visual identity through distinguishing characteristics due to culturaldifferences (visual element choices, typography, simplicity, colorfulness, slogan, wit, message); as well as through fundamental principles of graphic design. While the graphic design features used in these brands' corporate visual identity designs are examined whether they reflect their country of origin’s cultural perspective, the effects of cultural differences on graphic design have also been questioned.

PDF

___

Artut, K. (2004). Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri, Anı Yayıncılık.
Behaeghel, J. (1985). “Marka ve Antropomerfik Tasarımı”, Grafik Sanatı Dergisi, Sayı 2.
Britton C. ve İsveç Enstitüsü (2006). İsveç ve İsveçliler, çev. Kaan Altınok. Türkiye Baskısı: Aral Ajans.
Çandarlıoğlu, G. (2013). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Dündar, F. N. (2013). “Görsel Kimliğin Kurum İmajına Etkileri”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(2), 91-101
Hancock, G. (2000). Skills in Graphic Products. Oxford: Heinemann Educational Publishers.
Hofstede, G. (1980). Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values, Beverly Hills CA: Sage Publications.
House, R. J., Hanges, P. J., Javidan, M., Dorfman, P. W., & Gupta, V. (2004). Leadership, Culture, and Organizations: The GLOBE Study of 62 Societies, Sage Publications.
Kristoffersson, S. (2014). Design by IKEA, London: Bloomsbury Academic. Özbaran, S. (1992). Tarih ve Tarih Öğretimi, İstanbul: Cem.
Sarıkavak, N., Kemal (2004). Çağdaş Tipografinin Temelleri (Görsel İletişim ve Grafik Tasarımda), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Serttaş Ertike, A. (2010). Reklam (Temel Kavramlar, Teknik Bilgiler, Örnekler). Ankara: Detay Yayıncılık.
Schwartz, S.H. (1994). “Beyond individualism/collectivism: New cultural dimensions of values”, Individualism and collectivism: Theory, method, and applications, U. Kim, H.C. Triandis, Ç. Kağıtçıbaşı, S.C. Choi, & G. Yoon (eds.), Thousand Oaks, CA: Sage, p. 85-119.
Singh, V. (2008). “Diversity management practices in leading edge firms”, Building more effective organizations: HR management and performance in practice, R. J. Burke & C. L. Cooper (eds.), Cambridge: Cambridge University Press, p.252–277.
Smith, P.B., ve Dugan, S., and Trompenaars, F. (1996). “National culture and the values of organisational employees: A dimensional analysis across 43 nations”, Journal of Cross- Cultural Psychology, 27, p. 231-264.
Sparke, P. (2004). An introduction to Design and Culture: 1900 to the Present, Edition 2, Routledge: London.
Trompenaars, F. ve Hampden-Turner, C. (1997). Riding the Waves of Culture. Nicholas, Brealey Publishing, London.
Tuna, M.ve Tuna A. Ayşen (2007). Kurumsal Kimlik Yönetimi., 1. Basım, Ankara: Detay Yayıncılık
Uçar, T. F. (2004). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Wong, W. (1993). Principles of Form and Design, New York: John Wiley & Sons.
İnternet Kaynakları
Avcı, A. (2013). “Toplumsal Eleştiri Söylemi Olarak Mizah ve Gülmece”, Birikim Dergisi, Sayı 166, http://www.birikimdergisi.com/birikimyazi/3891/toplumsal-elestiri-soylemi-olarak-mizah-ve-gulmece#.WdMMNMjHdQ, Erişim tarihi: 04.09.2017.
Brand Directory, (2016). “The most valuable Swedish brands of 2016”, http://brandirectory.com/league_tables/table/sweden-2016, Erişim tarihi: 01.10.2017.
Brand Finance (2017). “Türkiye’nin En Değerli Markalarının Yıllık Raporu 2017”, http://brandfinance.com/images/upload/turkey_100_2017_ unlocked.pdf, Erişim tarihi: 08.08.2017.
Çavmak, Ş. ve Çavmak, D. (2017). “Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı”, Sağlık Yönetimi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1. Yayın tarihi: 02.07.2017, http://dergipark.gov.tr/saglik/issue/30164/ 337586, Erişim tarihi: 19.11.2017.
