Kamerasız Fotoğrafın Kısa Tarihçesi ve Kamerasız Fotoğraf Teknikleriyle Üretim Yapan Çağdaş Fotoğrafçılar

Kamerasız fotoğraf (Cameraless photography) tekniği, fotoğraf makinesi kullanmadan ışığa duyarlı bir yüzey üzerinde görüntü elde etme yöntemidir. Kamerasız fotoğraf, karanlık odada agrandizör ışığında veya gün ışığı kullanarak yapılır. Başlıca kamerasız fotoğraf üretme yöntemleri fotogram, luminogram ve kemigramdır. Kamerasız fotoğraf yapımı, kimyasalları yüzeyler üzerinde test etmek amacı ile başlamıştır. William Henry Fox Talbot (1800-1877), 1834 yılında fotojenik çizimler adını verdiği denemelerinde fotogramın ilk örneklerini vermiştir. Fotogram 19. yüzyıl boyunca bitkilerin tipolojisini yapmak için kullanılmıştır. 20. yüzyılın başlarında, Avangard akımlar ile birlikte sanatçılar fotogramı deneysel bir görüntü elde yöntemi olarak yeniden kullanmaya başlamışlardır. Kamerasız fotoğraf üretimi günümüzde fotoğrafın kökenini temsil ettiği gibi, günümüz fotoğrafçılarının dijital fotoğrafa göre daha özgün ve bireysel işler üretebilmelerine olanak sağlamaktadır. Floris Neusüss (1937-2020), Pierre Cordier (1933-), Garry Fabian Miller (1957-), Robert Buelteman (1954-), Lynn Cazabon ve Nicola Naomi Coppola (1979-) bu çalışma kapsamında incelenen çağdaş fotoğrafçılardır. Eski ve yavaş bir teknik olan kamerasız fotoğraf yöntemi ile günümüz sanatçıları fotoğraf makinesini aradan çıkartarak beden, ekoloji, çevre ve teknoloji konularında işler üretmektedirler ve böylece güncel konuları tartışma imkanı elde etmektedirler. Bu çalışmalar arasında fotoğrafın ontolojisi üzerine düşünmeye sevk eden soyut ve kavramsal çalışmalar da önemli bir yer tutmaktadır. Bu bağlamda, bu çalışmada kamerasız fotoğraf tekniklerinin kısa tarihi anlatıldıktan sonra, kamerasız fotoğraf tekniği ile üretim yapan çağdaş fotoğrafçılar betimleyici yöntem ile incelenmiştir.

A Short History of Cameraless Photography and Contemporary Photographers Using Cameraless Photography Techniques

Cameraless photography is a method of creating a photographic image on a photosensitive surface without using a photo camera. Cameraless photography can be produced by exposing a surface both to an enlarger’s light or daylight. Principal cameraless photography methods are photogram, luminogram and chemigram. Cameraless photography production started with testing chemicals on various surfaces. William Henry Fox Talbot (1800-1877) is the photographer who produced first photograms in 1834 which he named photogenic drawings. During the 19th Century photograms were used to create botanic typologies. At the beginning of the 20th Century, several artists from the Avant-garde movements started to use photograms in order to produce experimental images. Today, cameraless photography both represents the origins of photography and enables photographers to produce more personal and unique images compared to the digital photography. Floris Neusüss (1937-2020), Pierre Cordier (1933-), Garry Fabian Miller (1957-), Robert Buelteman (1954-), Lynn Cazabon and Nicola Naomi Coppola (1979-) are contemporary photographers presented in this article. Cameraless photography method is an old and slow technique which enables contemporary artists to produce art on topics such as body, ecology, environment and technology, and helps them to discuss some issues of today. Among the works of the contemporary photographers, abstract and conceptual photographs which raise issues related to the ontology of photography take an important place. In this context, after presenting a short history of the cameraless photography techniques, contemporary photographers who implement cameraless photography techniques are reviewed with a descriptive method.

Keywords:

