GÖLBAŞI (ANKARA) ÇÖMLEKÇİLİĞİNİN KORUNMASI, SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ1

Geleneksel çömlek üretimi günümüzde varlığını sürdürmekle beraber birçok sorunlar yaşamaktadır ve korunma altına alınması şarttır. Geleneksel çömlek üretiminde sorunlar genel olarak birbirine benzemektedir. Koruma düşüncesi, geleneksel üretimin devamlılığının korunması ile ilintilidir. Koruma düşüncesinin yaygınlaşıp, etkili olabilmesi için nitelikli bir eğitim gerekmektedir. Bu eğitim toplumun her kademesinde yaşayan insanlar için gereklidir. Bu çalışmada kısa vadede fayda sağlanmaya çalışılmıştır. Çünkü birçok yerde çömlek üretimine acilen müdahale edilmesi gerekmektedir. Bu çalışma, Mogan Çömlek atölyesindeki bir senelik çalışmanın sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın gerçekleşmesi için yöntem anlayışımız ışığında amaca ulaşmada gerekli olan verileri elde etmek için alan araştırması yapılmış, gözlem ve söyleşi teknikleri kullanılarak gerekli bilgilere ulaşılmıştır. Alan araştırması sırasında çömlek ustalarının ihtiyaçları, sorunları dinlenmiş ve bu sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir. Bu çözüm önerileri kültürümüzün yapı taşlarından biri olan geleneksel çömlek üretiminin hayatın içinde varlığını devam ettirerek korunması amacı doğrultusunda şekillenmiştir. Şekillenen koruma önerileri bizzat denenmiş ve sonuçlar çömlek ustaları ile birlikte değerlendirilmiştir. Bulunan çözüm önerilerinin yaşamın içerisinde var olabilmeleri ve bu durumun uzunca bir zamana yayılabilmesi, bu araştırmaya yön veren koruma düşüncesinin ana fikrini oluşturmaktadır. Ayrıca literatür taraması yapılarak bu çalışmanın bilimsel bir tabana oturtulması sağlanmıştır. Yapılan bu çalışmaların çömlek ustaları tarafından kabul görerek kullanılmaya başlaması geleneksel çömlek üretimi alanında halen yapılacak bir takım çalışmalar olduğunun da bir kanıtı olmuştur. Çünkü bu tür geleneksel üretimlerin devamlılığının sağlanmasında her ne kadar devlet desteği gerekli ise de bir o kadar da bu alanda çalışma yapan kişilerin sorumluluğu olduğu da unutulmamalıdır. Bu yüzden öncelikle koruma kavramı üzerinde durulmuş ve Gölbaşı çömlekçiliğinin yaşamın içinde varlığını sürdürerek korunması için yapılması gereken adımlardan bahsedilmiştir.

PRESERVATION, PROBLEMS AND SOLUTION SUGGESTIONS FOR GÖLBAŞI (ANKARA) POTTERY

Although traditional pottery production still exist today, it is experiencing many problems and must be taken under preservation. The problems in traditional pottery production in general are similar to each other. The notion of preservation is about the preservation of maintaining the traditional production. In order to spread the notion of preservation and to make it more efficient, a qualified training is necessary. This training is necessary for people living at every level of the society. In this study, it aimed to provide a short term advantage. Because, it is required to give more attention to pottery production in a lot of places. This research emerged as a conclusion of a one-year work at Mogan Pottery shop. In order to acquire the data required to achieve the goal within the light of our methodological approach in order to conduct this research, field study was conducted, the required information was attained by using observation and interview techniques. During the field study, requirements and problems of pottery makers were determined and suggestions for the solution of these problems were offered. These suggestion for solutions were shaped along the lines of the objective of preserving traditional pottery production which is one of the cornerstones of our culture by maintaining its place within our lives. Resulting suggestions for preservation have been tested and the results have been evaluated with the pottery makers. Inclusion of the suggestions for solution into our lives and extending this state into a long term constitute the main idea of the notion of preservation that shapes this research. In addition, this study was ensured to base upon a scientific ground by conducting a literature scanning. Acceptance and usage of these practices have also been a proof that there are still works to be done in the field of traditional pottery production. Because, however a support from the government is necessary in order to maintain the traditional production methods, it must be remembered that people who conduct studies in this field also have a great responsibility. Therefore the notion of preservation was especially emphasized and the steps to be taken in order to maintain Gölbaşı pottery by preserving in our lives were mentioned.

___

  • Ahunbay, Z., (2009), Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
  • Asatekin, N. G., (2004), Kültür ve Doğa Varlıklarımız, Neyi, Niçin, Nasıl Korumalıyız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
  • Bektaş, C., (2001), Koruma Onarım, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
  • Fraser, H., (2010). Seramik Hataları ve Çözüm Yöntemleri, (çev.) Zeliha Mete, İlker Özkan, Karakalem Kitabevi Yayınları, İzmir.
  • Genç, P, (2005). "Velihimmetli Köyü'nde Toprağın Üç Kahramanı", Seramik Türkiye, S.9. İstanbul.
  • Karaman, M. E. ve Kibici, Y., (2013), Temel Jeoloji Prensipleri, Cem Web Ofset San. ve Tic. Ltd. Şti., Ankara.
  • Buner, Ö. P., (2015). Gölbaşı (Ankara) Çömlekçiliği ve Koruma Önerileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
  • Koç, F. ve Kaşkatepe, N., (1974). Gölbaşı, Ankara.
  • Koyuncu Okca, A. ve Buner, Ö. P., (2015). "Gölbaşı (Ankara) Çömlekçiliği ve Günümüzdeki Durumu", Asos Journal The Journal of Academic Social Science, S. 9.
  • Kuban, D., (2000). Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, Kuram ve Uygulama, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
  • Önem, Y., (2000). Sanayi Madenleri, Kozan Ofset Mat. San. Ve Tic. Ltd. Şti., Ankara.
  • Önen, A., (2014). İlkokul Mezunu, Çömlek Ustası (Emekli), 20.08.2014 tarihli görüşme.
  • Önen, İ., (2015). İlkokul Mezunu, Çömlek Ustası (Emekli), 12.01.2015 tarihli görüşme.
  • Önen, M., (2015). Ortaokul Mezunu, Çömlek Ustası, 12.01.2015 tarihli görüşme.
  • Öztürk, İ., (2007). Koruma Kültürü ve Geleneksel Tekstillerin Korunması-Onarımı, Mor Fil Yayınları, Ankara.
  • Peterson, S. ve Peterson, J., (2009). Seramik Yapıyoruz, (çev.) Sevim Çizer, Karakalem Kitabevi Yayınları, İzmir.
  • Tapan, M., (2007). Soru ve Cevaplarla Koruma, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi,İstanbul.
  • Türker, P. vd., (2009). Türkiye'deki Uçucu Küllerin Sınıflandırılması ve Özellikleri, Fersa Matbaacılık, Ankara.
  • Yağmur, Y. Z., (2002). Gölbaşı (Bir Şehir Anlatısı), Adım Ajans, Ankara.
  • Yoleri, H., (2008). Pişmiş Kil İle İletişim, Seramik Üzerine Yazılar, Tibyan Yayıncılık Basım Yayım Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti., İzmir.