Çiftçi, H. (2004). “Türkiye’nin Bilim ve Teknoloji Stratejisi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 2004, Cilt 13, Sayı 1, Erişim tarihi: 19.11.2017.
Earley, C. ve Mosakowski, E. (2004). “Cultural Intelligence”, In: Harvard Business Review, Vol 10, Harvard: Harvard Business Publishing, http://hbr.org/2004/10/cultural-intelligence/ar/1, Erişim tarihi: 12.08.2017.
ESA - Economic & Social Affairs, (2017). “World Population Prospects, 2017”, https://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/WPP2017_KeyFindings.pdf, Erişim tarihi: 01.05.2017.
Fortune Turkey (2017). “Fortune 500 Türkiye 2017 listesi”, http://www.fortuneturkey.com/Fortune500/2017, Erişim tarihi: 09.08.2017.
Fullbright Türkiye (2017). “Türk Eğitim Sistemi”, http://fulbright.org.tr/turkiye-hakkinda/turk-egitim-sistemi/, Erişim tarihi: 08.09.2017.
Galata Business Angels. “Kuzeyin en iddialı teknoloji girişimcisi: İsveç”, http://blog.galatabusinessangels.com/kuzeyin-yildizi-isvec/, 2017, Erişim tarihi: 03.09.2017.
Poynor (2000), “First Things First 2000 / İlk Önce Öncelikler 2000”, Dedi ki, Sayı: 2, Yıl: 2002, GMK yayınları, http://gmk.org.tr/uploads/news/file14466674451023275305.pdf, Erişim tarihi: 10.09.2017.
Hofstede Insights. “Country Comparison, Sweden-Turkey”, https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/sweden,turkey/, Erişim tarihi: 01.08.2017.
Hohenadel K. (2014). “Sweden Has Its Own Font. Should the U.S.?”, http://www.slate.com/blogs/the_eye/2014/10/28 sweden_s_national_font_swedish_sans_should_countries_have_their_own_ dedicated.htm, Erişim tarihi: 16.07.2017.
IDSGN - A Design Blog (2009). “IKEA says goodbye to Futura”, http://idsgn.org/posts/ikea-says-goodbye-to-futura/, Erişim tarihi: 19.09.2017.
IKEA (2017). “Store Locations”, http://www.ikea.com/ms/en_CN/about_ikea/facts_and_figures/store_open ings.html, Erişim tarihi: 08.07.2017.
Koç Holding (ty.). “Dünden Bugüne Koçtaş”, https://www.koc.com.tr/trtr/koc-gundem/bunlari-biliyor-musunuz, Erişim tarihi: 13.06.2017.
Konda (2006). “Toplumsal Yapı Araştırması 2006”, (Pdf belgesine erişim adresi: http://konda.com.tr/wpcontent/uploads/2017/02/2006_09_KONDA_Toplumsal_Yapi.pdf), Erişim tarihi: 12.06.2017.
T.C. Dışişleri Bakanlığı (2017). “Türk Ekonomisinin Genel Görünümü”, http://www.mfa.gov.tr/turk-ekonomisindeki-son-gelismeler.tr.mfa, Erişim tarihi: 20.11.2017.
UNESCO Institute for Statistics (2015a). Literacy rate, adult total (% of people ages 15 and above), https://data.worldbank.org/indicator/SE.ADT.LITR.ZS, Erişim tarihi: 22.04.2018.
UNESCO Institute for Statistics (2015b). Literacy rate, adult male (% of males ages 15 and above), https://data.worldbank.org/indicator/SE.ADT.LITR.MA.ZS?locations=TR&vie w=chart, Erişim tarihi: 22.04.2018.
UNESCO Institute for Statistics (2015c). Literacy rate, adult female (% of females ages 15 and above), https://data.worldbank.org/indicator/SE.ADT.LITR.FE.ZS?locations=TR&view =chart, Erişim tarihi: 22.04.2018.
Vatan Gazetesi (2007). “Logosunu yenileyen Koçtaş 3 ayda 4 mağaza açacak”, http://www.gazetevatan.com/logosunu-yenileyen-koctas-3-ayda-4- magaza-acacak-137871-ekonomi/, Erişim tarihi: 03.07.2017.
World Population Review (2017). http://worldpopulationreview.com/countries/sweden-population/, Erişim tarihi: 20.11.2017.
