Sivas Arkeoloji Müzesinde Bulunan Çarpana Dokumalar

Orta Asya’dan beri devam eden gelenekli sanatlarımızın süründürülebilir olmalarında müzeler iyi birer kaynak niteliği taşımaktadırlar. Bazen kaybolduğu düşünülen bir sanatın müzelerde korunmuş olması ile yeniden canlandırılması sağlanmaktadır. Dokuma kültüründe; tekniği ve kullanım açısından farklı özelliklere sahip çarpanalar son dönemlerde diğer el dokumalarına kıyasla daha fazla unutulmaya yüz tutmuştur. Oysaki konargöçer yaşayan Türk kültüründe işlevselliği ön planda olan çarpanalar, taşımacılık ve bağlamada sağlamlığıyla geniş bir kullanım alanına sahipken günümüzde neredeyse kullanılmamaktadır. Değişik genişliklere sahip olan üzeri motiflerle bezeli çarpanalar birer kültürel miras niteliği taşımaktadır. Bu çalışma ile bünyesinde birçok kıymetli eser bulunduran Sivas Arkeoloji Müzesi’nde yer alan çarpanaları gün yüzüne çıkarmak ve tekrar dokunmalarını sağlayarak günlük kullanımda veya dekoratif süs eşyası gibi farklı alanlarda kullanılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

El Sanatları, Dokuma, Müze, Çarpana, Sivas

PDF

___

Akpınarlı, H.F. vd. (2012). Şanlıurfa El Sanatları ve Sözlü Kültür Malzemeleri. Ankara: Şurkav Yayınları.
Arslan, H. Y. (2014). “Kolan Dokumanın Giysi Tasarımında Kullanılması”, Motif Akademi Halkbilim Dergisi, Sayı 1, s.123-139.
Atlıhan, Ş. (2020). “Çarpana Dokumaların Sanatsal Özellikleri”, Folklor Akademi Dergisi. Cilt 3, Sayı 4, s. 190-201.
Aytaç, A. (2010). “Kırgızistan’da Çarpana ve Kolon Dokumacılığından Örnekler”, Milli Folklor, Yıl 22, Sayı 87, s.191-195.
Aytaç, Ç. (1982). El Dokumacılığı Temel Ders Kitabı, M. E. B. Mesleki ve Teknik Eğitim Kitapları, İstanbul.
Barışta, H.Ö. (2005). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Halk Plastik Sanatları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
Diyarbekirli, N. (1972). Hun Sanatı, Milli Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları.
Erbek, G. (1980). “Çarpana Dokumaları”, Türkiyemiz. Sayı:30. s.7-11.
Kosswig L. (1970). Çarpanacılık ve İstanbul Topkapı Saray Müzesinde Bulunan Çarpana Dokumaları. Ankara: Türk Tarihi Kurumu Basımevi.
Sarıoğlu, H.vd.(2005) Dokuma-I Çarpanalı Dokumalar, YA-PA Yayınları, İstanbul.
Görseller kişisel arşive aittir.