Cameraless Photography, Photogram Photogenic Drawing,

PDF

___

Bajac, Q., Siegel, E., Zanot, F., W. (2010). Photography:The Origins 1839-1890, Walter Guadagnini ed., First Edition, Milan: Skira Publishing.
Bajac, Q. (2011). Fotoğraftan Sonra, Analog Fotoğraftan Dijital Devrime, 1. Basım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Baldwin, G.(1991). Looking at Photographs A Guide to Technical Terms, First Edition, London: The J. Paul Getty Museum Publishing.
Barnes, M. (2012). Shadow Catchers: Camera-less Photography, First Edition, London: Victoria and Albert Museum and Merrell Publishing.
Batchen, G. (2001). Each Wild Idea: Writing, Photography, History, First Edition, London: MIT Press.
Batchen, G. (2016). Emanations: The Art of the Cameraless Photograph, First Edition, Münih-New York: DelMonico Books Prestel.
Böcekler, B. (2019).“Başlangıcından Günümüze Cyanotype’ın Tarihsel Gelişimi ve Örnek Bir Proje: İstanbul Mavisi”, Art Sanat Dergisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Sayı 13, s.53-86, https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuarts/ issue/ 52187/682653.
Frizot, M. (1998). A New History of Photography, First Edition, Köln: Könemann Publishing. Gernsheim, H., Gernsheim, A. (1955). The History of Photography from The Earliest Use of The Camera Obscura in The Eleventh Century up to 1914, First Edition, London, New York: Oxford University Press.
Johnson, W., Rice, M., Williams, C. (2010). A History of Photography, From 1839 to the Present, Twentyfifth Edition, Köln-London: The George Eastman House Collection.
Harvey, J. (2007). Photography and Spirit, First Edition, London: Reaktion Books.
Hirsch, R. (2018). Photographic Possibilities: The Expressive Use of Concepts, Ideas, Materials, and Processes, Fourth Edition, New York: Taylor Francis.
Marien, M. W. (2014). Photography: A Cultural History, Fourth Edition, London: Laurence King Publishing.
Laxton, S. (2006). “Photogram”, Encyclopedia of Twentieth Century Photography, Lynne Warren ed., First Edition, Newyork: Taylor Francis Group, p.1238-1244.
Parr, M., Badger, G. (2004). The Photobook: A History Volume 1, First Edition, London: Phaidon Publishing.
Rexer, L. (2002). Photography's Antiquarian Avant-Garde: The New Wave In Old Processes, First Edition, New York: Harry N. Abrams.
Schaaf, L. J. (2018). Plesurable Offerings to Botanical Friends, Sun Gardens Cyanotypes By Anna Atkins, First Edition, Münih: Prestel Publishing.
Wells, L. (2015). Photography: A Critical Introduction, The Force of the Indexical Image, Fifth Edition, New York: Routledge Publishing.
Winkenweder, B. (2006). “Dada”, Encyclopedia of Twentieth Century Photography, Lynne Warren ed., First Edition, Newyork: Taylor Francis Group, p.353-355.
Buelteman, R., “Through the Green Fuse”, https://www.buelteman.com/, Erişim tarihi: 18.12.2019.
Cazabon, L., “Diluvian”, https://www.lynncazabon.com/diluvian, Erişim tarihi: 17.05.2019.
Coppola, N. N., “Chimiographie_II_C”, https://vimeo.com/243737715, Erişim tarihi: 10.06.2019.
Cordier, P., “The Chemigram”, http://www.pierrecordier.com/1.html, Erişim tarihi: 18.09.2019.
Görsel 1. Henry Fox Talbot, Leaves of Jasmine (Yasemin Yaprakları), Photogenic drawing negative (Negatif Fotojenik Çizim), 1840-1842, 18.9 × 11.4 cm, The J. Paul Getty Museum, Los Angeles. The J. Paul Getty Museum Open Content Program, https://media.getty.edu/museum/images/web/enlarge/05341501.jpg, http://www.getty.edu/art/collection/objects/46909/william-henry-fox-talbot-leaves-ofjasmine-british-probably-1840-1842/, Erişim tarihi: 10.12.2020.
Görsel 2. Henry Fox Talbot, Lace (Dantel), Negatif Fotojenik Çizim, yakl. 1839-1844, 17.1x22 cm., National Gallery of Art, Washington, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:William _Henry_Fox_Talbot,_Lace,_1839-1844,_NGA_92338.jpg), Erişim tarihi: 24.12.2019.
Görsel 3. Floris Neusüss, Barbie 3, Autoreversal Kağıt üzerine fotogram, 40x30 cm., 1993, Focus Galerie, Köln. https://tr.pinterest.com/pin/436919601343544804/, Erişim tarihi, 27.12.2019.
Görsel 4. Garry Fabian Miller, Waiting One Hundred Days, April 18th-July 25th, 2011, Yüz
Gün Beklemek, (18 Nisan-25 Temmuz), 2011, 120 Tek (Ünik) Dye Destruction Baskı, 210.8 × 210.8 × 7.6 cm. https://www.artsy.net/artwork/garry-fabian-miller-waiting-one-hundreddays-april-18th-july-25th, Erişim tarihi: 12.02.2020.
Görsel 5. Robert Buelteman, Alstroemeria (Peru Zambağı), 1999-2002, Metal Plaka Üzerine Yerleştirilmiş Negatif Üzerine Fotogram, 20x25 cm., The Buelteman Studio, California, https://www.buelteman.com/, Erişim tarihi: 18.12.2019.
Görsel 6. Robert Buelteman, Helianthus annus (Ayçiçeği), 1999-2002, Metal Plaka Üzerine Yerleştirilmiş Negatif Üzerine Fotogram, 20x25 cm., The Buelteman Studio, California, http://buelteman.com/helianthus-annus/229, Erişim tarihi: 10.12.2020.
Görsel 7. Shirine Sharif, Untitled/İsimsiz, Fotogram. 2001, Rexer, L. (2002). Photography's Antiquarian Avant-Garde: The New Wave in Old Processes, New York: Harry N. Abrams, p.134.
Görsel 8. Pierre Cordier, Chemigram 8/2/61 III, 1961. http://www.pierrecordier.com/20.html, Erişim tarihi: 15.06.2019.
Görsel 9. Pierre Cordier, From La Suma of Jorge Luis Borges, Chemigram, 20/3/1992. http://www.pierrecordier.com/20.html, Erişim tarihi: 15.06.2019.
Görsel 10. Lynn Cazabon Diluvian, 40 adet Jelatin Gümüş Güneş Fotogram, Her bir Fotogram 20x25 cm, 2013, Baltimore. https://www.lynncazabon.com/diluvian, Erişim tarihi: 25.06.2019.
Görsel 11. Nicola Naomi Coppola, Quimiografias (Kemigram), 2014, Gümüş Nitrat Fotoğraf, 31x21 cm. Arles.http://abstractioninaction.com/artists/nicola-noemicoppola/attachment/getimage-6-6/#, Erişim tarihi: 22.07.2019.