Görsel Kaynaklar
Görsel 1. Hofstede G, “İsveç ve Türkiye’nin Kültürel Boyutlar Ölçeği”. https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/sweden,turkey/, Erişim tarihi: 01.08.2017.
Görsel 2. Coca Cola, “Taste the Feeling”, 2016, Fotoğraflar: Guy Aroch & Nacho Ricci. https://www.pinterest.com/pin/561542647269398492/, Erşim tarihi: 21.09.2017.
Görsel 3. Coca Cola, “Doğudan Batıya”,2010. https://www.youtube.com/watch?v=jPLLMIjnGeI, Erişim tarihi: 21.09.2017.
Görsel 4. “Sweden Sans”, 2015. https://en.wikipedia.org/wiki/Sweden_Sans, Erişim tarihi: 19.09.2017.
Görsel 5. Oushé, “Logo”. http://blog.tonicinternational.com/tag/logo/, Erişim tarihi: 23.10.2017.
Görsel 6. Fabrique Stenugnsbageri, “Logo”. http://fabrique.se/, Erişim tarihi: 16.09.2017.
Görsel 7. IKEA, “Logo”, 1983. http://www.ikea.com/gb/en/this-is-ikea/theikea-concept/, Erişim tarihi: 10.05.2017. Görsel 8. Koçtaş, “Logo”, 2007. https://www.koctas.com.tr/kurumsal/kurumsal-kimlik/, Erişim tarihi: 07.06.2017.
Görsel 9. IKEA, “Sarı Torba”, 2010, Bornova-İzmir Mağazası. Kişisel Arşiv.
Görsel 10. IKEA, “Kalem ve kılavuz standı”, 2010, İzmir (Bornova) IKEA. Kişisel Arşiv.
Görsel 11. IKEA, “Kalem, klavuz ve mezura”, 2010, İzmir (Bornova) IKEA. Kişisel Arşiv.
Görsel 12. IKEA, “Yönlendirme levhaları”, 2010, İzmir (Bornova) IKEA. Kişisel Arşiv.
Görsel 13. IKEA, “Ürün fiyat bilgi posteri”. http://www.wuqiang.co/wpcontent/uploads/2017/06/Decorate-Of-Cow-Rug-Ikea-For-Target-RugsTurkish-Rugs.jpg, Erişim tarihi: 29.09.2017.
Görsel 14. IKEA, “Ürün fiyat etiketi”, 2010, Bornova-İzmir Mağazası. Kişisel Arşiv.
Görsel 15. IKEA. “Billboard”, 2013. https://propsandmakeup.com/wpcontent/uploads/2013/08/IKEA-Billboard-Effektiv-Cabinet-Sepulveda-and110-hwy-Santa-Monica-LA-1024x683.jpg, Erişim tarihi: 30.09.2017.
Görsel 16. Koçtaş, “Ürün fiyat posterleri”, 2017, İzmir (Çiğli) Koçtaş. Kişisel Arşiv. Erişim tarihi: 01.10.2017.
Görsel 17. Koçtaş, “Personel Giysisi”, 2017. https://www.youtube.com/watch?v=F_Kfhj8o7JA&t=20s, Erişim tarihi: 01.10.2017.
Görsel 18. Koçtaş, “Personel Giysisi”, 2017. https://www.youtube.com/watch?v=7TIsCfY1Ums, Erişim tarihi: 01.10.2017.
Görsel 19. Koçtaş, “Personel Giysisi”, 2012. https://www.youtube.com/watch?v=ijKMpV3YFjc&index=12&list=PL3llWaCj LxFgcUsSC-MIWKPcOw2Hjh4_4, Erişim tarihi: 01.10.2017.
Görsel 20. IKEA, “Personel Giysisi”, 2016. https://www.retailweek.com/pictures/1180xany/8/5/5/3042855_Ikea-Birmingham-staffcelebrate.jpg, Erişim tarihi: 01.10.2017.
Görsel 21. IKEA, “Personel Giysisi”, 2016. https://www.camilladavidsson.com/wp-content/uploads/2011/11/Ikeaopening-web_005.jpg, Erişim tarihi: 01.10.2017.
Görsel 22. IKEA, “Personel Giysisi”, 2017. http://static2.businessinsider.com/image/589a345d3149a1b6008b5cf3- 480/ikea-employees-happy-clapping.jpg, Erişim tarihi: 01.10.2017.
Görsel 23. IKEA, “IKEA Kart (Aile)”, 2017. http://www.ikea.com/gb/en/ikeafamily/, Erişim tarihi: 23.07.2017.
Görsel 24. Koçtaş, “Koçtaş Kart”, 2017. https://www.koctas.com.tr/koctasta-neler-var/paro-uye-isyeri/, Erişim tarihi: 22.06.2017.
Görsel 25. IKEA, “Katalog”, 1956, Bjarnestam, E. IKEA Design & Identity (2013) kitabından alınmıştır. Italy: TITEL Books.
Görsel 26. IKEA “Katalog”, 1985, IKEA Design & Identity (2013) kitabından alınmıştır. Italy: TITEL Books.
Görsel 27. IKEA, “Katalog”, 2001, IKEA Design & Identity (2013) kitabından alınmıştır. Italy: TITEL Books.
Görsel 28. IKEA, “Katalog”, 2002, IKEA Design & Identity (2013) kitabından alınmıştır. Italy: TITEL Books.
Görsel 29. IKEA, “Katalog”, 2003, IKEA Design & Identity (2013) kitabından alınmıştır. Italy: TITEL Books.
Görsel 30. IKEA, “Katalog”, 2004, IKEA Design & Identity (2013) kitabından alınmıştır. Italy: TITEL Books.
Görsel 31. IKEA, “Katalog”, 2017, Kişisel Arşiv.
Görsel 32. IKEA, “Katalog”, 2018, https://info.ikea-usa.com/Catalog/, Erişim tarihi: 29.09.2017.
Görsel 33. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, 2016. Kişisel Arşiv.
Görsel 34. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, 2016. Kişisel Arşiv.
Görsel 35. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, 2015. Kişisel Arşiv.
Görsel 36. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, 2013. Kişisel Arşiv.
Görsel 37. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, 2012. https://issuu.com/kataloguindirimler.com/docs/koctas_katalogu-1- 31aralik2012/24, Erişim tarihi: 21.08.2017.
Görsel 38. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, 2013. Kişisel Arşiv.
Görsel 39. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, t.y. Kişisel Arşiv.
Görsel 40. Koçtaş, “Aylık Ürün Kataloğu”, 2016. Kişisel Arşiv.
Görsel 41. IKEA, “Basılı Reklam”, 2005. https://files2.coloribus.com/files/adsarchive/part_703/7033205/file/retail -stores-allen-keys-zzz-small-14426.jpg, Erişim tarihi: 23.09.2017.
Görsel 42. IKEA, “Basılı Reklam”, 2010. http://s3images.coroflot.com/user_files/individual_files/original_308024_8 TJVTxX764WOiu6iv7KeTadnB.jpg, Erişim tarihi: 23.09.2017.
Görsel 43. IKEA, “Basılı Reklam”, 2012. http://creativecriminals.com/pictures/hq/2912/ikealightbulb1.jpg, Erişim tarihi: 23.09.2017.
Görsel 44. Koçtaş, “Reklam Filmi. Sıcak Havalara Karşı Çözümler”, 2017. https://www.youtube.com/watch?v=EewLBGwclMs, Erişim tarihi: 17.09. 2017.
Görsel 45. Koçtaş, “Reklam Filmi. Her Mutfağın İhtiyacına Uygun Çözümler”, 2017. https://www.youtube.com/watch?v=xv0e6RUA2L4, Erişim tarihi: 17.09.2017.
Görsel 46. Koçtaş, “Reklam. Gel Gel Gel Koçtaşa Gel”, 2017. https://www.koctas.com.tr/assets/images/peri_mailing.jpg, Erişim tarihi: 18.09.2017.
Görsel 47. Koçtaş, “Reklam. Mobil Uygulamamızı İndirdiniz mi?”, 2014. https://www.koctas.com.tr/assets/images/Mobil_Mailing_Paro.jpg, Erişim tarihi: 18.09.2017.
Görsel 48. Koçtaş, “Reklam. Bahçenin Kralı”, 2013. https://image.isu.pub/130406085402-104ac5efe9c746f981924de6b50 6b9b6/jpg/page_1.jpg, Erişim tarihi: 18.09.2017.